C: Windei

Dit was het eerste eitje dat ik dit voorjaar vond terwijl ik 's ochtends het hok opende om schoon te maken. Wat vreemd, zo midden in het hok. In de eerste halve seconde dacht ik dat Fops het ei misschien achterstevoren vanaf de zitstok had gelegd waardoor het omlaag was gevallen en gebutst, maar dat leek me eigenlijk onwaarschijnlijk. Vervolgens vloog nog even door m'n hoofd dat de kippen misschien het eieren pikken hadden ontdekt waardoor het ei er zo gehavend uitzag maar toen ik dichterbij kwam zag ik meteen dat het hier om een windei ging.

Windei:

Bij een windei gaat het om een ei met oftewel een hele dunne schaal óf zelfs met alleen maar het vliesmembraan. (In het laatste geval voelt het ei dan meer als een waterballon). Het is een 'foutje' in de eierproductie en als het incidenteel voorkomt is het niet echt iets om je zorgen over te maken.
Maar het kan ook een serieuzere oorzaak hebben dus op zich slim om even in de gaten te houden.

Een paar mogelijkheden van het ontstaan van een windei zijn:

1. Calcium gebrek: Voor de vorming van de harde schaal om een ei is veel kalk nodig. Dit is iets wat een kip binnenkrijgt via voedsel. Naast de reguliere legkorrel (specifiek voer wat zo is samengesteld dat een volwassen kip daar alle voedingsstoffen uit kan halen voor een gezonde leg) is het belangrijk dat je daarnaast te allen tijde, apart, een calciumbron aanbiedt. Dit kunnen bijvoorbeeld gemalen oesterschelpen zijn, of gemalen eierschalen. Op deze manier kan een kip naar eigen behoefte extra calcium oppikken.
2. Vitamine D gebrek: Vitamine D is nodig om kalk goed op te kunnen nemen in het lichaam, dus ook al biedt je voldoende kalk aan, dan toch kan het zijn dat een kip daar niet voldoende van kan opnemen. Als dat over een langere periode het geval is kunnen er problemen met de eierschalen ontstaan. Voldoende zonlicht, vette vis of oliecapsules zijn dan een aanvulling.
3. Stress: Kippen zijn gevoelige dieren die door allerlei zaken ontregeld kunnen worden. Heeft een kip chronische stress (door bijvoorbeeld onrust, gevaar of slechte huisvesting) dan zou dat zeker mee kunnen spelen. 
4. Ziekte: Zoals Egg Drop Syndrome (EDS). Dit is een besmettelijke ziekte die door een virus wordt overgedragen. Dit virus hoeft voor je kip overigens niet fataal te zijn (vaak vertoont een kip ook helemaal geen verdere ziekteverschijnselen.) maar het is uiteraard wel een erg serieuze aandoening. Vind je veel minder eieren dan normaal en zijn het voornamelijk windeieren, dan kun je wel in deze hoek gaan denken en zou ik zeker de dierenarts op de hoogte stellen.
5. Leeftijd: Erg jonge kippen, die beginnen met het leggen van eieren, kunnen in het begin nog wel eens een windei produceren. Meestal lost dit vanzelf op als ze helemaal volwassen worden. Denk er wel aan om dan van opfokvoer over te gaan op legkorrels.
6. Leeftijd: Oudere kippen kunnen vanaf een leeftijd van 4-5 jaar ook wel eens windeieren gaan leggen. Dit schijnt vooral voor te komen bij typische legrassen. Vaak gaat dit gepaard met een natuurlijke afname in de eierproductie, maar het kan ook veroorzaakt worden doordat oudere kippen niet meer zo efficiënt voedingsstoffen (kalk) opnemen via de darmen.

  

In mijn geval ging ik niet meteen uit van allerlei enge oorzaken. Fops is inmiddels al 5 jaar, en dit was haar eerste eitje na de winterstop. Dan kunnen er best wel eens opstartproblemen voorkomen, leek me. Hoewel er continu een bakje met gemalen oesterschelpen in het hok staat besloot ik toch maar een paar scheppen van de gebroken eierschalen die we altijd opsparen (voor de kippen of voor de moestuin) in de ren te gooien. En dan vooral maar even af te wachten hoe het volgende eitje zou uitpakken.

 

Daar heb ik 10 dagen op moeten wachten. Vlak voordat ik 's ochtends naar m'n werk vertrok zag ik Fopsje weer eens in het legnest zitten. Vooral niet te erg storen maar. Snel de deksel dicht en verder maar hopen op goed nieuws.

 

's Middags kreeg ik een appje doorgestuurd van m'n man, die die dag thuis was. Hij had gezien dat ze weer een heel keurig normaal ei had gelegd. Met een mooie harde schaal. Dus dat was mooi. Goed gedaan Fops!

C: De kippenkalender

Op de valreep van het jaar een kleine tip voor iedereen met kippetjes. Hou een lijst bij met de eitjes die ze leggen in het nieuwe jaar. Eventueel per kip als je de eitjes van elkaar kunt onderscheiden, anders in het algemeen.

Bovenstaande foto laat een lijstje zien dat afgelopen jaar op onze koelkast heeft gehangen. Een overzicht van alle gelegde eitjes in 2015. (Het zijn 212 eitjes in totaal, 74 van Fops en 128 van Popo.) En nu dat het jaar voorbij is vind ik het eigenlijk jammer dat ik niet óók een overzicht had bijgehouden van het jaar daarvoor (het eerste jaar dat ze eieren gingen leggen), om te kunnen vergelijken.
Hoewel, ook zonder is het me meteen al wel duidelijk dat ze in hun eierproductie achteruit zijn gegaan. Jaja, ook hier bieden in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst. En met inmiddels 2,5 jaar oud en officieel over hun piek heen, vind ik het interessant om te zien hoe het vanaf nu gaat verlopen met de aantallen.

Toch was dat niet de belangrijkste reden om dit te gaan registreren, want eitjes zijn natuurlijk leuk (héél leuk zelfs) maar ik heb de kippetjes niet alleen voor de leg. Ik wilde vooral inzicht krijgen, zien of ik er iets van zou kunnen afleiden, qua gezondheid of sociaal gedrag. Als er eentje namelijk opeens stopt met eieren leggen maar niet broeds of in de rui is, of midden winter leeft, dan kan dat een signaal zijn voor iets anders. Het is handig om te weten wanneer ze dan haar laatste eitje heeft gelegd, of hoe lang zo'n periode duurt. Allemaal in het kader van "ken je kip".

Fops en Popo. De meisjes in het flauwe eindejaars-zonnetje vandaag.

Fops (oftewel Ophelia) 

Wat ik grappig vond: Het eitje van Fops op 24 januari. Ik heb het zien gebeuren anders zou je kunnen denken dat ik een foutje had gemaakt. Fops legde toen haar eerste eitje van het jaar en prompt stopte Popo (die al ruim een jaar haast onophoudelijk aan het leggen was.) alsof ze dacht: "Mooi, neem jij het vanaf nu maar weer over." Waarna Fops (meer showkip dan legkip) waarschijnlijk dacht.."Euh, dacht-het-niet" Om na 21 dagen toch wroeging te krijgen en aan het werk te gaan, even, waarna ze besloot dat ze toch eigenlijk liever broeds was in maart.
Haar topmaanden liepen van april  tot half augustus, met nog een broedsheid in juni/juli en eind augustus. Waarom ze het daarna niet weer normaal oppakte weet ik niet. Haar rui begon eind november pas en is nog steeds aan de gang. Gelukkig hebben we een zachte winter zover. Een hele productieve en consequente legster was ze ook vorig jaar niet. Maar wat een heerlijke rare enigszins nerveuze kip is het verder.

Popo (oftewel Opolla)

Van de twee kippen de meest betrouwbare en toegewijde. Minder lang doorgelegd dan vorig jaar. (Toen liep haar termijn compleet van januari t/m december, afgezien van de broedse periodes. Ik schreef er nog heel trots over hier.) Nu was het van maart tot half oktober. Toch nog zo'n 2,5 maand langer dan Fops. Daarna ging ze prompt in de rui en stopte voor winterreces. Ze is heel duidelijk de leider van de twee. Na een broedsheid is zij de eerste die weer gaat leggen, waarna Fops volgt. En áls ze legt, dan is ze vrij regelmatig. Twee broedse periodes had ze afgelopen jaar. Ik kreeg haar in beide gevallen na een week weer broedsaf, en dan duurde het daarna nog 10-14 dagen voor de eieren weer kwamen. Ik geef haar trouwens groot gelijk dat ze nu in de winter is gestopt. Ben wel erg benieuwd of ze na die langere pauze eerder gaat starten dit jaar. 

De legnesten zijn na de grote schoonmaak in de herfstvakantie nog niet gebruikt. Alhoewel er de laatste week wel wat verandering voordeed. De strootjes zijn wat platgelegen en er liggen veertjes. Misschien dat ze goede voornemens aan het maken zijn en er dus toch weer wat voorzichtige actie op komst is? Of denk ik te rooskleurig? Januari is eigenlijk nog veel te vroeg, niet? We houden het bij!!

C: Applaus voor Popo

Wilde even een klein berichtje de wereld in sturen om te laten zien hoe trots we zijn op Popo, onze bruine kip. Vanmorgen lag er namelijk weer een eitje in het legnest.

 Nou ja, op zich niet uitzonderlijk dat een kip een ei legt, toch?

Maar 4 december vorig jaar, 2013, was de dag dat ze haar alleréérste eitje legde, en daarmee was ze ook de eerste van m'n eerste eigen kippen, dus dat was wel even feest. Bovenstaande foto is van die dag en ze keek er zelf nog wel een beetje onwennig bij.

Vandaag de dag is ze wel wat eitjes gewend. Maar wat ík dan weer bijzonder vind is dat ze dus het hele jaar door is gegaan. Ze heeft 12 maanden vol gemaakt. Wel afgezien van een paar broedse perioden in de zomer waarbij ik haar gelukkig steeds binnen no-time weer broedsaf en aan de leg kreeg, maar toch. Ik vind het bijzonder knap van d'r. Want het ging wel dwars door haar rui heen. En ook de afnemende lichtsterkte en de kortere dagen heeft haar er nog niet toe bewogen een pauze in te lassen.
Fops, m'n grijze kip, is daarentegen al bijna twee maanden met winterreces.

 Zou dat van al die goede zorgen, lekkere biologische kippenvoer en knuffelliefde komen? Of is ze gewoon een super-kip van nature? Hoe dan ook, het is wel een applausje waard!! Een kippen-applausje!

R: Het ei van Columbus

Voorwoord door Chantal:

Héé, een R: in de titel?   Dus niet van M: (=Mirjam) of C: (=Chantal)?
Dat klopt. De R: staat voor Ruud en hij is daarmee onze eerste (en enige?) gastblogger. Ver hebben we niet hoeven zoeken want hij is onze bloedeigen vader, zo blijft de blog toch nog een beetje in de familie!
Enige introductie is verder wel op z'n plaats, voordat hij aan het woord mag.

Zo ziet hij er ongeveer uit. Een beeldje dat ik voor hem maakte voor zijn 70e verjaardag.

Ruud is inmiddels dus gepensioneerd en sindsdien werkzaam als pottenbakker, maar van oorsprong is hij een chemicus en wiskundige die dol is op proeven en uitvindingen. En een beetje "Mythbusten" op z'n tijd kan ook geen kwaad. Vandaar zijn "blog"verhaal, wat overigens al wel van een hele poos geleden is.. (Ik schat zelf uit 2002, 12 jaar geleden alweer!) Wat misschien ook wel illustreert dat er al een langere tijd een soort van gekte in onze familie actief is. Maar goed, het gaat over eieren en dat past wel weer op deze blog en in de hele kippengekte die ik weer heb.

In de jaren vóór dit verhaal destijds voor het eerst gepubliceerd werd op de site van m'n vader, ging steevast elke keer rond de lente -of herfst equinox het verhaal in de buurt de ronde dat dát de enige tijdstippen waren dat je een vers rauw ei rechtop neer kon zetten. Dat zou te maken hebben met de stand van de zon uiteraard. En steevast werd er meteen een ei bijgehaald om proefondervindelijk te bewijzen dat dat waar was.
Tot m'n vader het iets wetenschappelijker aan ging pakken. Ik herinner me nog goed dat hij élke dag met z'n doosje eieren aan tafel zat, proeven te doen, wat natuurlijk voor hilariteit aan onze kant zorgde.
Maar het bewijs werd geleverd.. wat de uitkomst was van zijn bevindingen lees je hieronder in zijn oorspronkelijke semi-wetenschappelijke publicatie. Maar eerst pakte ik zelf nog maar eens een eitje om te kijken of het me lukte het rechtop te zetten.

En niet zomaar een eitje, maar het allerlaatste eitje wat kip Ollie heeft gelegd, de dag voor haar plotselinge afscheid. (Klik hier.) Ik heb het nog niet willen eten. En op deze manier heeft ze tóch nog een bijdrage geleverd als illustratie aan dit bijzondere fenomeen. (Het duurde letterlijk nog geen 30 seconden en het eitje stond zonder truc rechtop op een gladde spiegel!) Ongelogen!
Dus dankjewel Ollie, voor alles. Je was een lieve kip!
En dankjewel pap, voor het delen van je onderzoek op onze blog!

HET EI VAN COLUMBUS  (DOOR RUUD)

Experimenten en omstandigheden om een ei te laten staan:

Columbus is vooral bekend omdat hij op zijn zoektocht naar de rijkdommen van het "Verre Oosten", nu eens niet naar het Oosten vaarde, maar naar het Westen. Kennelijk wist hij dat de wereld rond was en dat je daarom ook via het Westen in het Oosten kon komen. Dom was hij dus niet. En zo ontdekte hij in 1492 Amerika, dat was eigenlijk niet de bedoeling maar toch ook wel aardig.

Hij is óók bekend van "Het ei van Columbus" en dat kwam door zijn doortastende manier van optreden, want in plaats van zich onledig te houden om een ei te laten staan, zette hij het ei zo hard neer dat er een deuk in kwam, en ziedaar: Het ei stond!

Ja, zo kan ik het óók, zul je denken. Maar zo eenvoudig is het niet om een probleem ook eens op de andere manier te bekijken en met een radicale oplossing te komen!

Toch is het mogelijk ook op een zachtaardige manier een rauw en vers ei te laten staan, maar dat kan slechts een paar dagen per jaar! Namelijk bij de start van de lente en van de herfst, als de zon loodrecht boven de evenaar staat. Tenminste..dat is de legende. Maar klopt dat ook?

Vorige herfst hebben we het bij de buren (kippeneigenaren) wel voor elkaar gekregen, en nu wil ik kijken of het wéér lukt. En wat nog belangrijker is, kan het inderdaad alleen bij het begin van de lente en de herfst? (Dus als de zon de evenaar passeert.)
Nú is dus de geschikte periode om wat experimenten te doen.

Wat willen we nu onderzoeken?

• Wanneer begint/eindigt de werkzame ("Columbuaanse") periode?
• Is de methode van opslag van belang? (Basis van het ei naar beneden of juist naar boven in het doosje?) Hiermee kun je kijken of de positie van de dooier een rol speelt.
• Is de ouderdom van het ei belangrijk? (Kun je dus steeds met dezelfde eieren werken of moet je steeds vers gelegde eieren hebben?)

Er zijn eieren verzameld (kippen van de buren) gelegd op verschillende dagen. De eieren worden genummerd in volgorde van de legdatum, de oneven nummers zijn opgeslagen met de basis omlaag en de even nummers met de punt omlaag.

Vanaf 17 maart wordt nu getracht om deze eieren te laten staan. Uitsluitend op de basis want dat kost al genoeg tijd, en op een ondergrond van glad materiaal. (In een later stadium van de experimenten zijn ook eieren op de punt geprobeerd.)

De tijd dat een ei blijft staan wordt als volgt in het schema gecodeerd:

- 00: Het lukt niet om het ei te laten staan. (Probeertijd max. 5 minuten)

- 1: Staantijd groter dan 10 seconden.

- 2: Staantijd groter dan 100 seconden.

- 3: Staantijd groter dan 1000 seconden.

Proefschema:

Het ei wordt voorzichtig op de ondergrond geplaatst. Gebruik is gemaakt van een gelakt houten tafeltje met een geringe ruwheid en van een spiegel die zeer glad is. Het ei wordt nu tussen de vingers in evenwicht gebracht. D.w.z. dat probeert men want steeds wil het ei omvallen, maar als men het nou maar blijft proberen dan lukt het opeens en staat het ei.

Als het na 5 minuten nog niet gelukt is dan wordt de poging gestaakt en krijgt het ei code "00", lukt het wel dan kan het een code krijgen zoals boven is aangegeven. (De totale tijd van de meeste experimenten duurt ongeveer een uur en het valt niet mee om langer geconcentreerd te blijven.) 

Meestal lukt het beter op de houten tafel dan op de spiegel. Kennelijk speelt de ruwheid een rol en daarom is later alleen nog met de spiegel gewerkt.

's Zaterdags 16 maart sprak ik op een feestje over mijn voornemen om met eieren proeven te gaan doen en toen werd meteen een doos eieren gepakt want dan kon ik dat eens voordoen. Tot mijn verbazing lukte het om al de eieren (6 stuks) te laten staan. De meeste met code 3, dus langer dan een kwartier. Bij 2 pogingen lukte het zelfs om dit te realiseren met het ei op z'n punt! Niet alleen door mij maar ook door 3 andere feestgangers.

17 maart ben ik met de serieuze proef gestart. Klik hier voor een tabel met het proefschema en de resultaten.

Bespreking:

Uit de waarnemingen blijkt dat het steeds mogelijk was om de eieren te laten staan, en vrijwel altijd gedurende een lange tijd, dus met code 3. Er zijn ook kortere staantijden gemeten, maar vrijwel altijd kwam dat door een incident. Omdat een kat op tafel sprong of zoiets dergelijks. Er is dus bewezen dat je omstreeks de start van de lente, eieren kunt laten staan!

In totaal zijn 156 eieren geplaatst op een spiegel en hiervan bleven er 60 kortere of langere tijd staan, scoringspercentage 38%.

Op het houten tafelblad zijn 58 waarnemingen gedaan waarvan 40 stuks bleven staan. Dit is een scoringspercentage van 69% en dus bijna twee keer zo hoog.

De geringe ruwheid van de gelakte tafel was dus belangrijk en het is dus maar goed dat de meeste waarnemingen op de spiegel zijn uitgevoerd zodat daarover geen onnodige discussie hoeft plaats te vinden.

Opvallend is dat alle gebruikte eieren konden staan, maar lang niet elke keer. Soms lukte het een paar dagen niet en dan opeens lukte het weer wel. (Uiteraard gemeten binnen de 5 minuten probeertijd.)

De methode van opslag van de eieren was niet bepalend. Het doet er dus niet toe of de eieren met de basis omlaag of met de punt omlaag worden bewaard. De scoringskans van de oneven nummers is 41% en van de even nummers 35%, en dus nagenoeg gelijk.

Hieruit volgt dat de positie van de dooier (welke iets kan zakken door de "lange" opslagtijd) voor het bereiken van het evenwicht te verwaarlozen is. (Interessant in dit verband is ook proef 37, maar daar komen we later op terug.)

Er is niet gevonden dat de legdatum enige betekenis heeft en men kan dus met dezelfde eieren het onderzoek doen. (Wat er uiteindelijk met een rottend ei gebeurt is niet bekend, de waarneming wordt echter onplezierig als het ei dan zou breken.)

Nu krijgen we het probleem hoe groot de werkzame periode rondom de lente is. Er van uitgaande dat de zonsdoorgang van de evenaar een bepalende factor zou zijn, en dat was tenslotte de stelling.

Hoe lang moet je dus doorgaan? Nog een week of nog een maand? Ik moet er niet aan denken!

De proefopzet ging uit van een positieve benadering van het verschijnsel: Het kunnen laten staan van eieren. En van de verklaring: De zonsdoorgang van de evenaar. Maar er moet gezegd worden dat ook enig positief denken wel noodzakelijk is om door te blijven gaan, ook als meer dan 5 pogingen mislukken! Maar dan plotseling lukt het wel en ..O, wonder.. het ei staat! En dus misschien is ook de stelling wel waar, dus nog maar weer een dag!

Maar natuurlijk kun je het ook van de andere kant bekijken en denken, "Wat een geneuzel!" Wat heeft die zon er nou mee te maken? Er zijn andere factoren waardoor een ei blijft staan.

Een voorbeeld is o.a. de mogelijkheid dat rond het aanrakingsoppervlak van het ei en de spiegel condensatie optreedt (het ei komt uit de koelkast en de proef wordt uitgevoerd in de warme -en dus vochtige- kamer) waardoor een waterring voor meer stabiliteit zorgt.

Daarom zijn de eieren ook buiten de koelkast bewaard. Echter, er is geen verschil geconstateerd.

Waarom blijft een ei dan staan? Ja, omdat het zwaartepunt binnen de steunpunten valt, want dat is per slot de algemene regel. Maar bij een ei zijn er geen steunpunten en een spiegel heeft geen holtes waar het in kan staan. Het blijft dus een wonder. (En evenals de Germanen vroeger al deden, moeten wonderen verklaard worden uit de ons omringende natuur.)

Vanaf proef 26 zijn de oneven nummers "bewerkt" terwijl de even nummers als controlegroep onveranderd zijn gebleven. Van de bewerkte groep zijn 28 pogingen gedaan met een scoringspercentage van 0%, terwijl de controlegroep een score had van 37% (en dus gelijk aan het normale beeld) Kennelijk zijn we dus in staat om te zorgen dat het niet meer lukt!

Het enige wat we gedaan hebben is het polijsten van de basis met een stukje waterproof schuurpapier en hiermee hebben we zeer kleine uitsteekseltjes verwijderd (te zien aan plaatselijke verkleuring van de eischaal) en daarmee de bijna onzichtbare steunpunten!

Nu kán men tegenwerpen dat de eieren met deze schuurbehandeling zodanig zijn "veranderd" dat om die reden de eieren niet meer in balans te brengen zijn en dat de scoringskans van 0% helemaal geen bewijs is!

Om dat te weerleggen zijn dezelfde eieren in proef 33-36 nu op hun punt geprobeerd te plaatsen. Uiteraard is dit véél moeilijker, maar vanuit het steunpunten idee zou dit toch niet onmogelijk moeten zijn. En inderdaad blijkt het in 25% van de gevallen te lukken. Hieruit blijkt dat een 'bewerkt" ei tóch in balans te brengen is, maar alléén op de onbewerkte kant waar nog steunpunten kunnen zitten, en nooit op de bwerkte kant waar de steunpunten afgeschuurd zijn.

Het verschijnsel dat een ei kan staan is dus geheel mechanisch te verklaren. En dus heeft de zon er niets mee te maken en er is dus óók geen periode en dus kunnen we stoppen met verdere proeven.

Hoera! Hoera! Hoera!

Ik heb tóch nog een laatste proef toegevoegd want tot nu toe is er gewerkt met verse eieren. (Alhoewel dat na een maand te betwijfelen is.) Maar toch, in ieder geval met rauwe eieren en dat zou belangrijk kunnen zijn om een ei in balans te kunnen krijgen.

Op zich is dat geen gekke gedachte want het is bekend dat om een onderscheid te kunnen maken tussen een rauw ei en een gekookt ei, men het ei in de rondte moet draaien. Bij het rauwe ei lukt dat nauwelijks. De verklaring is dat bij een rauw ei een gedeelte van de ingebrachte energie verloren gaat aan vloeistofstroming.

Vanuit deze gedachte zou het in balans brengen van een rauw ei, veel makkelijker moeten zijn dan een gekookt ei. En volgens de oorspronkelijke stelling kan het ook uitsluitend met een rauw ei.

Dus ja, we zijn nu toch op het eind van onze proevenserie, dus zijn alle referentie eieren (de oneven nummers) hard gekookt. Uit proef 37 blijkt dat ook deze zonder problemen kunnen staan!

Conclusie:

Van de oorspronkelijke stelling blijft niets over, want:

1. Het wel of niet laten staan van eieren heeft niets te maken met het passeren van de zon door de evenaar (lente of herfst) Ook een maand later gaat het nog.
2. Het maakt niet uit of het ei vers is. (Het ei mag meer dan een maand oud zijn.)
3. Het maakt niet uit of een ei rauw is, ook een gekookt ei kan staan.

En verder:

-Het staan van de eieren wordt uitsluitend bepaald door de toevallige aanwezige oneffenheden in de eischaal, waardoor steunpunten (kunnen) worden verkregen.

-Voor waardevolle proeven dient de ondergrond volkomen glad te zijn (glas), een normale tafel is NIET geschikt.

-Het vergt geduld (en je moet behoorlijk gek zijn) om het voor elkaar te krijgen, maar:

Een ei kan staan!

Dat was het:

Wil je het verhaal in z'n oorspronkelijke vorm lezen, op de site van mijn vader? (Inclusief links naar Amerikaanse onderzoeken over hetzelfde onderwerp en reacties op zijn verhaal?) klik dan hier.

Rest mij alleen nog een nawoord, maar eigenlijk kan ik niet evenaren wat de voorzitter van de harmonie zei tijdens de Gouden Bruiloft van mijn ouders vorig jaar. (klik ook hier voor een stukje voorstelling van Mirjam en mij op die dag.)
Hij gaf een van de leukste speeches ooit. En een stukje daarvan, slaand op dit onderzoek, heb ik hieronder toegevoegd. Zo zie je maar weer dat je zelfs na pakweg 10 jaar, nóg met je neus op de feiten kan worden gedrukt! Het verhoogt de feeststemming wél, en jullie hebben intussen iets leuks te doen met al die paaseieren volgende week!   Fijne Pasen!

C: Video-Kakelvers eitje

Oké..Ik weet dat er mensen zijn die een kakelvers eitje, nog warm van de kip, een vies idee vinden om vast te houden. Echt waar, ik heb ze zelf gesproken.. (Het zijn vaak dezelfde mensen die het idioot vinden dat je je kippen überhaupt een naam geeft) ..dus laat stáán dat ze op zo'n grafische video als deze zitten te wachten, maar ik kon het toch niet laten.

Vanmorgen zag ik Popo en Fops zo schattig dicht bij elkaar in het legnest zitten dat ik besloot er een foto van te maken. En eenmaal met m'n toestel in de hand begon Popo (de bruine kip) opeens een eitje te leggen, voor m'n neus! Ik heb er snel een filmpje van gemaakt, zo vaak zie je dat niet, toch?
Fops (de grijze) is er vervolgens "als de kippen bij" om het eitje van dichtbij te bekijken, ze duwt Popo gewoon het nest uit. Al gauw ging ze er zelf opzitten. Haha. Niet veel later ging ook Ollie (de zwarte kip) op het nest en al gauw had ik mijn maximum buit van drie eitjes binnen. 

Popo ging trouwens meteen daarna een hapje eten en zette tot slot haar 'eggsong' in. Het luide eier-lied van lange kakel-uithalen zodat de hele buurt op de hoogte was van haar verse eitje. Wist zij veel dat ik het niet veel later op internet zou zetten. Nu weet de hele wereld dat ze een eitje heeft gelegd! Knap he?

C: Mijn allereerste kippenei!!

Nou, dit is toch ook wat! Schreef ik gister nog dat ik zulke verwende kippetjes had omdat ze nog steeds geen eieren leggen....ligt vanmiddag opeens het allereerste kippenei in het legnestje. Van Popo, m'n bruine en oudste kip van 31 weken!!

Achteraf gezien had ik misschien de signalen kunnen lezen, maar ik had écht niet verwacht dat in december het eerste eitje zou komen. In deze periode van het jaar zou het veel te kort daglicht zijn voor kippetjes aan de leg en zijn ze daarentegen aan hun welverdiende winterrust bezig. Ik had de verwachting dus ergens in maart liggen, nog ver weg.

Een week geleden spotte ik trouwens wel dat Popo een uitstulpinkje uit haar kont kon drukken, die ook meteen weer terugfloepte. Schrok me te pletter want zoiets hoort natuurlijk niet. Op zich komt het wel vaker voor las ik al snel, maar het is wel zaak dat het niet buitenboord blijft hangen want dan gaan de andere kippen ernaar pikken en kan het gaan ontsteken. Desnoods moet je zo'n uitstulping dus schoonmaken en zelf manueel terug naar binnen duwen, en eventueel wat honing of aambeienzalf smeren om de zwelling tegen te gaan. Gelukkig was dat bij Popo niet nodig maar ik hield haar wel flink in de gaten steeds, en gaf haar voor de zekerheid alvast wat extra kalk. Zo merkte ik ook dat ze een paar dagen terug de legnesten op ging zoeken. Dan zat ze er even in en keek wat om zich heen. Niet erg lang maar toch... Met de wetenschap van nu was ze zich toen vast al aan het voorbereiden, hoewel ik toen nog dacht dat ze het daar misschien wat aangenamer en warmer vond om te vertoeven in deze steeds kouder wordende dagen..

Vanmorgen verliep vrij normaal. Ik had niet veel tijd want moest al vroeg op m'n werk zijn, maar genoeg om de mestplank en het hok al schoon te maken en de meisjes een paar meelwormpjes te voeren. Daarna mochten ze los in de tuin. Zover niets bijzonders. Tussen de middag was ik eventjes thuis en ging weer even bij ze kijken, en toen lag het daar opeens. Pal naast het nepeitje wat al die tijd al in het legnest lag... een prachtig, perfect kippeneitje.

Ken je het gevoel dat je wel iets ziet maar niet meteen registreerd? Heb echt even naar dat eitje zitten kijken. Toen kwam de gedachte in me op dat m'n man misschien een grap met me uitgehaald had. Hij werkte die dag thuis dus ik riep meteen naar boven of hij misschien in het kippenhok was geweest. Samen weer teruggelopen naar het hok en toen pas het eitje opgepakt. Er zat geen stempeltje op of niets.. Het was echt een eigen kippeneitje!! Ons allereerste kippeneitje!! In december!! Dat is onmetelijk veel leuker dan een chocoladeletter in je schoen zal ik je zeggen!

Ben zo blij! Popo heeft meteen wat extra meelwormpjes gekregen en ik heb de rest van de dag rondgelopen alsof ik 'm zelf gelegd had, zo trots.


Epiloog:
10 dagen later, op zaterdag 14 december, legde ook grijze kip Fops van 30 weken oud haar eerste eitje. Ze zat behoorlijk lang op het nest dus ik denk dat het een hele bevalling is geweest. Maar ze heeft een prachtig eerste eitje gelegd!

Maar wat ik niet had verwacht is dat de dag erna óók zwarte Ollie (van 27 weken) haar eerste eitje ging leggen. Ze is ruim een maand jonger dan Popo dus een paar weken vroeger met leggen dan ik in de nieuwe verwachting had liggen. Het is dat ik het heb zien gebeuren anders had ik het niet geloofd. Ik denk stiekem dat ze is aangemoedigd door de eerste twee.

Alle eerste eitjes heb ik uitgeblazen en de inhoud weer aan de kippetjes gegeven. Lekker opgebakken met wat kruiden erbij. Er zijn mensen die dat behoorlijk kannibalistisch vinden maar die extra voedingsstoffen zijn juist erg goed voor ze. De kippetjes zelf hadden er in ieder geval geen enkele moeite mee. Zoiets lekkers laten ze niet liggen!

Vervolgens de lege schalen onder een glazen stolpje gelegd. Daar liggen ze nu mooi te wezen. Het is toch een soort van trofee nietwaar? Goh zeg.. voortaan regelmatig eigen superverse biologische eitjes van m'n eigen blije kippetjes. Wat een mooie gedachte om het nieuwe jaar mee in te gaan!

C: Paas-ei

Een ei hoort erbij!
Voor mij is Pasen geen religieus feest. Ik zie het meer als viering van de lente (of het afscheid van de winter.) Een overgang naar een nieuw seizoen en het begin van een nieuwe cyclus. De tuin begint weer heel zachtjes aan te leven, zaadjes gaan al in de grond.. nog even en we zijn weer volop buiten bezig.
Nu nog heel even rust, vooruitblikken op wat komen gaat, stilstaan bij het moment.
En een ei is bij uitstek hét symbool voor een nieuw begin, vandaar dat het zo toepasselijk is.
Dus toch nog een klein ei-blogje met Pasen. Maar ook omdat dit zo'n mooie tegenhanger is van de paddenstoeleieren die ik in de herfst beschreef (zie hier.) En ze zijn ook zooo schattig!

Het is niet m'n eigen idee, maar ik weet niet wie ik de eer kan geven. Als je op Google zoekt naar Deviled Egg Chicks kom je verschillende varianten tegen. (Deviled eggs klinkt trouwens wel erg duivels op zo'n Paasdag, maar het betekent gewoon dat het Gevulde eieren zijn.)

Je hebt nodig, een aantal hardgekookte eieren. Snijd op ongeveer 1/3 deel het kapje eraf, en nog een klein stukje aan de onderkant zodat ze mooi stevig blijven staan.

 Wip de eidooiers eruit en verkruimel deze met een vork in een apart schaaltje.

Gebruik de eidooiers als basis voor je eigen eiersalade. Daar is geen officieel recept voor. Ik doe er een dikke lepel mayonaise, een klein beetje mosterd, wat peper en zout en wat bieslook bij. Maar je kunt het zo uitgebreid maken als je wil. Op internet zag ik een filmpje waarbij ze er ui, knoflook, paprikapoeder, worcestersaus etc. bij deden (zie hier)

Wel een kleine tip, als je met kleinere hoeveelheden werkt moet je echt wel uitkijken met de zout en mosterd. Het wordt al gauw té veel.

Vul de eieren met het eiermengsel. Dat kan met een officieel spuitzakje, of je snijdt een puntje van een steviger plastic zakje af en doet het daarmee. Stuk handiger dan met theelepeltjes vullen!

De snaveltjes heb ik gesneden van stukjes rode paprika. Maar je kunt ook wortel of stukjes rode peper gebruiken, net wat je het beste uitkomt of het lekkerste vindt.

Hetzelfde principe geldt ook voor de oogjes, je kunt gebruiken wat je in huis hebt. Ik gebruikte hier stukjes groene olijf (Zwarte olijven zouden mooier zijn geweest maar die waren op.) Stukjes augurk of kleine kappertjes kunnen ook.

En kijk dan eens hoe lief! Alsof ze net uit het ei komen! Het is in een fluitje van een cent gemaakt en spreekt meteen tot de verbeelding. Het was zelfs zo dat ik bijna weerstand had om ze in m'n mond te stoppen, zo'n jong en onschuldig leven meteen al in de kiem smoren. Haha.
Fijne Paasdagen allemaal, en ook al lijkt het nog niet écht lente buiten, het is in alle onzichtbaarheid al volop bezig. Straks knalt alles met de eerst mooie dagen meteen uit de knoppen, wacht maar af!

C: Chinese craquelé eieren

We komen langzaam in de buurt van pasen. Ik voel wat eierblogjes aankomen! 

In mijn keramiekcursussen zijn de meeste cursisten zich met hun werk al aan het voorbereiden op de laatste dag van het seizoen, wat over zo'n anderhalve maand is. Dat vieren we namelijk met een speciale buitendag waarbij we gaan Raku-stoken. Raku is een stooktechniek waarbij er door temperatuursverschillen en rookbranden karakteristieke zwarte craquelé in het glazuur ontstaat. Een erg onvoorspelbaar maar spannend proces. En dat iedereen op die dag óók nog eens de meest heerlijke zelfgemaakte gerechten meeneemt maakt het helemaal een feestelijke afsluiting! Buiten werken, eten én Rakustoken... genieten!

Vandaar dat ik dit ei receptje zo ontzettend leuk vond toen ik het zag. Het lijkt net een raku-ei. Maar dat is het natuurlijk niet. Officieel is het een populair Chinees gerecht, al komt het overal in de Aziatische keuken voor. Je kunt het eten bij een rijsttafel, of gewoon als tussendoortje. Warm of koud.

En als het nou ook net zo lekker is als mooi..... Tijd om eens uit te proberen dus.  

Verreweg de meeste recepten die ik hierover opzocht kwamen voor het grootste gedeelte met elkaar overeen. Het best is om een aantal eieren tegelijk te maken want het is niet veel werk, maar het duurt wel lang eer het klaar is. In de koelkast zijn ze zo'n 4 dagen houdbaar.

Je neemt een aantal eieren (zoveel als er in je pan in een enkele laag passen) en brengt ze aan de kook. Daarna 10 minuten op een laag vuur hardkoken.
Vervolgens de eieren laten schrikken onder koud water.
Buts dan de schil in kleine stukjes zonder het te verwijderen. Dat kan door er met de bolle kant van een lepel of je platte kant van een mes tegen te tikken, of door het zachtjes te rollen over het aanrecht, totdat het eruit ziet als op de foto.
Leg de eieren weer voorzichtig terug in de pan. Voeg daaraan toe:

• 125 ml sojasaus
• 1 eetlepel bruine suiker
• 1 kaneelstokje
• 2 anijs-sterretjes
• 1 theelepel zwarte peper
• 2-3 zakjes zwarte thee (earl grey, ceylon)
• Zest of gedroogde stukjes schil van sinaasappel of mandarijn.
• (Ik heb ook gelezen dat er soms, ipv de sinaasappelschil, 1 plakje verse gember en wat lente-ui wordt toegevoegd.)

Voeg daarna precies zoveel water toe tot de eieren nét een halve cm. onder het water staan. En breng het opnieuw aan de kook. Laat minimaal 1 uur doorborrelen op zacht vuur. Hoe langer je het laat trekken hoe donkerder de kleur en sterker de smaak wordt.

Ik heb ze hier een uur laten borrelen, daarna de theezakjes verwijderd en de vloeistof af laten koelen en zo met pannetje en al een nacht in de koelkast verder laten trekken. De volgende ochtend pas de eieren gepeld.

En dit is dan het resultaat! Prachtig toch? Op sommige plekken is het ei over een groter stuk bruin geworden, waarschijnlijk vanwege de luchtkamer waardoor er teveel vloeistof onder de schil kon komen. (Volgende keer de eieren toch even doorprikken voor het voor het eerst de pan in gaat.)

En de smaak? Ik was een beetje bang dat de zwarte thee erg dominant zou zijn (Ik ben niet zo'n fan van zwarte thee, namelijk) maar dat was niet zo. Ik vond het erg lekker. Inderdaad allerlei, beetje rokerige, diepe smaken...maar daarnaast nog net zo goed de eigen lekkere smaak van ei nog! 

Een blijvertje hoor, lekker voor bij de nasi of een ander oosters gerecht!

Variaties op het thema:

• Heb je minder tijd en gaat het je alleen om de smaak en niet om het visuele, dan kun je de hardgekookte eieren meteen van hun schaal ontdoen voordat je ze in in het soja-thee-mengsel laat trekken. Ze hoeven zo veel minder lang te trekken. Je krijgt dan wel compleet bruine eieren.  

• Voor een Pasen-variant kun je de gebutste hardgekookte eieren ook laten trekken in een ander soort vloeistof. Een kleurstof bijvoorbeeld. (Natuurlijke kleurstof of voedsel-kleurstoffen.) Dan krijg je dezelfde craquelé in fellere kleuren, maar dan zonder de extra smaak. Vinden kinderen vast aantrekkelijker! En past ook meer bij Pasen waarschijnlijk!

Veel plezier allemaal!

C: Herfst, eigengemaakte eetbare paddenstoelen.

Ik ben een beetje laat met het schrijven van dit bericht want de herfst is al lang en breed neergedaald. Sterker nog, ik heb begrepen dat we dit weekend de eerste winterse buien mogen verwachten, dus kun je nagaan. Maar goed, er kwam bij mij van alles tussen. Griep, drukte op het werk en de nieuwe moestuin (heb al 10 m2 opgeschoond en een halve week spierpijn gehad! Haha) maar officieel is het nog steeds herfst dus het kan nog.
Wat ik wilde schrijven, een dikke maand geleden, was hoe mooi de paddenstoelen erbij stonden. Eén keer bij het uitlaten van de honden liep ik half in gedachten verzonken en werd letterlijk weer bij de tijd gebracht doordat m'n ogen vielen op een kring prachtige vliegenzwammen rondom een berkenboom  Dé paddenstoel bij uitstek, rood met witte stippen. Zoals die van kabouter Prikkebeen.

Op foto nooit zo indrukwekkend en overzichtelijk als in het echt, maar ik stond er dus echt een tijdje in bewondering naar te kijken. Bijna meteen herinnerde ik me de "paddenstoelen" die we thuis vroeger wel eens maakten toen ik nog klein was en een feestje op komst was. Eind jaren '70 heb ik het nu over en ik herinner me nog heel duidelijk dat ik het het toppunt van geluk vond als ik deze mocht maken samen met m'n moeder. De rest van de wandeling heerlijk nostalgisch in het herfstbos rondgelopen, daarna vastberaden om de paddenstoelen van vroeger weer eens te maken. Het recept is wellicht niet helemaal authentiek meer door de tand des tijds, maar zo is hoe ik het me herinner:

Neem een hardgekookt ei (of meerdere, ik ga nu uit van één ei.) Pel het en snij van de stompe kant een klein stukje af. Als het goed is wordt het eigeel zichtbaar. De stompe kant is straks de onderkant en geeft je paddenstoel meer stabiliteit.

Wip het bolletje eigeel uit het ei en het dopje, en doe ze in een apart schaaltje.

Prak met een vork het eigeel in kruimels en voeg peper en zout, wat fijngesnipperd bieslook, een theelepeltje mayonaise en een toefje mosterd toe. (Het toefje mosterd geeft het wat meer pit, maar zoals hier op de foto vond ik het achteraf iets te veel. De helft zou voldoende zijn geweest.)

 

Meng alles door elkaar en als het goed is heb je nu een ietwat plakkerig mengsel. Dat is juist goed want het fungeert tegelijk ook als een soort lijm (dus niet teveel mayonaise gebruiken anders wordt het te smeuïg.)
Vul de holte in je ei met dit mengsel tot iets over de rand en zet het ondersteboven op een mooi bordje. Het uitstulpende mengsel zorgt ervoor dat het goed op het bordje vast blijft zitten.
Als het goed is houd je nog een beetje mengsel over in het schaaltje.

Snijd een (grote) tomaat doormidden.Verwijder de zaadjes en in in het middelste stuk ook een gedeelte van de tussenschotjes. Dit laatste doe je met een mesje en zodanig dat het spitse puntje van het ei er straks in kan vallen. Heel belangrijk is om de binnenkant van de tomaat met wat keukenpapier droog te deppen, anders heb je grote kans dat het kapje er later gemakkelijk afglijdt.

Smeer het overige mengsel nu in de holte van het tomatenkapje (weer als een soort lijm) en zet het bovenop het ei.

Geef je "paddenstoel" nu nog wat stippen van mayonaise (Dit werkt het makkelijkste met mayonaise uit een tube. Verreweg mijn favoriete onderdeel als kind!) en klaar is je eigen eetbare vliegenzwam. Je kunt het nog garneren met wat blaadjes sla of bieslook. Heel decoratief als je er een paar tegelijk maakt, bijvoorbeeld als voorgerecht of tussendoortje. Of in mijn herinnering om rond te delen op een feestje. Heel voorzichtig liep ik dan met een dienblad vanuit de keuken de volle huiskamer in, voetje voor voetje want de paddenstoelen wiebelen een beetje. Maar Oh, wat een entree! Succes gegarandeerd!

C: Gepocheerd ei

Eens in de week oefen ik op het maken van gepocheerde eitjes.. En hoeveel ik er ook al over gelezen heb en video's op youtube heb bekeken, het blijft nu vooral een kwestie van oefenen, oefenen, oefenen.. Eigenlijk zijn ze bij mij bij voorbaat al aan mislukking onderhevig aangezien je het best kunt pocheren met super verse eieren van minder dan een week oud. Aangezien ik geen kippetjes heb haal ik ze dus bij de supermarkt (uiteraard biologisch en vrije uitloop!) en daar zijn ze nooit zó kakelvers.. Toch zijn er ook dan nog trucjes om een redelijk acceptabel gepocheerd ei te maken. Dat gaat als volgt:

-Zet een ruime pan met water op het vuur en breng het tegen de kook aan, zet het dan op een zacht vuur. Niet laten borrelen. (+/- 80 C.)

-Voeg zout en een scheut azijn toe. Dit helpt om het eiwit bij elkaar te houden zodat het niet in slierten uiteen valt. (bij een heel vers ei is dit niet nodig.)

-Maak met een lepel 'n snelle draaiende beweging in de pan zodat je een draaikolkje krijgt met een rustig middelpunt.

-Breek het ei boven dit middelpunt en laat het zo zachtjes, en met een hele dooier, in het water glijden. Door de draaiende beweging van het water draait het eiwit zich om de dooier heen. (Zoals je op de foto ziet ging bij mij de dooier hier stuk. Het was nogal lastig om een ei te breken en tegelijk een foto te maken, haha.)

-Ongeveer 3-4 minuten in het warme water laten pocheren, daarna met een schuimspaan uit het water halen. 

-Eventueel kun je het ei zo nog een tijdje in schoon warm water leggen zodat het warm blijft tot het moment van opdienen, of om het wat te ontzuren van de azijn (Ik doe dit eigenlijk nooit.)

-Voila.. een gepocheerd eitje!

Wat een gedoe voor een eitje misschien, maar ik maak ze niet zonder reden. Deze eitjes zijn namelijk voor mijn hondjes! Ik geef ze een natuurlijk voer ipv hondenbrokken. (Dat klinkt vrij ingewikkeld maar gelukkig kun je diepgevroren staven kopen waar de verhoudingen vlees, orgaanvlees, bot en groenten al precies zijn samengesteld zodat je daar verder geen omkijken meer naar hebt. Heel handig.) En eens in de week krijgen ze daar een ei bij! Een rauw ei is heel gezond en zit vol met voedingsstoffen, maar sommige honden verwerken rauw eiwit niet zo goed. Het voordeel van een gepocheerd ei is dat het eiwit wel stolt maar het eigeel niet.. en bovendien geeft het me de gelegenheid om de techniek regelmatig te oefenen, mislukkingen worden evengoed met smaak opgegeten. (Klik hier voor meer informatie over natuurlijk voer bij honden.)

(Raafje en Doka, vol ongeduld.)

Overigens zijn de eierschalen een goede bron voor kalk in de tuin (of door het hondenvoer). Gooi ze dus niet weg! Best laat je ze een dag of wat liggen om in te drogen, dat maakt ze een stuk minder plakkerig.

Vervolgens stamp je ze fijn in een vijzel of onder een deegroller. Grove stukken kun je in de tuin ook gebruiken om slakken bij je planten weg te houden maar dan heb je heel wat eierschalen nodig..

Ik maal ze liever nog even verder in een oude elektrische koffiemolen die ik bij de tweedehandswinkel vond. Zo worden ze bijna poederachtig wat de opname bij planten versnelt.

Tomaatjes zijn blij met wat extra kalk (dit is een Yellow Zebra) maar ook de pepertjes, rozemarijn, lavendel, braam en druif lusten wat extra. Werk het kalk een beetje door de bovenlaag, want het koekt snel samen.

Voelt altijd goed om te recyclen, vooral als het niets kost en alleen maar oplevert.