C: "Meester Tonicum" tegen griep.

Ik blijf nog even in de Mierikswortel-sfeer want nu ik weer eens een flink gedeelte daarvan uit m'n moestuin heb geoogst en een gedeelte ervan vorige week heb gebruikt voor het maken van bereide Mierikswortel, bleef er nog steeds meer dan genoeg over om óók weer eens een grote portie Meester Tonicum (oftewel Master Tonic) te maken. Een sterk anti-griep middel wat ik eerder (hmm, 5 jaar geleden alweer) eens in een blogpost liet vallen, zie hier. Maar nooit heel uitgebreid aandacht heb gegeven.
Master Tonic is een oud en beproefd recept met 6 natuurlijke ingrediënten die samen staan voor een sterk antibacterieel, antiviraal, antiparasitair en antifungaal middel wat van over de hele wereld veel wordt ingezet bij allerlei kwalen, maar met name bij griep en verkoudheden.
Volgens het rivm zitten we inmiddels alweer in de 9e week van een griepepidemie, dus wat dat betreft had de timing wel een stuk eerder gekund, maar goed. Nu dacht ik er toevallig weer eens aan vanwege die opgegraven Mierikswortel van afgelopen week, en ter excuus, zelf heb ik deze winter nog altijd geen griep onder de leden gekregen. (heel snel afkloppen!)

Allereerst, een tonicum is een gezondheidsversterkend middel maar geen officieel medicijn. Dat wil zeggen, er zijn geen wetenschappelijke bewijzen voor dat het een ziekte daadwerkelijk kan genézen. Wel kan het verlichtend of preventief werken en dat is op zich al veel waard.

De vaste ingrediënten bestaan uit gelijke* delen gesnipperde: Mierikswortel, Gember, Knoflook, witte Ui en Spaanse Peper. Afgetopt met rauwe Appelazijn.  Alles als het kan uiteraard onbespoten biologisch.
*) Er bestaan recepten met afwijkende verhoudingen, net wat je voorhanden hebt waarschijnlijk.

Uit het enorme naslagwerk "Groot Handboek der Geneeskrachtige Planten" van Geert Verhelst kun je over deze ingrediënten onder andere het volgende vinden.

Mierikswortel:
Slijmafdrijvend, slijmoplossend, antiseptisch, antimicrobieel, antibacterieel, infectiewerend, hoestdempend, ontzwellend op de slijmvliezen, rijk aan vitamine C, eetlustopwekkend, spijsverteringsbevorderend, windverdrijvend.
Gember:
Antiseptisch, ontstekingswerend, pijnstillend, braakstillend, maagversterkend, vaatverwijdend, spijsverteringsverbeterend, eetlustverbeterend,
Knoflook:
Weerstandsverhogend, antimicrobieel, antiviraal, antifungaal, antiparasitair, versterkend voor hart en bloedvaten
Ui:
eetlustbevorderend, spijsverteringsbevorderend, immuunstimulerend, antimicrobieel, bloedzuiverend,
Spaanse peper:
Bloedsomloopverhogend, verwarmend, pijnstillend

Natuurlijk zijn dit overigens niet de enige planten met een gunstige geneeskrachtige werking en ik vermoed dat je het recept makkelijk kan aanvullen met allerlei andere planten, kruiden of specerijen. Maar als het gaat om de klassieke Master Tonic, dan zijn dit wel de vaste ingrediënten.

Voor mijn recept startte ik met gelijke delen Mierikswortel en Gember en aangezien de Mierikswortel toch wel erg taai is voor je keukenmachine gebruikte ik in eerste instantie de raspfunctie hiervoor. (Dan snipper je het van daaruit daarna wat makkelijker met het S-blad.)

Bij elkaar toch wel zo'n 4 kopjes in totaal. (2 Mierikswortel, 2 Gember.) Let ook hier weer op, ook geraspte Mierikswortel is erg scherp voor je ogen. Werk in de buitenlucht of in een goed geventileerde ruimte!  Met de hand raspen is daarom wat minder handig. Dat duurt een eeuwigheid en al die tijd hang je toch een beetje boven die scherpe dampen, is afzien hoor.

Daarbij snipperde ik nog 4 witte Uien, 2 bollen Knoflook (ook nog uit eigen tuin) en 1 Spaanse peper. Wat die Spaanse peper betreft, dat hadden er officieel meer mogen zijn maar had ik niet in huis. Wel heb ik om dat te compenseren nog een theelepel cayennepoeder er doorheen gedaan en tot slot, als persoonlijke toevoeging, een extra schepje kurkuma (oftewel Geelwortel; ontstekingsremmend, antioxidant, tumorgroeiremmend, leverontgiftend, spijsverteringsbevorderend.)

Dit alles wordt vervolgens in een schone glazen pot geschept (met nog wat extra ruimte om goed te kunnen schudden) en afgetopt met rauwe appelazijn, ongefilterd en ongepasteuriseerd, waar de 'moeder' nog in zit. (Te koop bij een biowinkel of lees  hier voor het zelf maken van rauwe appelazijn.)
Het zuur in de azijn helpt om de werkzame stoffen uit de plantendelen te trekken en brengt meteen nog wat extra gezondheidsbevorderende eigenschappen met zich mee.
Als je dit aftreksel voor 2 tot 8 weken laat staan op een donkere koele plek, met 2x daags schudden en daarna filtert, krijg je wat je noemt een medicinale azijn. Het uiteindelijke Meester Tonicum.

Dit tonicum kun je op verschillende manieren toepassen.
Je kunt het natuurlijk zo uit de pot oplepelen, maar dat kan, afhankelijk van je verhoudingen, toch net wel een tikkie te scherp zijn voor je systeem. Je ogen gaan tranen, je neus lopen, je oren wateren, je hoofd loopt warm aan. Kan wel het gevoel geven dat er lekker wat gebéurt, maar het hoeft niet per se zo hard core. Toegevoegd aan soepen, smoothies, bouillon, sauzen, dressings etc. wordt het al een stuk beter te slikken. Begin met een theelepel per dag en verhoog dat gaandeweg naar een eetlepel. Dan werkt het preventief. Als je een griep onder de leden hebt kan het zelfs tijdelijk opgehoogd worden naar 5x per dag. Alleen nooit op een lege maag, vanwege de scherpte ervan.
Eenmaal gefilterd blijft dit Meester Tonicum erg lang goed. Bewaard in de koelkast zelfs jaren. Dus voorlopig zit ik wel snor.

Overigens, als laatste extra tip, ik las via deze post van grassfood.me de handige ontdekking om de afzonderlijke ingrediënten elk apart op appelazijn te zetten. (Dus een potje gemberazijn, een potje knoflookazijn etc.) Dat biedt namelijk de mogelijkheid om te gaan inmaken op het moment dat dat specifieke ingrediënt vers op de markt is. Bovendien kun je zo ook je Master Tonic elke keer naar smaak samenstellen vanuit de vloeistoffen. De ene keer wat peperiger, de andere keer wat meer gember. Zo hou je het wat afwisselender. Leek me best wel een slimme truc, al heb ik nu zelf al alles bij elkaar gegooid. Scheelt natuurlijk ook potjes.
Wie weet de volgende keer.

Wat denken jullie? Zou je zelf zo'n Master Tonic maken of heb je andere middelen waar je op vertrouwt?

C: Verkoudheid en griep

Zoals ik al vaker geschreven heb ben ik belachelijk vatbaar voor verkoudheid en krijg ik gemiddeld 1 à 2 keer per jaar de griep. Zo gaat het al ruim 25 jaar. Meestal verloopt het patroon hetzelfde. Flinke verkoudheid, vaak met bij-of voorhoofdsholteontsteking erbij, keelpijn, hoofdpijn, niezen, hoesten, dichte oren (gelukkig zelden echt oorpijn) kouwelijk, vermoeid, algemene malaise, wattenhoofd, verhoging. Met een beetje pech ook flinke koorts en spierpijn. Ik noem het: Hoofdgriep. Meestal duurt het zo'n anderhalve week eer ik weer aan het werk kan, waarna ik nog een tijdje nasnotter. En dan is het weer over.
Heb in de loop der tijd veel over griep en weerstand gelezen, want het is vervelend genoeg. Griep is namelijk niet geheel onschuldig maar een huisarts kan vaak niet meer doen dan zeggen dat je het gewoon zelf uit moet zieken, tenminste, als je niet tot de doelgroep van de griepprik behoort.

In de loop van de tijd heb ik dus maar zelf een heel arsenaal aan natuurlijke remedies verzameld die ik inzet als ik een griep voel aankomen. Het is geen garantie dat dat een griep ook echt kan tegenhouden of zelfs verkorten, zelfs antibiotica doet dat niet, maar ik ben er heilig van overtuigd dat het bij mij de scherpe kantjes eraf haalt en dat het herstelproces soepeler verloopt. En dat is op zich al heel veel waard. Vandaar dat ik mijn bevindingen graag wil delen. Zelf namelijk net weer van een verschrikkelijke griep herstelt, de ellende ligt nog vers in het geheugen en hoorde van de week op het nieuws dat de heersende griepepidemie nog wel tot het eind van de maand zou aanhouden. Het wordt wel een lange blog met veel informatie en recepten.

Nu ben ik geen arts.. en ik wil daarom benadrukken dat je niet blind moet vertrouwen op mijn ervaringen. Waarschuw een dokter als dat nodig is!

Allereerst..Voorkomen is beter dan genezen:

Lijkt me logisch. En het enige wat je kunt doen ter preventie daarvan is je weerstand verhogen zodat je minder vatbaar bent. Nu hoef ik niet te gaan vertellen wat iedereen eigenlijk allang weet. Gezond eten, voldoende slapen, beweging, etc. Dat is de basis voor een gezond leven. En daarbij helpt het aloude principe van Rust, Reinheid en Regelmaat. Heel pragmatisch.

Maar daarnaast is er meer waar je vooral in een griepseizoen op kunt letten. Het is namelijk zo dat griep veel vaker voorkomt in de winter, en dat is niet voor niets. Een van de oorzaken daarvan is de luchtvochtigheid. 

Luchtvochtigheid.

Zo met de verwarming aan en de ramen dicht in de herfst-winter is de lucht binnen vaak erg droog. Dat droogt niet alleen je slijmvliezen uit waardoor die verzwakken, het is ook bewezen dat een griepvirus langer leeft als de absolute luchtvochtigheid laag is (of juist heel hoog, denk tropisch, maar dat komt hier niet voor.) Dat werkt elkaar dus in de hand. Zorgen voor meer luchtvochtigheid in huis heeft zeker effect, Dat kun je al bereiken door te zorgen voor waterbakjes aan de verwarming of een keteltje water op de kachel. Maar er zijn ook luchtbevochtigers in de handel waar je aan kunt denken. (Ik heb overigens wel gelezen dat huisstofmijt weer erg goed gedijt bij een hoge luchtvochtigheid. Ben je daar erg allergisch voor, zoals ik, dan zit je dus nooit goed, of je moet er een luchtzuiveraar met hepa-filter bij hebben om allergenen uit de lucht te filteren.)  Pfff

Extra vitamine.

Het bijslikken van extra vitamine C hoor je vaak als het om griep gaat. Maar laatst las ik dat vitamine D een grotere rol speelt bij het voorkomen van griep. (Vitamine D bevordert o.a. kalkopname en weerstand. En het schijnt dus dat een lage kalkspiegel de kans op griep verhoogt.) De belangrijkste bron van vitamine D is zonlicht (vanaf zonnesterkte 4) en in veel mindere mate voedsel (vette vis). Aangezien in de winter de zon nooit sterk genoeg schijnt lopen veel mensen een vitamine D gebrek op. Nu ben ik normaal gesproken niet zo voor het slikken van voedingssupplementen, maar heb nu toch een potje capsules met gezuiverde cod liver oil gehaald. Het ouderwetse levertraan, zeg maar. Zit meteen ook vitamine A bij, een goede weerstandsverhoger. De rest haal ik liever uit gezond en gevarieerd eten.
Mutsen en petten.
Deze tip kreeg ik van een man die chronisch verkouden was. Eindeloze antibiotica kuren had hij gehad, paar keer holtes door laten spoelen..(of schoonschrapen zelfs, geloof ik dat hij zei, klinkt nog enger) in het ziekenhuis. Het duurde en duurde, maar uiteindelijk was het onder controle. Vervolgens zei zijn KNO-arts: "Het is niet wetenschappelijk bewezen, maar neem van mij aan dat het werkt. Zodra het buiten ook maar iets kouder wordt bedek dan je hoofd, met name je vóórhoofd. Dat bespaart een hoop ellende."
Dat heb ik altijd onthouden. Als ik 's ochtends met de honden wandel in het bos en de lucht begint gaandeweg het seizoen af te koelen, zet ik iets op m'n hoofd. Het begint met een pet, dat ziet er nog niet zo winters uit maar is wel lekker warm. Of zo'n hoofdband die over je voorhoofd en oren gaat. Vervolgens allerlei gradaties van mutsen, van dun naar dik gevoerd. De schaamte ben ik daarin wel voorbij, want echt stoer is het natuurlijk niet. Maar het is wel zo lekker behaaglijk, kan niet meer zonder.

De griep heerst:

Ondanks alles kun je natuurlijk toch misschien de griep krijgen, vooral als mensen om je heen ziek worden. Het is namelijk besmettelijk zowel via de lucht (hoesten/ niezen) als via direct contact (zelfs een handdruk is al voldoende). Zie dat maar eens te ontlopen! 

Het allerbelangrijkste is dan een goede hygiëne. Voor jezelf (en voor je medebewoners/ collega's.)

• Doe dat door heel vaak je handen te wassen. Ik las minimaal 8 keer per dag, liefst meer, voor minstens 20 seconden met zeep en water. Of met desinfecterende handgel als er geen water in de buurt is. Je eigen handen komen op veel openbare plekken. Een trapleuning, toetsenbord, geld, deurknop, winkelwagentje etc. Allemaal bronnen van besmetting. (Niet meteen smetvrees krijgen, hoor!)
• Hoest of nies niet in je hand, zoals je moeder je geleerd heeft, maar in de binnenkant van je elleboog. Dat voorkomt besmette handen.
• Of gebruik papieren zakdoekjes en gooi die na een keer gebruik ook echt weg. 
• Probeer zo min mogelijk aan je gezicht (buurt neus/mond) te komen. Dat is moeilijker dan je denkt want het schijnt dat je gemiddeld zo'n 250 keer per dag wel met je handen in je gezicht zit.
• Zorg voor een goede mondhygiëne. Poets vaker je tanden en schraap je tong, en zet je tandenborstel weg in een oplossing met 3% waterstofperoxide om de bacteriën te doden. (te koop bij de apotheek, gebruik een 1:1 oplossing met water.) Een virus gaat vaak gepaard met een bacteriële infectie (vb. keelpijn) Overigens, je mond stikt van nature van de bacteriën, maar dat zijn overwegend goede bacteriën. Volgens m'n tandarts doen we daar vaak veel te panisch over. Maar in tijden van griep is het zeker slim om te desinfecteren. Je kunt met een oplossing van 1:1 (water : waterstofperoxide3%) ook je mond spoelen/ gorgelen. Niet doorslikken!!
• Ik schreef eerder over de 4-dievenmix (hier). Een mix gebaseerd op etherische oliën waarvan beweert wordt dat het 99% van de luchtgedragen bacteriën kan doden. Nu is een griepvirus geen bacterie, maar een epidemie gaat vaak wel gepaard met ook bacteriële infecties. Door deze mix in een brandertje met waxinelichtje te branden, of met water in de lucht te sprayen, of in een schoonmaaksopje te druppelen, kun je je omgeving wat schoner houden. 

Toch de griep gekregen:

Vaak wordt je eerst wat rilleriger, of je voelt een rauwig randje achter in je keel, of je bent vermoeider dan normaal. Meestal zijn dat al voorbodes van het onvermijdelijke, tenminste in mijn geval. (Meestal krijg je binnen 48 uur na besmetting al de eerste symptomen, hooguit een week erna.) En dan wordt het al gauw duidelijk. De griep neemt het onherroepelijk over. Snot overal, niezen, hoesten, waterogen, een slap lijf.. Doe jezelf en anderen een plezier en blijf thuis.

Naast de hygiëne is nu rust en vocht het allerbelangrijkste. En daarnaast nog allerlei huismiddelen die je verlichting kunnen geven. (Minder druk, minder snot, meer lucht.)

Drankjes en siropen

Veel drinken is het devies. Al helemaal als je ook koorts hebt. Zeker anderhalf tot 2 liter per dag.Voor elke halve graad verhoging een kop erbij. Vocht helpt je van je afvalstoffen af, wie wil dat niet?

• Ik ben een absoluut gelovige in de vlierbessensiroop en maak in de herfst een voorraad die ik invries. (zie hier) Dat vergt planning natuurlijk, niet iedereen anticipeert op griep. Maar gelukkig kun je het ook kopen. In reformzaken/ natuurvoedingszaken of in gezondheidswinkels als de Tuinen zijn producten te koop waar vlierbessen inzitten. Het werkt anti-viraal.
• Mirjam schreef al een blogje over haar anti-griep wondersiroop die lang houdbaar is, gemaakt van ingrediënten die je in elke supermarkt kunt kopen. Ik maak vaak een iets sterkere meteen-drinken-variant. Kijk daarvoor bij de opmerkingen. De blog van Mirjam vind je hier.
• Groene thee bevat veel anti-oxidanten die de weerstand verhogen en infecties tegengaan.
• Allerlei verse vruchten of groentensappen zijn tevens voedzaam en bevatten veel vitaminen. 
• Als je ook veel zweet is wat groentebouillon goed. Het vult de zouten aan waardoor je je minder slap voelt. 
• Alcohol is geen goed idee, ondanks grootmoeders goedbedoelde grog. Het onttrekt juist vocht uit je lichaam (dat geldt overigens ook voor koffie) en het afbreken van alcohol kost veel energie wat je beter aan het herstel kunt besteden. 

Verlichting

Het ergste vind ik de druk in je hoofd en het gebrek aan lucht als je zwaar verkouden bent. Alleen al een boterhammetje eten zorgt voor ademnood. Je neus zit dicht en de kans dat dat doortrekt naar je bijholtes is iets wat je wil voorkomen. Als het niet al is gebeurt.

• Absoluut op nummer één staat het gebruik van de neti-pot. Een neusspoeling met fysiologisch zout om zo je holtes te reinigen. Mijn oma deed dat al bij me toen ik nog een kind was, en daarna kreeg ik altijd een dropje. Het komt oorspronkelijk uit de ayurveda en hoewel het niet het meest smakelijke gezicht is, is het wel het meest afdoende. Doe het een paar keer per dag en het geeft meteen verlichting. Soms zijn je holtes zo verstopt dat het echt wel een tijdje kan duren eer het open gaat.. Stop pas als dat gelukt is. Ik heb er wel eens drie kwartier over gedaan voor een neusgang doorstroomde maar dat was de tijd waard. Vrij kunnen ademhalen geeft zoveel verlichting!! Hier zie een willekeurig filmpje op youtube over het gebruik ervan. (Zo elegant zou ik het nooit kunnen voordoen.)  Ik gebruik lauw water uit de kraan (lichaamstemperatuur) en gewoon keukenzout. Grofweg een theelepel zout op een kopje water. Je hoeft trouwens geen officiële netipot te gebruiken. Ik heb een kannetje waar je water mee bijvult in het stoomapparaat wat prima werkt. Een gewoon knijpflesje werkt ook heel goed.
• Mocht je neus zoo verstopt zitten dat er met de netipot geen doorkomen aan is dan kan het helpen om eerst te dampen. Zet een pan heet water, wel van de kook af anders is het te heet, op tafel en ga er met een handdoek boven hangen zodat de stoom, warmte en zwaartekracht de boel kan losweken. Eventueel wat kamille in het water, of een klein druppeltje etherische olie van eucalyptus of tea tree olie erdoor voor nog meer verzachting of verfrissing. Maar bedenk wel, wil je echt verlichting, ga dan aan de netipot. Het reinigt veel intensiever waardoor je neus ook langer open blijft.
• Iets anders wat ik vroeger al van mijn oma leerde (ze was verpleegster) was drukpunt massage. Met je wijsvinger licht drukkend kleine rondjes draaien op bepaalde plekken in je gezicht. Veel verlichting geeft het punt boven je neus, tussen je wenkbrauwen. En op het onderste randje van je jukbeenderen precies op de lijn van je pupil als je recht naar voren kijkt. Of meteen naast je neus ter hoogte van je neusvleugels. Soms voel je letterlijk binnen een halve minuut je neus opengaan.
• Iets soortgelijks, maar net iets anders, is een massage voor zelf- lymfedrainage in je gezicht. Ik vond een Engelstalig filmpje op Youtube dat me al veel heeft geholpen. (Liefst tijdens een warme douche.) Het helpt o.a.bij druk in het hoofd, door allergie, verkoudheid, hoofdpijn. Maar ook tegen een poffig gezicht na een nacht diep slapen. Zie voor de link hier.
• Onder de douche gebruik ik een douche-damper, waar ik eerder over schreef. Zie hier. Het zorgt voor een beetje meer lucht, maar niet zo direct als dampen boven een pan heet water zou doen.
• Bij keelpijn (meteen vanaf het eerste rafelige randje) regelmatig gorgelen. Dat kan met saliethee, kamillethee, waterstofperoxide 3% (oplossing 1:1 met water) of met zout water. (Niet inslikken.) Eventueel ook met gewoon mondwater uit de supermarkt, al vind ik die persoonlijk vaak veel te sterk. Keelsnoepjes werken voornamelijk vanwege het feit dat je ergens op zuigt. Dus al zou je op een steentje zuigen dan is dat net zo effectief..(wel minder lekker.) 's Nachts krijg je vaak keelpijn omdat je met open mond slaapt, vanwege de verstopte neus. Een open neus is dus ook een hulpmiddel tegen keelpijn.
• Deze is ook van m'n oma...nu we het toch over de nacht hebben. Als ik verkouden ben heb ik 's nachts steevast een doorgesneden ui op een schoteltje naast m'n hoofdkussen liggen. Het zou de lucht klaren.
• Bij verstopte bij-en voorhoofdsholtes kan warmte pijnstillend werken. Je kunt makkelijk een verwarmend zakje maken door een oud washandje (of iets anders van natuurlijke stof) voor de helft te vullen met ongekookte rijst (géén snelkookrijst gebruiken, dat kan vlam vatten) dat dichtnaaien en maximaal 2 minuten in de magnetron verwarmen bij 600 W. Eventueel kun je er nog wat etherische eucalyptusolie of lavendelolie bovenop druppelen voor een beetje aromatherapie. Leg op je voorhoofd of over je ogen/jukbeenderen en blijf even rusten. De rijst koelt maar langzaam af. Keer op keer te gebruiken. Ook fijn bij hoofdpijn. (Zelfs handig als je koude handen hebt in de winter. 2 kleine zakjes in je jaszak en je hebt de komende 30-45 minuten een handwarmertje bij je. Ideaal bij het honden uitlaten!)
• Nog een laatste opmerking over het snuiten van je neus. Dat kan op een foute en op een goede manier. De foute manier is door druk te zetten terwijl je beide neusvleugels dichtdrukt en dan loslaten. daardoor ontstaan er téveel druk in je hoofd. Beter is om een neusgat dicht te houden en een neusgat open terwijl je druk zet, en dan van links naar rechts te wisselen. Overigens is er ook helemaal niets mis met het ophalen van je neus, alleen klinkt dat minder lekker.

Elixer: tincturen en tonicums: (doseringen voor volwassenen)

Anders dan bijvoorbeeld een kruidenthee zijn de kruiden in tincturen veel sterker en daardoor geneeskrachtiger. Op basis van alcohol zijn de werkzame stoffen er bij wijze van spreken uitgeloogd. Het kan je net een beetje boost geven om je ziekteherstel extra kracht bij te zetten en je weerstand te verhogen. Sommige kun je kopen, meestal kun je ze ook zelf maken, al kost dat zeker een maand de tijd om te trekken. Tonicums hebben niet per definitie een alcoholische basis, maar bijvoorbeeld een azijn of honingbasis.

• Het meest bekende is misschien wel echinecea-tinctuur. Gemaakt van de Echinecea purpurea of Echinecea angustifolia oftewel Rode Zonnehoed (Nederlandse benaming). Ontdekt door de indianen. Bij iedere apotheek en soms ook supermarkt te koop. Maar dus ook zelf te maken. Daarvoor kun je alle bovengrondse delen van de plant rooien op het moment dat het vol in bloei staat (rond half juli) Je kunt overigens ook de wortels gebruiken maar daarmee roei je gelijk de hele plant uit voor komend jaar. Goed wassen tegen insecten, in kleine stukjes snijden en 3/4 van een gesteriliseerd potje vullen en afvullen met 40% alcohol (jenever of wodka). Minimaal een maand tot 6 weken warm laten trekken (in zonnetje of warme vensterbank) en daarna de plantendelen eruit zeven en donker en koel bewaren. Tincturen zijn vaak jarenlang houdbaar vanwege het hoge alcoholpercentage. Preventief kun je iedere dag een  theelepeltje nemen, even onder de tong laten gaan en dan doorslikken. Of in een glaasje water (= minder agressief) Bij griep neem je iets minder per keer maar wel 3x per dag.
• Een andere tinctuur is een iets uitgebreidere variant. Naast echinecea zit er ook citroenmelisse en salie doorheen. De verhoudingen zijn 2 delen echinecea, 1 deel citroenmelisse en 1 deel salie. Verder te verwerken met 40% alcohol zoals bij bovenstaand tinctuur beschreven.
• Als je geen toegang hebt tot eigen gedroogde kruiden, of geen verkoopadres kunt vinden dan kun je ook denken aan een pakje Zweedse kruiden (van Jacob Hooij) om zo je eigen kruiderbitter te maken. Te koop bij o.a. apotheek, reform of bij de Tuinen.
• Als ik slecht (in)slaap dan zoek ik m'n heil bij valeriaantinctuur. Daar heb ik goede ervaringen mee de keren dat ik het gebruikte. Je kunt het kopen maar ook zelf maken. (Zie hier) Het duurt meestal een uurtje voordat het werkt, niet echt lekker, wel werkzaam.
• Meestertonicum (of master tonic) heeft ingrediënten die van nature antiviraal, antibacterieel, anti-schimmel en anti-parasitair zijn. Multi-inzetbaar dus, ook bij griep. Bovendien heeft het redelijk gangbare ingrediënten. Neem gelijke delen van knoflook (fijngehakt), ui (fijngehakt), gemberwortel (fijngeraspt), mierikswortel (fijngeraspt), rode peper (fijngehakt) en vul 3/4 van een gesteriliseerd glazen potje met deze verse ingrediënten. Vul het af met appelazijn tot alles helemaal onder staat en sluit het goed af. Laat het twee weken op een donkere plek trekken waarbij je het elke dag goed schudt. Na twee weken zeef je het mengsel door een vergiet met mousseline/kaasdoek. Sla het op in kleinere gesteriliseerde donkere glazen flesjes. Het is behoorlijk sterk en spicy van smaak. Van het soort dat tranen in je ogen laat springen! Een eetlepel per dag in je mond spoelen en doorslikken voor algemene weerstand. Bij ziekte vaker per dag (tot 5 x).
•  Ik schreef eerder al over de 4 dieven-mix (op basis van etherische olie voor grieppreventie door hygiëne (hier)) maar er is ook een tonicumvariant van op basis van appelazijn. Alle kruiden zijn gedroogd en afgemeten in volume. Dus in een maatbeker gestopt en gekeken tot welk dl-streepje het kwam. Neem 2 dl lavendelbloemen (ik koop ze bij de sligro) 2 dl salie, 2 dl citroenmelisse, 2 dl rozemarijn, 2 dl pepermunt, 2 eetlepels gemalen chilipeper, 2 eetlepels kruidnagel, 8 teentjes geperste knoflook, 2 eetlepels zomeralsem-tinctuur (zaad van zomeralsem is hier te koop) en tot slot 1/2 liter appelazijn. Doe alle kruiden, knoflook en tinctuur bij elkaar in een gesteriliseerde pot, overgiet met de azijn en 4 weken in het donker bewaren onder regelmatig schudden. Zeven en donker opslaan. Van deze azijn kun je iedere paar uur een eetlepel nemen als je een griep voelt aankomen.
• Een sneller recept voor een tonicum, vooral voor je keel, is het volgende. Neem 1/4 theelepel cayennepeper en 1/4 theelepel gemberpoeder en los die op in twee eetlepels water.Voeg dan 1 eetlepel honing en 1 eetlepel appelazijn toe. Goed mixen in een gesteriliseerd glazen potje, klaar. Een eetlepel per dag en een stuk lekkerder dan het meestertonicum.
• Nog simpeler zijn de recepten voor heilzame honing, liefst lokale honing. Al worden die wel met de tijd steeds krachtiger dus vooruit maken is slim. Werk altijd schoon en met gesteriliseerde glazen, goed afsluitbare potjes. Eventueel de honing heel licht verwarmen om mengen te vergemakkelijken, blijf wel onder de 40 graden C.  Voorbeelden zijn o.a. 

1. Knoflookhoning : Paar teentjes knoflook (en eventueel ui) overgieten met honing en een nacht tot enkele maanden laten trekken, hoe langer het staat hoe donkerder het wordt van kleur. Gewoon een eetlepel van nemen, rechtstreeks uit de pot.
2. Kaneelhoning: Verhouding kaneelpoeder : honing = 1 : 4. Meteen als je een griep voelt opkomen maken en twee maal daags een eetlepel van nemen, desnoods door de thee. Paar dagen mee doorgaan.
3. Een ander sterk poeder is kurkuma (geelwortel of koenjit) om door de honing te mengen. Werkt goed bij ontstekingen, verstekt het imuunsysteem en endocriene stelsel (klieren die hormonen produceren) en is antiseptisch. In India wordt het vaak rechtstreeks op een sneetje op de huid aangebracht. Inwendig wordt het beter opgenomen in combinatie met zwarte peper... Neem 9 delen gedroogde kurkuma, 1/2 deel vers gemalen zwarte peper en 1/2 deel gedroogde gemberpoeder. De poeders samen mixen en dan mengen met de honing tot alles is opgenomen en je een dikke pasteuze samenstelling hebt. Zo een eetlepel van nemen of mixen door thee. 
4. Tijmhoning/siroop en dennensiroop heb ik eerder beschreven (zie hier)

Balsems

Een herkenbaar voorbeeld van een balsem bij verkoudheid is tijgerbalsem. Als je dat 's avonds op je borst smeert geeft dat warmte en verlichting (nooit op je gezicht smeren of onder een schrale neus...zeer pijnlijk!! Ik weet dat helaas uit eigen ervaring!) waardoor je wellicht beter slaapt. En slaap blijft altijd nog het aller allerbeste medicijn! Dus alles wat je daarbij kan helpen is meegenomen. Nu zijn de meeste balsems uit de winkel op petroleumbasis. Daar ben ik niet zo dol op, dus ben gaan zoeken naar meer plantaardige en vriendelijkere alternatieven. Bijvoorbeeld:

• Naaldbomenbalsem (van bijvoorbeeld zilverspar, douglasspar, den, cypres (die bomen herken je hier)) Neem ongeveer 100 cc aan pas gedroogde naalden van één, of een mix, van bovenstaande bomen. Eventueel kun je nog 1 theelepel aan jeneverbes toevoegen en 2 theelepels verse zest van een onbespoten sinaasappel. Hak de naalden grof en doe ze in een gesteriliseerden glazen pot tot niet meer dan ongeveer 3/4 vol (eventueel jeneverbessen en sinaasappelzest erbij) en vul de pot verder af met een goede, niet te zwaar ruikende, olie (bijvoorbeeld amandelolie, druivenpitolie, jojobaolie) tot alles onder staat. Even roeren om de luchtbelletjes te verwijderen, deksel erop en ongeveer 4 weken laten trekken op een warme, liefst donkere, plek. Daarna zeven door een zeef met kaasdoek of mousseline en goed uitknijpen. Als het goed is heb je nu ongeveer 100 cc aan geïnfuseerde, lekkerruikende, olie. (Desnoods zo te gebruiken als massageolie.) Voor het maken van de balsem verwarm je deze olie au bain marie en voeg je ongeveer 25 cc (ongeveer 1,5 eetlepel) zuivere bijenwas toe (te koop in korrelvorm op internet of in blokken bij een imker.) Goed roeren tot alles gesmolten is en dan in vloeibare vorm in schone gesteriliseerde crêmepotjes gieten en laten afkoelen.
• In dezelfde verhoudingen (olie:bijenwas = 4:1) kun je ook kiezen voor een olie geïnfuseerd met gedroogde pepermunt, tijm en/of eucalyptusblad, waar je met bijenwas een balsem van maakt. (Trouwens, als je niet op tijd olie hebt laten infuseren dan kun je ook etherische olie gebruiken in de olie. Ongeveer 5 % t.o.v. de basisolie. Heb je 100 ml olie dan is dat 5 ml etherische olie of ongeveer 100 druppels)
• Een andere snelle methode zonder het gebruik van bijenwas is een balsem op basis van kokosolie (niet in supermarkten te koop, wel bij toko's en reformhuizen/natuurvoedingswinkels.) en etherische olie (niet de synthetische olie!) Neem daarvoor een flinke eetlepel kokosolie. Vaak moet je het een beetje verwarmen want het stolt onder een temperatuur van 25 graden C. voeg daaraan toe 3 druppels etherische olie van elk eucalyptus, citroen en pepermunt. (dus 9 druppels in totaal) Goed mixen en smeren maar. Of je neemt een paar druppels van de 4 dieven mix (klik hier) Het is minder sterk dan de tijgerbalsem, dus wellicht moet je iets vaker smeren, maar de ingrediënten zijn zuiverder.

Al een beetje opgeknapt?

Neem dan af en toe toch een beetje frisse lucht. Kleed je goed warm aan en maak een klein ommetje. Vaak slaap je beter en ben je minder lamlendig als je niet de hele tijd in je bed of op de bank blijft liggen. Voor je spieren ook fijner. (Heb je kinderen of honden dan móet je vaak wel trouwens, want de wereld draait gewoon door.) Je kunt zelfs denken aan een paar lichte oefeningen. Er zijn een paar yogaposes die je kunt doen ter verlichting. Weer in het engels uitgelegd, maar klik hier voor een paar voorbeelden.

Maar doe vooral niet teveel te snel. Luister naar je lichaam want het wordt onherroepelijk afgestraft.

Het is trouwens niet zo dat ik al deze remedies constant klaar heb staan hoor! En vooral als ik ziek ben, ben ik een stuk minder daadkrachtig. Maar het scheelt wel om zo alles bij elkaar te hebben staan, mijn verzameling van over de jaren. Elke keer kun je er weer iets anders uitpikken wat op dat moment goed voelt. Want één ding is zeker, het voelt vaak al goed om te weten dat je actief probeert de griep te bestrijden.

Een grappige tip om alles in perspectief te zetten. Afgelopen week sprak ik met een collega die vertelde dat ze ooit, in haar jeugd, één keer de griep had gehad. "Hoe doe je dat in godsnaam?" vroeg ik, want ik probeer zoveel qua gezond leven. Eet gevarieerd en gezond, veel fruit, groente, half vegetarisch, weinig suiker, geen koffie, geen sigaretten, drugs of alcohol. Veel beweging, genoeg rust. En toch zo vaak grieperig! Haar antwoord: "Tja, misschien moet je daar eens mee ophouden! Met dat gezonde." Haha.

Veel beterschap allemaal. 

En met de woorden van Mirjam: "Het gaat ooit over, heus!"

M: anti griep wonder

Het is weer de tijd van het jaar, en al ben ik zelf niet heel veel ziek (vind ik zelf dan, mijn man denkt er anders over...), als het zover is dan is het neusverkouden of de griep. En het is een zussenkwaal. Chantal heeft het erger en vaker dan ik en zij is dan ook al heel wat verder in allerlei huismiddeltjes tegen van alles en nog wat. Maar nu zij is geveld door "de ergste griep sinds tijden" en ik even bij haar langs ging om de hondjes uit te laten, vond ik het tijd om eens rond te snuffelen op alles wat helpt. En ik kwam dit tegen, baat het niet dan schaadt het niet en is het gewoon een lekkere thee. Altijd goed dus!!

Anti-griep-wonder (klinkt al goed...)
1 citroen
2 cm verse gember
snufje kaneel
honing

glazen pot om het in te bewaren, in de koelkast

1 theelepel in een kopje gekookt water als thee (zo heet mogelijk drinken) of 1 theelepel zo uit de pot voor het slapen.

Wat ik erg prettig vind, is dat het gewone ingrediënten zijn, die je met een beetje geluk al gewoon in huis hebt. Je hoeft ook niks moeilijks te doen, ook fijn. Het is in 5 minuten klaar, ook leuk.

Dit is wat je doet: je snijdt de citroen in dunne schijfjes en stopt het al in de pot. Gember schillen en in dunne plakjes snijden, doe je ook in de pot. Snufje kaneel erbij en het geheel vullen met de honing.

Bij mij kwam de honing tot ongeveer 1 a 2 cm boven de schijfjes citroen en gember. Maar daar kun je zelf mee variëren. Goed roeren zodat de smaken in elkaar overgaan. Je zet het in de koelkast en je gebruikt het naar behoefte. Het blijft in de koelkast zo'n 2 à 3 maanden goed.
Uit ervaring weet ik nu dat het ook gewoon lekker is als thee, dan pak ik ook een schijfje citroen of gember mee. Smakelijk!

C: 4 dieven mix, recept.

Griep:

Nu het najaar natter en kouder wordt beginnen de eerste griepaanvallen weer de kop op te steken. Ik ben daar meestal heel gevoelig voor en zit wat dat betreft traditiegetrouw vaak in de voorhoede van de eerste slachtoffers. (Om er later soms gezellig een tweede ronde achter te plakken) Het is het nadeel van werken in het onderwijs. Wekelijks trekken er heel wat kinderen en volwassenen in mijn lokaal voorbij, inclusief snotterneuzen, niesbuien en nare hoestjes. Het  wordt me allemaal op een presenteerblaadje aangereikt en kennelijk kan ik daar weinig weerstand tegen bieden.
Inmiddels heb ik een heel scala aan natuurlijke preventieve middelen opgebouwd om me te wapenen tegen een opkomende griep, keelpijn of flinke verkoudheid. Van vlierbessensiroop tot het snuiven van zout water uit een netipot (ook heel goed voor m'n huisstofallergie) en van uiensap, drukpuntmassages en yoga tot citroenen met gember en saunabaden. En nog veel meer, het is teveel om op te noemen. Het helpt wel degelijk want het verkort een ziekteproces en geeft veel verlichting.

"4 dieven mix":

Sinds kort heb ik nóg een methode gevonden om me te wapenen tegen bacteriën en bacillen. En dat is het gebruik van de "4 dieven mix". Dat is een mix van een aantal etherische oliën die antibacterieel, antiviraal en antiseptisch werken. Tevens werkt het tegen slijmvliesontsteking en stimuleert het het immuumsysteem, de bloedcirculatie en de ademhaling. Er wordt geschreven dat het op de Weber State University van Utah bewezen is dat het 99% van de luchtgedragen bacteriën doodt (Al heb ik dat daar op de website niet terug kunnen vinden.) Feit blijft wel dat van de afzonderlijke etherische olieën bekend is dat het bacteriewerende of schimmelwerende eigenschappen heeft.

Achtergrond:

De naam van de "4 dieven mix" is ontleend aan de legende van de "4 Dieven". Er zijn verschillende variaties van dit verhaal maar de rode lijn verteld over een aantal rovers die in de 15 eeuw in Frankrijk 's nachts graven en huizen van slachtoffers vd pest leegroofden. In eerste instantie werd er niet veel aandacht besteed aan deze dieven, vanuit de verwachting dat ook zij snel zouden worden getroffen door deze zeer besmettelijke ziekte, maar de rooftochten bleven doorgaan. Uiteindelijk werden de rovers betrapt en gevangen genomen. In ruil voor een lichtere straf werd gevraagd naar het geheim van hun resistentie tegen de pest. Dit bleek een azijnmengsel te zijn waarin verschillende planten en kruiden waren getrokken. Van dit dievenazijnrecept doen heden ten dage veel variaties de ronde, een die ik heb gevonden betrof wijnazijn geïnfuseerd met alsemkruid, moerasspirea, jeneverbes, rozemarijn, kamfer, salie, kaneel en kruidnagel, maar of dat het officiële recept is.. als er überhaupt al sprake is van een officieel recept! In Frankrijk wordt wel nog steeds "Vinaigre des Quatre Voleurs" verkocht. Er bestaan ook veel simpele recepten van deze dievenazijn. Maar net als de mix van de etherische oliën is het eerder een verwijzing die duidt op de sterke genezende en beschermende kracht van de samenstelling dan dat het ooit echt vier rovers tegen de pest beschermd heeft. Toch, een mooi verhaal om ermee te verbinden.

Recept "4 dieven mix":

Ik heb twee variaties gevonden. Beide met precies dezelfde ingrediënten maar met verschillende samenstelling.
Het eerste recept gebruikt gelijke delen van alle ingrediënten, het tweede recept houdt de volgende hoeveelheden aan:
-40 druppels kruidnagelolie
-35 druppels citroenolie
-20 druppels kaneelolie (schors of blad)
-15 druppels eucalyptusolie
-10 druppels rozemarijnolie

Als je deze mix zelf samenstelt, let dan goed op de zuiverheid van de etherische oliën. Gebruik in geen geval synthetische olie, daar gaat geen geneeskrachtige werking van uit. Ik heb via internet geen bedrijf gevonden die dit kant en klaar verkoopt in Nederland, wel in Engeland (klik). Zelf samenstellen is qua prijs:hoeveelheid goedkoper.

Kruidnagelolie: Is van alle etherische oliën het meest antiseptisch en antibacterieel. Daarnaast werkt het tegen schimmels, infecties en is het antiviraal. Het heeft een kruidige geur wat stimuleert en opwekt. Kruidnagel heeft de hoogste score als enkel ingrediënt op de ORAC-schaal ooit gemeten. (Een schaal die de sterkte in anti-oxidant werking meet.) Vandaar dat het het belangrijkste en grootste ingrediënt is in deze mix.
Citroenolie: Heeft bestanddelen die antiseptisch werken en de immuniteit versterken. Het stimuleert de circulatie, de werking van witte bloedcellen en het lymfatisch systeem. De geur werkt verfrissend en opwekkend.
Kaneelolie: Een van de krachtigste oliën wat betreft de antiseptische, antibacteriële, antivirale en ontstekingsremmende werking. De geur werkt verwarmend en stimulerend.
Eucalyptusolie: Werkt antibacterieel, antiviraal en ontstekingsremmend. De geur werkt verkoelend, verfrissend en geeft energie.
Rozemarijnolie: Is antiseptisch en antibacterieel. Het heeft een fris kruidige geur. Niet geschikt voor zwangere vrouwen of kinderen onder de 4 jaar.

Toepassingen:

Deze mix kan op verschillende manieren worden ingezet in de strijd tegen bacteriën, virussen en schimmels.
- In luchtverstuiver: Meng op elke 100 ml water 4 druppels "4 dieven mix" en doe in een verstuiver. Regelmatig in de ruimte spuiten als je zelf (of een familielid of collega) geveld dreigt te raken met een griep of verkoudheid. Spuit ook in de auto, op de slaapkamer, op deurknoppen, telefoon of toestenbord e.d. om besmetting te beperken. Of op tegels in de badkamer tegen schimmel.
- In brander: Doe 2 druppels in een brander voor etherische olie. Sommige sites raden aan niet langer dan 20 minuten te branden per keer.
- In massageolie: Een olie zoals olijfolie of jojobaolie is geschikt. Vanwege de sterke ingrediënten is het raadzaam niet teveel te gebruiken in een olie, vooral voor mensen met een lichte of gevoelige huid. Ook niet gebruiken vóór een zonnebad. 1 à 2 druppels per 200 ml. afhankelijk van de gevoeligheid van je huid. Je kunt het testen door een beetje olie aan de binnenkant van je pols te smeren en te wachten of je op een van de ingrediënten reageert. (Een milde manier is om je voeten in te masseren voor het slapen gaan.)
- In schoonmaakmiddelen: Doe 3 à 4 druppels in een schoonmaaksopje, voor het afnemen of dweilen.
Op deze manier kun je ook een paar druppeltjes in de kledingwas doen, bij je normale wasmiddel (en met name bij die enkele wasbeurt die je vergeten bent uit de machine te halen en enigszins bedorven ruikt.)
- In stoombad: Hiermee bedoel ik een stoombad om boven te inhaleren als je verkouden bent. 2 à 3 druppels in een pan heet (niet kokend) water en een handdoek over je hoofd. Houd je ogen zoveel mogelijk gesloten.
- In kledingkast: Enkele duppels op een geurzakje in je kledingkast.

Hoe je het ook doet, gebruik niet téveel. De geur is vrij zwaar en kan dan gaan overheersen of zelfs irriteren. Gebruik ook nooit puur op je huid, daarvoor is deze mix te sterk. Je merkt snel genoeg waar jouw grens ligt, maar voer het langzaam op i.p.v. te snel te veel.

Tot slot:

Nooit gedacht dat ik het zo snel nodig zou hebben. Op de citroenolie na had ik alle etherische oliën al in huis, en op de dag dat ik m'n bestelling voor de citroenolie ging ophalen werd m'n man ziek. Verkouden, keelpijn, hoesten etc. Het hele arsenaal. Als een snotlapje ligt hij afwisselend op de bank of in bed. Tot nu toe heb ik de verstuiver en de brander gebruikt hiervoor. En ook al zijn er pas 3 dagen gepasseerd, tot nu toe ben ik nog niet ziek : )

C: Vlierbessensiroop

Het viel best tegen om dit jaar vlierbessen te vinden. De vele struiken die ik kende waren vrij kaal en karig. Of de vogeltjes zich er nu al aan tegoed gedaan hadden of het sowieso een slecht vruchtenjaar is (aardbeien en appeltjes vielen ook al tegen) dat weet ik niet. Heb lang gezocht en uiteindelijk maken vele kleine beetjes ook een redelijke oogst, al ging er wel veel meer tijd in zitten.

Uiteindelijk, na het afrissen van alle bessen met een vork en het verwijderen van de groene besjes, hield ik nog een goede 1850 gram over. Het is altijd belangrijk om na het wassen te wegen hoeveel gram oogst je hebt. Het geeft je uiteindelijk meer inzicht in hoeveel sap dat oplevert.

Doe de bessen vervolgens in een pan en voeg zoveel water toe dat het water net tussen de bessen omhoog komt.

Na 20 tot 30 minuten sudderen zie je dat de bessen open geknapt zijn en hun sap vrij is gekomen. 

Vervolgens moet je de bessen zeven om de pitjes te verwijderen. Ik gebruik daar een handmatige zeefmolen voor die ik ooit voor een paar euro bij de kringloop kocht. Onmisbaar vind ik die, dus mocht je er ooit een tegenkomen dan is het zeker de aankoop waard. (Een oud omaatje die destijds langs kwam lopen en me zag twijfelen trok me over de streep door te zeggen, "Oh, dat is zo'n handig ding, ideaal voor het maken van tomatensoep zonder pitjes.")  Een alternatief is om het door een zeef te drukken met de achterkant van een pollepel, bij een grove zeef moet je dan wel wat kaasdoek gebruiken anders gaan de pitjes er alsnog doorheen. Al met al iets meer werk.

 Dat wat je overhoudt en niet gebruikt is een dikke droge drab met pitjes. (Ik vries dit in en bewaar het voor de vogeltjes voor in de winter.) Maar je kunt het ook op de composthoop gooien.

De besjes en het kookwater leverden me precies 2 liter sap op.

Nu smaakt vlierbessensap naturel helemaal niet lekker. Extra smaak is dus zeker wel nodig. Zelf doe ik er wat citroensap, een kaneelstokje en wat kruidnagelen bij. Voor een winterse smaak, maar het hoeft niet per se.

Suiker is wel onmisbaar. De hoeveelheid is afhankelijk van hoe je je vlierbessen verder wilt verwerken. Als je jam wil maken moet er zeker hetzelfde gewicht aan suiker bij. Voor een gelei gebruik je geleisuiker, ook 1:1. Zoveel suiker is nodig om het te beschermen tegen bederf zodat het in potten langer houdbaar is.
Nou vind ik het persoonlijk met zoveel suiker veel te zoet worden en niet lekker. In m'n siroop gebruik ik dus veel minder en vries het daarna (in kleinere porties) in, om zo bederf tegen te gaan. Er gaat nog wel wat suiker bij (in mijn geval 1/4 deel van de hoeveelheid sap. 2 liter sap = 500 gram suiker) want ten eerste is het anders niet echt lekker, maar ook om een ontdooide portie wat een paar weken in de koelkast blijft staan wat houdbaarheid te geven. Je zou ook honing kunnen gebruiken.

Laat het gezeefde sap met de suiker, kaneel, citroensap en kruidnagelen nog een half uurtje op een heel zacht vuur trekken onder af en toe roeren. Daarna in vriesbakjes gieten en af laten koelen voor het de vriezer in gaat. Vergeet ook niet een etiket met inhoud en datum op de bakjes te zetten!

En dat was het dan.
Wij gebruiken de vlierbessensiroop iedere dag in de winter, vanwege de anti-virale eigenschappen. Een eetlepel in je thee of vruchtensap bijvoorbeeld. In tijden dat ik toch een verkoudheid voel opkomen (mijn zwakke plek) drink ik het zelfs meerdere keren per dag. Dan pers ik een halve citroen uit, rasp een grote dobbelsteen aan verse gember, een eetlepel aan vlierbessensiroop en dan heet water erop. Zo warm mogelijk opdrinken! Hmmm, je zou er bijna verkouden van willen worden!!

C: Dennensiroop.

Het is alweer een aantal weken geleden dat ik samen met mijn man wandelde in het bos en we het hadden over de lichtgroene topjes aan de naaldbomen. Je weet wel, de nieuwe verse puntjes die fris en mals met hun grasgroene kleur afsteken tegen de rest van de boom. Deze:...

Ik heb daar namelijk een nogal heldere jeugdherinnering bij waar ik altijd aan moet denken als ik ze weer zie verschijnen. Namelijk het moment dat ik als kind meeging met vrienden van mijn ouders (vrij intellectuele mensen met een veel jonger gezin) tijdens een fietstocht door de plaatselijke bossen. Ook daar stonden de naaldbomen met hun frisgroen punten te pronken en de vader stelde me de educatieve vraag of ik wist waarom die punten zo licht van kleur waren ten opzichte van de rest. Hoezeer ik ook nadacht, ik kon geen plausibele reden bedenken waarom dat zo was. Tot ik het antwoord hoorde en ik me werkelijk kapot schaamde dat ik daar niet opgekomen was. Dûh!! Ik voelde me letterlijk zo groen en naïef als de desbetreffende topjes en was daar zwaar teleurgesteld over want over het algemeen vond ik mezelf nogal slim! Een deukje in mijn ego.

Mijn man had echter een veel prettigere associatie. Zo vertelde hij dat zijn moeder vroeger die jonge scheuten altijd plukte en er een soort honing van maakte waar het hele huis lekker van ging ruiken.
Kijk! Dat klinkt al stukken beter.

Pas een paar dagen terug, toen we bij mijn schoonmoeder waren, kwam het weer ter sprake. Of zij nog wist wat het recept was en hoe ze het deed? Maar veel preciezer dan opkoken in water, dan suiker erbij en dan inkoken, kwam ze niet. Het was ook al zo lang geleden.
Nergens ook meer groene punten te bekennen trouwens, het moment is alweer voorbij.

Tot ik gisteren in het bos liep en één boompje spotte waar nog een aantal van die hele kleine groene scheutjes aanhingen. Duidelijk een nakomertje. Nou ga ik het ook uitzoeken ook, dacht ik bij mezelf.
Al was de oogst erg karig.

Een héél klein handje vol. (De rest hing te hoog.)

Al gauw bedacht ik me dat het waarschijnlijk moest gaan om een siroop, gezien het water en de suiker als ingrediënten. En eigenlijk is het dan heel makkelijk, het is precies als met een tijmsiroop. Dat bracht het balletje aan het rollen. En aangezien de topjesoogst wel erg magertjes was, besloot ik dit eerste experiment dan ook te combineren met tijm. Dan heeft het nog iets van body.

Een handje naaldtopjes en een handje tijm in een klein pannetje, ruim onder water en zeker 10 minuten laten borrelen om zo geforceerd te trekken. Daarna de vloeistof zeven en het aftreksel mengen met een paar scheppen suiker (hoe meer hoe stroperiger) en vervolgens een poosje inkoken zodat het indikt.

En vervolgens hou je dus zoiets over..Kleine oogst, kleine potjes!

Maar anders had ik weer maanden en maanden moeten wachten dus mij hoor je niet klagen.

Bewaar het koel en donker, dan moet het zeker een jaar goed blijven. Mits je het niet eerder opmaakt!

Als bewijs trouwens dat ik ook nu nog steeds een groen en naïef blaadje kan zijn wil ik nog even kwijt dat het inkoken van suikerwater niet automatisch betekent dat het in de pan ook zichtbaar dikker wordt, daarvoor moet het eerst afkoelen en stollen.. dûh! Maar..nóg belangrijker...blaas een keer extra goed als je van een lepeltje wil proeven. Suikerwater blijft gemeen lang loeiheet! dubbel-dûh!! (tong verbrand)

Maar goed, bij mijn man thuis smeerden ze dit vroeger op het brood. Wat hij erg lekker vond. Je kunt het ook medicinaal toepassen want naaldtopjes en tijm werken antibacterieel en slijmoplossend. Een paar theelepeltjes per dag. In de thee bijvoorbeeld.

Overigens vind je hier ook een heel mooi recept voor dennensiroop, wat wel wat meer geduld vergt. Zeker iets voor volgend jaar!!

Tot slot nog een ezelsbruggetje die mijn man (bioloog) me leerde tijdens de wandeling.

Hoe weet je het verschil tussen een den en een spar?

Ik wist het niet.. Nu wel...

Kijk goed naar de naaldjes op de foto. Bij de linkse zijn het steeds enkele naaldjes die uit het takje groeien, bij de rechtse zitten ze met twee naaldjes aaneen.

Welnu.. Spar is Solo, Den is Duo. (Beginletter én aantal letters komen overeen)

Links is dus spar en rechts is den.

Dit wetende, en weer terug naar de allereerste foto van dit bericht, moet je concluderen dat het eigenlijk helemaal niet gaat om dennensiroop maar om sparrensiroop! Het zijn de sparren die de groene topjes geven! 

(Ook de zogenaamde dennenhoning van de bijtjes komt officieel van sparren af.) Dat is me ook wat!

Dus wat zullen we doen? Het vanaf nu sparrensiroop noemen?