C: De heemstede in januari

Afgelopen oktober startte ik met een nieuwe reeks maandelijkse opsommingen over onze "heemstede", om zo inzichtelijk te maken wat er hier aan soort werkzaamheden voorbij komt.
Want ook al zit ik niet op een feitelijk boerderijtje, heemsteden kan onder allerlei omstandigheden. In mijn geval met 2 honden, 2 katten, 2 kippen en één echtgenoot in een gewoon rijtjeshuis en met een gehuurde moestuin. Inmiddels is januari aan de beurt.

In meerdere opzichten was januari hier een buitengewoon stormachtige maand. Uiteraard was er de feitelijke storm die halverwege over ons land raasde en een spoor van ontwrichtende vernieling achterliet. (Ik heb het bos uit voorzorg maar een keertje overgeslagen vanwege alle vallende bomen.)
Maar ook op emotioneel vlak was het niet bepaald windstil. (Grotendeels veroorzaakt door ingrijpende gesprekken/ontwikkelingen rondom mijn moeders Alzheimer, die al geruime tijd met gemak indicatie 5 aantikt maar nog steeds samen met m'n vader thuis woont. Die ziekte is werkelijk zo'n ingrijpende natuurkracht dat het ons als mantelzorgers soms met gemak letterlijk van de voeten blaast.     Daarbovenop kreeg ik ook nog wat laatste rukwinden aan werkstress te verduren, maar daar weet ik gelukkig inmiddels steeds beter mee om te gaan.)
Maar daar gaat deze blog allemaal niet over. Bovendien sta ik nog steeds rechtop en blijk dus buigzamer dan gedacht. (Het lijkt wel of een goeie ouderwetse storm een soort energie achterlaat in de lucht die nog dagen later voelbaar is. Het gaf mij in ieder geval een boost om vooral niet bij de pakken neer te gaan zitten.)

De moestuin:

Dat was vooral nodig toen ik de ochtend ná de zware stormdag eens poolshoogte ging nemen op de moestuin.

 O neeee...

Daar was zoals voorvoeld inderdaad wel een 'gevalletje' aan de hand. M'n grote kas stond gevaarlijk ver uit het lood, als de toren van Pisa. Het had zulke flinke vlagen gekregen dat het was gaan zwikken en al het glas aan de voor- en achterkant door de spanning was gesprongen. Het leek of  't elk moment hartstochtelijk in elkaar kon storten. Ik kan je zeggen dat ik daar wel even een kleine hartverzakking van kreeg.
Maar gelukkig was de ontreddering niet van lange duur. Het voordeel van een grote vereniging is dat er ook veel handige mensen rondlopen (waaronder ervaren kassenbouwers) en nog binnen het uur had ik met iemand een afspraak gemaakt met plan van aanpak. Allereerst moest het glas eruit, de kas rechtgetrokken, vervolgens goed geschoord en verankerd, en tot slot voorzien van nieuwe rubbers en glas.
Het rampgevoel is daardoor nooit echt ingedaald. Het is zo, er is iets aan te doen, dus hup. Gewoon doorgaan. Er zijn ergere dingen in het leven.

Omdat er nog steeds veel wind op de planning stond en het instortingsgevaar van de kas erg hoog ingeschat, werd met de eerste stap niet al te lang gewacht. Met al het glas eruit was het letterlijk een "kar-kas" Haha, gelukkig kon ik nog om m'n eigen grapjes lachen.
De vereniging had inmiddels al laten weten dat ze, vanwege de vele schade overal, integraal tweedehands kassenglas gingen bestellen. Van mijn eigen glas wordt wel zoveel mogelijk gerecycled maar dan nog heb ik een hoop extra nodig. Met nieuwe rubbers ook. Mijn handige mannen Toon en Tiny trokken de boel alvast recht en plaatsten gauw een aantal schoren.

Daarna kon de kale kas weer zonder spanbanden staan. Onwrikbaar is ie nu. Mijn eigen bijdrage was het extra goed schoonmaken van alle profielen, het opspeuren en afvoeren van kleine glassplinters, het uitpeuteren van half vergane en afgescheurde rubbers en tot slot  het opruimen van allerlei zooi ín de kas. (ook meteen wat compost kunnen kruien, wat onkruid trekken en ein-de-lijk de knoflookteentjes in de grond gezet, 3 (drie!) maanden later dan normaal...)Veel steunbetuigingen gekregen ook. Ik sta nu algemeen bekend als de-vrouw-van-de-scheve-kas. 

De bestelde glasplaten zijn inmiddels binnen, de nieuwe rubbers ook. Afhankelijk van het weer, gaan Toon en Tiny komende week beginnen aan het glas. Maar dat verhaal is voor februari.

De kippetjes:

Goddank brak af en toe het zonnetje door. Niet alleen voor m'n eigen gemoed een opsteker, maar ook voor de kippetjes. Na alle regen van december was het heerlijk het hok weer eens lekker open te zetten. Weg met alle natheid die gaandeweg in alle kieren was doorgesijpeld.

En zo fijn om weer eens wat zon op die nieuwe veren te zien. De stralen halen inmiddels de binnenkant van de ren weer. Het is echt opmerkzaam langer licht en ik zwéér je dat ik Fopsje al weer in de buurt van de legnesten heb zien scharrelen. Niet dat ik verwacht dat ze meteen eitjes gaat leggen maar heb voor de zekerheid al weer wat vers stro in de legnesten gelegd. Je weet ooit nooit. Al viel op het eind van de maand weer belachelijk veel regen hier.

Het huishouden:

Eind deze maand kreeg ik een filmploeg van het tijdschrift Landleven op bezoek. In maart komt het artikel over het ramenwassen uit waarvoor ik in november ben geïnterviewd, en daar wilden ze graag ook een filmpje bij, voor op de site. Het was allemaal zo kort dag dat ik het maar over me heen heb laten komen. M'n hoofd stond er eigenlijk helemaal niet zo naar toen ik het toezegde maar gelukkig viel de praktijk qua timing allemaal heel gunstig en bleek het een welkome afwisseling.

Was wel koud die ochtend maar het liep allemaal zo vlot. Bijna alle takes stonden er in één keer op, met af en toe de onontkoombare blooper. Binnen het uur waren we weer klaar, met opbouwen en afbreken en alles.

Achteraf is daar natuurlijk ook altijd weer een beetje twijfel. O God, sta ik straks niet als een of andere blije gup op de film? Over 'ra-men-was-sen'? (Als m'n moeder het allemaal nog kon bevatten zou ze ongetwijfeld de kans grijpen om me er in lengte der dagen mee te plagen, haha.)
We zullen het vanzelf wel zien.
Op het moment voel ik me ondanks alle stormachtige gebeurtenissen vooral erg rustig en positief. De ontelbare regenbuien die ik op de fiets over me heen heb gekregen, m'n grieperige man op de bank, de overuren en extra lessen die er bij kwamen, het zij zo. Ik vóel gewoon dat er betere tijden aankomen. Bovendien is het leven te kort om te sikkeneuren.

C: De heemstede in december

Afgelopen oktober startte ik met een korte opsomming over onze "heemstede", om zo inzichtelijk te maken wat er hier aan soort werkzaamheden voorbij kwam in die maand die onder deze noemer konden vallen.
Ook al zit ik niet op een feitelijk boerderijtje, heemsteden kan onder allerlei omstandigheden. In mijn geval met 2 honden, 2 katten, 2 kippen en één echtgenoot in een gewoon rijtjeshuis en met een gehuurde moestuin. Inmiddels is december aan de beurt.

Terugkijkend op december is me vooral bijgebleven dat we voornamelijk onder een dekkend grijs wolkendek hebben geleefd met héél veel miezer-mist-regen. De lucht bleef grauw en vochtig en er kon zelfs geen vluchtig waterzonnetje vanaf. Erg deprimerend en vermoeiend allemaal. Gelukkig werd dat tussendoor wel een beetje gecompenseerd door een dik uitnodigend pak sneeuw, maar al snel kwam daar weer grijze blubber voor in de plaats. Het voelde als doorbuffelen. Werk (nog steeds buitengewoon druk) kwam al gauw in de laatste zwaarste loodjes vóór de Kerstvakantie terecht, inclusief alle voorbereidingen voor de aankomende festiviteiten. Het was een kwestie van volhouden en domweg doorgaan. Maar eenmaal tijdens kerstreces brak ook het waterzonnetje weer door en kon ik m'n lijf en leden eindelijk overgeven aan bijkomen en uitrusten. Even adempauze.

De Moestuin:

Tijdens het eerste weekend van december, tijdens een mistige zaterdag, stond de moestuin op de planning. Ik had er in november niet heel veel tijd voor gehad en wilde de achterstallige werkzaamheden wat aantrekken.

Ik had de keren ervoor voornamelijk opgeruimd maar nog niets van de bedden was echt voorbereid op een aankomende winter. Geen mulch of compost aangebracht, geen groenten ingekuild. De dahliaknollen lagen nog steeds te drogen in de kas.

Dus in eerste instantie begon ik met het schoon borstelen van die knollen en legde ze in meegebrachte doosjes toegedekt met kranten. In de loop van de jaren weet ik inmiddels dat de dahlia's het beste overwinteren bij m'n ouders in de kelder. Bij mij thuis is de zolder te warm en droog, en de schuur te vochtig. Een echte kelder heb ik niet, helaas. Dat zou één van de dingen zijn die ik voor m'n ideale huis zou wensen, zo'n ouderwetse grote provisiekelder. Hmmmm.

Het restje preien wat er nog staat ben ik gaan inkuilen. Dat doe je door ze uit hun vaste plek te halen en redelijk schuin en bij elkaar weer in te graven.

Als daar vervolgens weer mulch op komt (bijvoorbeeld stro) zijn ze makkelijker te oogsten als de grond in de winter bevroren is. Het hele idee van inkuilen is dat je je oogst langer kunt bewaren én makkelijker kunt oogsten, ook bij strenge vorst.

De laatste aardappelen kwamen uit de grond zodat dat bed ook weer vrijkwam. Het is altijd even goed graaien om ook alle kleine knolletjes op te speuren. Leuk werk vind ik dat. Zulke mooie kleuren hebben die paarse ook. Dat maakt elke mistige dag wat vrolijker.

Eén soort aardappel kuil ik wel in. Dat is de "Pink Fir Apple". Een ouder ras maar superrrrlekker. Uit het boek van Evert heb ik geleerd hoe dat van oudsher werd gedaan want zelf heb ik eerder nooit aardappelen ingekuild. Maar feitelijk maak je dus een kuil, legt de zanderige aardappelen daarin, met daarboven een stuk karton (of doek) en een laag stro van pakweg 10 cm. Daaroverheen gaat de rest van de aarde weer. De aarde en vooral stro houdt de vorst tegen, het karton zorgt ervoor dat alles nog goed kan ademen maar je wel makkelijk bij de aardappelen kunt.

 

Ook nieuw dit jaar was de eerste oogst van de yakon (of appelwortel). Ik had tijdens de Groenmoes markt eerder dit jaar broedbolletjes gekocht en in de kas geplant, en hoewel ik eigenlijk verder niet heel erg naar deze plant omgekeken had qua verzorging zijn er toch wel wat grotere knollen te oogsten, én nieuwe broedbolletjes. Hele lekkere frisse knapperige licht zoete knollen zijn het, die rauw of gebakken gegeten kunnen worden. Ik heb de broedbolletjes meteen weer in een pot ingegraven (in de kas) met flink wat stro er omheen. Volgend seizoen de tweede ronde.

Verder daar ook de gember- en kurkumaoogst omhoog gehaald (enigszins tegenvallend) en stekjes daarvan in een pot afgedekt terug geplant voor overwintering. We zullen zien of dat lukt.

Tot slot een aantal kruiwagens met mest of compost over de onkruidvrije bedden uitgestrooid en nog wat laatste takken gesnoeid en opgestapeld in een hoekje van de tuin. Het was een paar uur verder en ik voelde de spieren van m'n schouders verkrampen. Ondanks goede voornemens ben ik er de rest van de maand niet meer geweest.

Alleen om een foto te maken in de sneeuw. (Hé, er lopen poezenpootjes?!?) Verder was het te nat, te koud, te weinig tijd. Wel thuis alle potplanten vanonder het afdak naar de onverwarmde zolder overgebracht. December is nou eenmaal niet de drukste maand op dit vlak.

De kippetjes:

De kippetjes waren enigszins ontstemt door de vele regen deze maand, daar houden ze niet echt van want dat betekende vele vele saaie uren onder het droge stuk van het verhoogde kippenhok. Tijdens de twee sneeuwdagen zijn ze zelfs niet eens hun hok uitgekomen. De rui gaat bij Fops nog steeds door en ik had daardoor zoveel medelijden met haar, arm arm meisje. Eitjes zijn vanzelfsprekend even van de baan. Maar ze hebben het daarentegen allemaal dapper doorstaan hoor. En gelukkig hebben ze elkaar voor warmte en gezelschap. Kippen kunnen erg goed tegen de kou trouwens (niet tegen tocht.) Beter dan tegen hitte. Maar verveling is voor niemand leuk.

Het huishouden:

Vlak voor de sneeuw kwam heb ik alle schoenen die ik had (aantal valt reuze mee) in de schoenpoets gezet. Het begon met m'n wandelschoenen die een extra vette laag kregen. Maar daarna meteen doorgepakt en de rest ook onder handen genomen. Twee paar zijn nog naar de schoenmaker gegaan voor nieuwe zooltjes onder de hakken. (Iets wat vroeger overigens door heel veel mensen zelf werd gedaan, m'n schoonvader had zelfs een eigen leest. Nooit bij stilgestaan, hmm) En één paar heb ik op de leest laten zetten voor extra rek want die gaven me blaren, da's ook zonde. Ik ben normaal niet zo van het onderhouden van m'n schoenen dus dit voelde wel echt als een taak. Goed bezig!
In het verlengde daarvan heb ik ook m'n auto gewassen en in de wax gezet. Hoewel ik nu al een poosje m'n huis redelijk op orde heb, was dat nog niet echt doorgezet naar m'n auto. Die was ik, nou, twee of drie keer per jaar misschien? En de binnenkant stofzuigen is soms ook echt hoognodig. Het is meer een rijdende hondenmand annex tuinschuurtje. Lekker als dat een keer gedaan is.

Hoewel ik bij aanvang van de kerstvakantie nog een poosje een soort werkritme in m'n lijf had zitten en iets uitgebreider dan normaal de poets deed heb ik het idee van een kleine winterschoonmaak toch maar gauw weer verdrongen, we moeten nou ook weer niet overdrijven.

Maar toen de laatste week de drogere en lichtere dagen aanbraken gingen wel alle dekbedden lekker over de lijn en wat ramen open voor ventilatie en zuurstof. Wat een zaligheid na al die natte kou.

Geen officiële kerstboom hier trouwens, al jaren niet. Meestal hou ik de weken voor kerst het bos goed in de gaten voor een mooie afgebroken tak, het liefst van een berk. Aangezien m'n man nogal een hekel heeft aan al dat opgelegde kerstgevoel en zich verzet tegen de opzichtige kant ervan, gaan er alleen doorzichtige glazen ballen in, wat lichtjes en een paar nep-vogeltjes. Dan kan hij het nog net verkroppen. Geeft de prachtigste schaduwen trouwens en het spaart kerstbomen uit, ook een groot pluspunt. Het nieuwe jaar starten we dan met het opstoken van de tak in eigen kachel, om dan lekker in de warmte te verklaren dat we het allemaal weer overleefd hebben.
December was zwaar maar eindigde in een heerlijke vrije week vol huiselijke gezelligheid, vrienden, logés en een heuse winterbbq. Daar waren we hard aan toe.

C: Onderhoud van de wormentoren.

Zeven jaar geleden kocht ik voor mezelf een wormentoren om zelf GFT te kunnen composteren in m'n eigen achtertuin. Destijds had ik nog geen volkstuin en op deze manier probeerde ik toch een soort van klein kringloopje te creëren met de minimale moestuinruimte die ik in m'n eigen achtertuin tot m'n beschikking had. En hoewel ik inmiddels al jaren wél een grote volkstuin heb gaat het eigenlijk nog steeds zo. De moestuinbakken (à 2,5 m2) aan huis krijgen hun compost van deze wormen (en een beetje van de kippen). De volkstuin heeft eigen compostbakken ter plaatse.
Het biologische afval wat hier uit de keuken komt wordt onderling verdeeld. Sommige dingen gaan naar de kippen, sommige worden opgespaard in een emmer voor de compostbakken op de volkstuin, en een gedeelte gaat naar de wormen. Zo blijven we lekker bezig.

Hoe werkt een wormentoren?

Ik heb een toren van "The Worm Works". Die bestaat uit een basiselement met een kraantje en daarnaast 3 vierkante stapelbakken en tot slot een deksel. Die stapelbakken hebben onderin een open raster die het vocht doorlaat en de wormen de mogelijkheid geeft tussen de bakken te migreren.
In de praktijk begin je met één stapelbak bovenop het basiselement. Daar maak je een startplek van vochtig materiaal en zacht voedsel en van daaruit voeg je steeds nieuw afval toe, tot de bak na verloop van tijd vol is. Uiteraard is de bak dan nog niet volledig verteerd dus zet je er een nieuwe stapelbak bovenop en gaat die vullen. Uiteindelijk verhuizen de wormen gaandeweg een verdieping hoger. Zo kun je nóg een stapelbak toevoegen en op een gegeven moment de onderste bak gaan oogsten.
Het vocht wat bij deze vertering vrijkomt (feitelijk pierenpies) sijpelt naar het onderste element en kun je aftappen. Dit vocht is uitstekende voeding om verdunt voor je planten te gebruiken.
Sowieso zeggen ze van wormen, in tegenstelling tot andere dieren, dat wat er uit hun achterste uitkomt rijker en van meer waarde is dan wat er aan de voorkant ooit inging. Iets in hun spijsvertering zorgt voor een sprankje magie. Mooier kan niet.

De oogst en schoonmaak:

Vandaag vond ik het hoog tijd om de wormentoren weer eens schoon te maken. Doorgaans doe ik dat eens per jaar. Afhankelijk van wanneer er een bak verteerd genoeg is om te oogsten.

Ik merkte nu vooral ook dat er meer wormen omhoog kropen en langs de rand van het deksel gingen zitten. Nu is dat in kleine mate geen probleem, maar als ze het massaal gaan doen dan is dat een teken dat ze het niet prettig hebben. Vaak omdat het té droog of té vochtig wordt. Dat wilde ik voorkomen. Tijd om de toren eens goed te inspecteren en opnieuw op te zetten, ook al had ik op dat moment nog steeds een stapelbak over om te gebruiken.
Trouwens, je ziet hierboven de paarse compostwormen (Eisenia fetida oftewel tijgerworm) maar ook witte kleine wormpjes. Die laatste heeft m'n man geïntroduceerd als fokwormpjes voor z'n kleine salamandertjes. Die twee kunnen prima naast elkaar bestaan. Die paarse wormen schijnen niet zo lekker te zijn. M'n kippen zijn er ook niet dol op. Normaal gesproken heb je in een wormentoren dus alleen die paarse.

Oké, actie. Niets lekkerder dan met je blote handen in een compostbak te wroeten. Als ik het bovenste voedsellaagje een beetje weghaal zitten direct daaronder hele kluwen aan wormen. Die wil ik natuurlijk wel behouden, dus die bovenste laag met onverteerd voedsel en grote hoeveelheden wormen haal ik voorzichtig weg en leg die even apart in een emmer. De laag onder de bovenste laag bevat bijna alleen maar verteerd spul met minder wormen erin. De stapelbak eronder is helemaal verteerd. De bakken zet ik even apart.

Voor de schoonmaak maak ik eerst het basiselement schoon. Even goed doorspoelen zodat het kraantje goed doorloopt. Ik heb dat kraantje trouwens standaard open staan met een flesje eronder om het vocht af te voeren. Dat is wat makkelijker te controleren en zo zal er nooit een zwembadje ontstaan.

Onderin de eerste stapelbak leg ik altijd vliesdoek. Dit om te voorkomen dat er kruimels verteerd compost doorheen vallen die het kraantje verstoppen, maar ook om ervoor te zorgen dat er geen wormen doorheen kruipen die daarna maar moeilijk weer vanuit de loze ruimte terug kunnen. Ik wil dat hier alleen maar vocht doorheen kan. (De volgende stapelbakken krijgen nooit vliesdoek want dat zou het migreren van de wormen onmogelijk maken.)

Vervolgens komt in die eerste stapelbak een mix van de allerbovenste laag die ik net even apart had gelegd in een emmer (met de grootste hoeveelheid aan wormen erin en nog een beetje onverteerd voedsel van afgelopen maand) en een nieuwe startplek. In dit geval zijn dat aan repen gescheurde vochtige kranten en wat nieuw zacht voedsel. Je kunt ook vochtig kokospeat gebruiken. Wormen houden van donkere vochtige voedselrijke en rustige plekken. De kranten hebben even in het water gelegen maar zijn daarna goed uitgeknepen en uit elkaar getrokken. Vochtig is niet hetzelfde als nat!

Normaal gesproken ben je er dan eigenlijk al. Deksel erop en klaar! In die eerste bak kun je nu weer gaandeweg voedsel gaan toevoegen en de inhoud van de overige bakken gaan gebruiken om als oogst over je moestuinbakken te strooien.
Maar meestal laat ik die verteerde compost eerst nog een paar dagen open en bloot, dus zonder deksel, bovenop de onderste bak staan. Dit om de verteerde compost wat droger te laten worden maar vooral ook om de wormen die er nog wél inzitten de kans te geven naar de voedselrijke bak eronder te migreren.
Let wel, dit doe ik maar voor een paar dagen want ik wil natuurlijk niet dat alles gaat uitdrogen. De bak staat overigens ook nooit in de zon. Zolang het licht is zullen de wormen lekker weggestopt in de vochtige duisternis in de bak blijven zitten. 's Nachts gaat daarom wel het deksel erop. Het is een paar dagen je aandacht erbij houden, en nogmaals, het hoeft niet per se zo, maar voor mij werkt dit beter.

Zo, klus weer geklaard, lekker gevoel toch altijd weer. Alles schoongespoeld en klaar voor een nieuwe periode. Over een paar dagen gaat de bovenste bak eraf en de deksel er weer constant op.
Hier staat de toren direct bij de keuken-achterdeur onder een open afdak, onder een buitenaanrecht. Het is er schaduwrijk en rustig. In de winter, als de vorst intreedt, gooi ik er in eerste instantie een oude wollen deken overheen, maar als het erg vriezig wordt verhuist de toren tijdelijk naar de koele zolder. Zo houden we het al jaren samen uit, de wormpjes en ik. De meest gemakkelijke huisdieren in ons bestand!

C: Het begint met.... Zaadjes

In de wintertijd liggen de moestuinactiviteiten redelijk stil. Zelfs aan het uitzoeken van de nieuwe zaden, toch vaak wel het hoogtepunt van deze rustige periode, kwam ik pas laat toe. Ik had al lang de mailtjes gezien van Velt en onze moestuinvereniging met het aanbod mee te doen met de samenkoopactie voor 10% bulk-korting, maar het kwam er steeds maar niet van. De moestuin is dan misschien wel rustig, maar voor m'n werk is de winter juist een drukke tijd en december spant helemaal de kroon.
Vandaar dat ik er pas in januari aan toe kwam, bij ongeluk nog wel want het ging niet via de geijkte weg. Ik begon namelijk in eerste instantie een enkele zoektocht naar roodbloeiende tuinboonzaden. Die kunnen zowat als eerste de grond in en mijn eigen zaden had ik door de natte vorige zomer niet weten te oogsten en waren op. Die zaden kreeg ik alleen op de Nederlandse sites niet gevonden, tenminste, niet biologisch en dat is toch wel mijn vereiste. Uit frustratie toen maar over de grenzen gaan zoeken, meer om te achterhalen of ze überhaupt wel bestonden..ergens.. dan om ze nou ook daadwerkelijk uit den vreemde te gaan bestellen. Op Engelse sites kwam ik ze ook niet tegen maar uiteindelijk wél op een Duitse site. En dat bleek een hele interessante site ook nog. Zomaar plotseling ontdekt.
De site is eerder een soort verzamelsite van 15 verschillende bio-kwekerijen verspreidt over heel Duitsland. Dat aantal zorgt ervoor dat het aanbod van biologisch zaad een stuk diverser is dan wat er hier in Nederland te krijgen is. Toch wel even de moeite van het bekijken waard.
Al browsend door hun onlineshop werd ik lekker gemaakt met allerlei nieuwe variëteiten. Samen met een vertaalprogramma en weggezakt vwo-Duits kwam ik een heel eind, dus het duurde eigenlijk niet lang voordat ik daadwerkelijk besloot m'n hele bestelling maar daar te plaatsen. Niet alleen de roodbloeiende tuinbonen, maar alles waar ik geen weerstand tegen kon bieden.

Na het plaatsen van de bestelling duurt het wel wat langer voordat 't thuisbezorgd wordt. Ik neem aan dat daar alle zaden van de verschillende kwekerijen eerst bij elkaar gebracht moeten worden én het is natuurlijk ook buitenlandse post, maar na twee weken viel het hier dan toch op de mat, samen met de rekening. Bestelling gelukt!! (Alwéér geslaagd, zou m'n moeder zeggen.)

Nadat ik halverwege vorig jaar m'n instagram-account over de moestuin een beetje liet versloffen heb ik inmiddels in dit nieuwe jaar de draad weer helemaal opgepakt. De ontdekking van de site én de komst van de zaadjes bleef uiteraard niet onvermeld.

C: Moestuin-dagboekje 2015 in illustratie

Het leuke van een nieuw jaar is dat je geneigd bent om nieuwe voornemens te maken. Een symbolischer startpunt heb je namelijk haast niet. En ik ben daar eerlijk gezegd altijd wel voor in, zo'n persoonlijke uitdaging die je zelf uitkiest. De vraag is soms hoe realistisch het allemaal is en hoe lang je dat voornemen nou precies gaat volhouden, maar dat is nou juist een beetje de sport..toch? (En bovendien, een voornemen is nog geen vaste verplichting. Het voordeel is namelijk dat je het elke dag weer opnieuw kunt gaan voornemen, ook na een periode van zwakte en nalatigheid. Kijk, dat biedt ruimte voor mogelijkheden!)

Voor dit jaar richt ik m'n pijlen op iets wat meerdere voordelen heeft, een combinatie van nuttig en aangenaam. Namelijk het documenteren van m'n moestuin-activiteiten (nuttig), maar dan in een schetsboekje als illustratie (superleuk!)
Zo maak ik een mooi groeiend overzicht van wanneer ik wat in de moestuin heb gedaan (aan zaaien, onderhouden, oogsten, aanbinden, snoeien, mesten, planten etc. etc.) én kan ik meteen mooi m'n liefde voor illustreren op een constructieve en regelmatige manier inzetten!  Niet te omvangrijk en zeker niet per se dagelijks, maar toch. Als het goed is wel vaker dan ik hier op de blog voorheen heb geschreven omdat het zich juist prima leent voor de kleinere tussendoortjes.

De illustraties ga ik trouwens posten op Instagram, (zie ook de link in de linker zijkolom.) Dat lijkt me makkelijker dan dat straks deze blog vol met tekeningen komt te staan. Ik zie Instagram daarmee een beetje als "het-tweede-scherm" voor de frequentere kleine tips en feitjes. Wat meer achtergrondinformatie over de lopende zaken. Dus als je het moestuin-dagboekje wil volgen dan is dáár de plek om dat te doen. (Van de weeromstuit pak je dan meteen ook nog een klein beetje van m'n andere creatieve werk mee, waar ik instagram ook af en toe voor gebruik, maar de nadruk komt vanaf nu toch echt wel op de illustraties te liggen.)

Hierboven alvast wel het eerste voorbeeld. Voor het idee.
Hopelijk zie ik jullie daar!

C: Winter-moestuin

Eventjes getwijfeld of ik dit berichtje over de wintermoestuin wel moest schrijven want eerlijk gezegd heb ik de afgelopen anderhalve maand haast NIKS meer gedaan in de tuin. Het ligt een beetje te wachten, zeg maar. Maar ondanks dat is het tóch onderdeel van de reeks tuinwandelingetjes van dit jaar. Daar horen de stille periodes óók bij..Nietwaar?

Heb namelijk wel nog het voorste openbare strookje grond bij de hekjes helemaal onkruidvrij gemaakt. Normaal gesproken een werkje waar ik nooit aan toe kwam. (Daar ben ik van plan in het voorjaar iets van betegeling neer te leggen zodat het ook een werkje wordt wat zeker nooit meer terugkomt!!)

En heb ik de rode klimroos die thuis in de kippenren stond te kwijnen verhuist naar de moestuin. Aangebonden tegen de pergola, die nog gauw wat steunbalkjes kreeg. Hopelijk gaat die roos zich hier prima thuis voelen want een beter plekje heb ik er eigenlijk niet voor.

En ik heb het paadje naar de kas toe helemaal zevenblad-vrij gemaakt. Maar toen was de werklust eigenlijk wel op. Zoals je ziet moet ik overduidelijk nog steeds naar de stort.

En moeten de gemberplanten ook nog opgegraven worden en naar een vorstvrij plekje worden verhuist om te overwinteren.

De artisjokken heb ik trouwens ook nog geen bescherming gegeven tegen de vorst. (Wat een geluk heb ik toch dat het tot nu toe zacht is gebleven!!)

Verder ook nog geen appelboompjes in het achterste stuk vrijgemaakte tuin, of zelfs maar een leuk tuinhuisje....

            

Nee, het ligt er allemaal heel stil en roerloos bij.

In diepe rust.

Eigenlijk kom ik alleen voor kippenbezoekjes in de tuin. Tweemaal per week even kijken of alles er nog steeds vredig bijligt en om vlug wat wintergroen te plukken. Palmkool, boerenkool, broccoliblad.

Want daar zijn de kippetjes zo dol op. Popo, de bruine kip, beloont al die goede zorgen nog stééds met verse eitjes. Zelfs nu we in het kortste daglicht van het jaar zitten.

Maar onderhuids is er natuurlijk wel weer van alles aan het broeden. Gister is namelijk officieel m'n kerstvakantie ingegaan! En na de drukke periode op m'n werk is dat wel even een verademing. Als het nou droog blijft deze vakantie, en niet te koud dan komt er zeker nog wel wat van, qua tuin-werkzaamheden.

Want ik heb een jong appelboompje én een tuinprieeltje aangeboden gekregen van m'n lieve verhuizende schoonmama die ik gratis mag meenemen. Wat een toeval! Wat een geluk!

Dus even uitrusten en dan toch maar gauw die moestuin weer in!

C: Zoete aardappel kweken en oogsten

Laatste in de reeks blogposts die een beetje in het teken staan van opgraven. Het is namelijk de periode dat veel van de gewassen die een groot deel van het jaar onder de grond hebben gegroeid eindelijk hun geheimen mogen gaan prijsgeven. Hebben ze het goed gedaan? Vandaag is het de beurt aan de zoete aardappel (of bataat)

Ik wilde het wel eens meemaken dit jaar, het opkweken van een zoete aardappel van een gekochte, biologisch onbespoten exemplaar uit de winkel. (Als je je trouwens afvraagt waarom ik het in m'n blogs steeds heb over onbespoten planten, volg deze schattige link dan maar eens, leuker kan ik het niet zeggen en het gaat nog specifiek over de zoete aardappel ook.)

Het is niet bijster ingewikkeld trouwens. Je snijdt de zoete aardappel door de midden zodat je twee uiteinden hebt, prikt er een paar tandenstokers in en laat 'm zo met z'n snijkant in een klein laagje water hangen. Zo zal ie vanzelf aan de onderkant worteltjes laten groeien en komen er boven ogen uit die uitgroeien op steeltjes.
En zo geschiedde ook. Al gebeurde dat alleen bij één helft van de 2 zoete aardappels (en dus 4 helften) die ik had. De andere gingen rotten.

Zodra zo'n steeltje een paar blaadjes kreeg sneed ik het met een scherp mesje bij de basis af (zonder stukje zoete aardappel erbij, alleen het steeltje) en zette het in een glaasje water zodat het worteltjes kon gaan vormen.

En zodra er een paar worteltjes kwamen van een paar centimeter lang zette ik ze over in een wc-rolletje met aarde.

Alles wel steeds warm in het kasje op de verwarming. Zoete aardappel kan absoluut niet tegen kou.

 De wc-rolletjes gingen uiteindelijk over naar grotere potjes en pas later in het seizoen zette ik ze in de volle grond. Ik had gepland om speciaal hiervoor een koude bak te maken in de moestuin, waar de plantjes lekker warm, vochtig en beschut op zouden kunnen groeien, maar dat kwam er maar steeds niet van. Dus in plaats daarvan kwamen ze maar in m'n eigen achtertuin terecht.

Een iets minder plekje qua warmte, maar ze moesten gewoon de volle grond in. Kon ze natuurlijk niet eeuwig in een potje in de halt zetten.

Voor wat extra warmte zette ik er nog wel een kasje overheen. En nu weet ik zeker dat ik afgelopen zomer nog een keer een foto heb gemaakt van de plantjes, want ze groeiden goed, maar die kan ik met geen mogelijkheid meer terugvinden in m'n bestanden. Wilde laten zien dat het groen redelijk kruipt (of klimt).

Inmiddels zien ze er echter zo uit, geel en afgestorven. Duidelijk op hun eind dus en klaar om ze op te graven. Hoewel zoete aardappel graag wat vocht heeft gedurende het groeiseizoen kun je beter tegen het einde geen water meer geven. Dat schijnt beter te zijn.

Het opgraven van ondergrondse wortels en knollen is altijd het meest spannende deel, al had ik bij deze plantjes niet de hoogste verwachtingen. Tenminste, ik beredeneerde dat ze het in de bak van de achtertuin niet het meest optimaal hadden gestaan.

En inderdaad. Niet de meest imposante oogst. Heb het meteen ook maar opgegeten. Dan heb je tenminste nog voldoening van het feit dat het ontzettend vers is! Haha. Maar het smaakte toch echt wel naar meer hoor! Volgend jaar toch echt die koude bak in de moestuin gaan maken. Die heb ik op een heel zonnig plekje van de tuin gepland en het bouwplan is al helemaal klaar. Als ik ze dan niet zo lang in hun potjes laat staan en lekker wat meer voeding meegeef denk ik dat de oogst een stuk beter zal zijn.
Maar ja, dan moeten we wel nog even voor wachten.

(Eerdere berichten over het opgraven gingen over Gember, Geelwortel en Aardpeer.)