C: Biologische citroenen

Hierbij een blogje om de citroenen wat lof toe te wuiven. Ik ben namelijk nogal pro-citroen, dus het moest er een keer van komen.

Maar eerst tussendoor even dit:
Voor degenen van jullie die al wat meer hebben gelezen op deze blog weten misschien dat ik een tijdje terug heb ontdekt dat ik geen gluten meer kan eten. Dat is uit een ontlastingstest onomstotelijk naar voren gekomen. Sinds het laatste bezoek aan m'n arts werd dat dieet echter nog flink wat aangescherpt. Termen als "overwerkte lever, bijnierschors en alvleesklier" kwamen voorbij, veroorzaakt door een spijsvertering die dus niet optimaal werkt waardoor deze bewuste organen veel meer te verduren hebben gekregen en "overwerkt" zijn geraakt. Voorlopig kon ik dus maar beter ook geen eieren, koemelk of chocola eten. En maar heel beperkt soja en suiker. Koffie en alcohol ook niet, maar dat drink ik sowieso al nooit dus dat is niet zo'n probleem. En liefst alles vrij van conservering uiteraard. Biologisch, puur en onbewerkt.
Ga er maar aanstaan! Het vergt nogal wat aanpassingen (en tijd..én geld trouwens ook).
En hoewel ik me lichamelijk de afgelopen 3,5 maand wel steeds beter ben gaan voelen, ben ik de afgelopen paar weken mentaal in een soort puberfase terecht gekomen. Ik wil niet meer! Ben het he-le-maal zat! Het is veel innerlijke strijd en chagrijn wat ik voer met mezelf. Al dat gedoe van voorbereiden, klaarmaken, uitzoeken...blèèèh! Ik wil met een pak koekjes op de bank liggen, een pizza bestellen, en chocolade-ijs eten!!!
De puber in mij krijgt geen gehoor. Ik blijf netjes naar de biologische markt gaan, de natuurvoedingswinkels, ekoplaza's..noem maar op. En geef me langzaam maar gestaag over aan een nieuw algeheel soort bewustwording wat daarmee gepaard lijkt te gaan.
Ik bedoel daarmee, ik vond mezelf altijd al redelijk bewust en groen. Kocht al steeds vaker biologische producten in de gewone supermarkt, scheidde netjes m'n afval, hergebruikte plastic zakjes. Maar sinds ik vaker toegewezen ben op de biologische winkels voor m'n afwijkende boodschappen komt er automatisch ook meer inzicht om de hoek piepen. Over voeding uiteraard, maar ook andere alternatieven zoals huishoudelijke producten en de uitwerkingen daarvan, en daarnaast ook over hoe je met zoiets als afval omgaat . En hoe je dat steeds meer kunt beperken.

Wat heeft dit met citroenen te maken, vraag je je misschien af? Nou, meer dan op het eerste gezicht lijkt. Om te beginnen. Van citroenen wordt ik blij. Het is een puber-verdrijver! Het geeft me associaties van zomer, van vakantie, van lekkere gerechten.
Citroenen zijn zo veelzijdig. Het past in avondeten, bij visgerechten, door marinades, salades. Leg een citroen op de BBQ en je krijgt rijkelijk zoetig sap. Het past ook heel goed in nagerechten. Kwark of ijs. Of in drankjes. Of in koekjes!
Ik eet het zelfs puur. Als kind sabbelde ik al op een schijfje citroen zonder met m'n ogen te knipperen. Tegenwoordig verkrampen m'n kaken een beetje en loopt er een rilling langs m'n ruggengraat als ik dat doe, maar dat is onderdeel van de kick, zullen we maar zeggen!
De geur van citroen is opwekkend, verfrissend, bevrijdend, muggenwerend, zuiverend. Dat laatste zelfs letterlijk trouwens. Zowel inwendig als uitwendig. Wil je wat liefs voor je lever dan is het drinken van wat citroensap in de ochtend een goede manier om je lever te zuiveren. Maar ook in natuurlijke schoonmaakmiddelen is het te gebruiken vanwege de ontvettende eigenschappen.
Dan nog daarbovenop. Van een citroen is alles te gebruiken, van sap tot schil! Maar dan moet je wel een biologische hebben, uiteraard.

Bij deze dus, een voorbeeld van een citroen, met huid en haar!

Nou, deze manier kennen we allemaal. Een versgeperst half citroentje. Op een warme zomerdag met wat blaadjes munt in een waterkan, nog eens extra gekoeld in de koelkast is het de beste dorstlesser die ik ken.

Of giet het sap in een beker met kokend water en doe er wat honing bij om de zuurgraad wat te temperen. Een snufje kaneel, misschien wat versgeperst gember en je hebt een heerlijk drankje om de dag mee te beginnen. Of voor het slapen gaan.

Maar gooi de schil niet weg. Zonde! Ook al gebruik je het niet meteen. Gewassen en onbespoten citroenschil is heel makkelijk te drogen tot voor later gebruik. Probeer de schil daarvoor zo dun mogelijk af te snijden. Geen dikke lagen wit erbij.

Leg het op een warm geventileerd plekje te drogen. Liefst niet vol in de zon. Je kunt het eventueel ook makkelijk aan een draadje rijgen zodat het ook opgehangen snel en makkelijk op allerlei plekken kan drogen. Het wordt hard en krimpt ietwat krullerig op. Gedroogd is het maanden houdbaar, als het niet langer is.
En mocht je het dan eens nodig hebben dan kun je het even in wat water leggen om het opnieuw te hydrateren. Of zo gedroogd rechtstreeks door de thee. Of je maalt het even in zo'n klein elektrische koffiemixer zodat je citroenpoeder krijgt. Kan prima door koekjesmeel of over toetjes heen. (Eenmaal gemixt tot poeder verliest het z'n kracht sneller dan als schilletjes, dus wacht met mixen tot je het zo nodig hebt.)

Maar wacht, gooi ook dat laatste restje citroen niet weg! Want dat ietwat zielige stukje uitgeperste en afgeschilde restje wat overblijft kan nog prima gebruikt worden voor het maken van geurige schoonmaakazijn. Want azijn is een hele goede 'groene' schoonmaker, maar ruikt vaak zo, ja, azijnerig. Citroen is een perfecte geur-verdoezelaar en brengt daarnaast nog wat extra ontvettende eigenschappen mee. Doe de citroen in een schoon potje (liefst niet met metalen deksel) en begiet het met natuurazijn tot het onder staat. Zo kun je het verder vullen elke keer als je weer wat meer citroen hebt. Eventueel nog wat takjes tijm of lavendelbloesem erbij. Minimaal twee weken laten staan, zeven en klaar is je natuurlijke schoonmaakmiddel.
Of gebruik dit citroen-azijnaftreksel 1:2 aangelengd met schoon water als gezichtstoner. Kan ook! Op een wattenschijfje na het wassen van je gezicht en voordat je een crème aanbrengt. Vooral geschikt voor de wat vettere huid of rond neus, kin, voorhoofd.

De uitgeperste, afgeschilde, uitgebeten, gezeefde stukjes citroen die nú nog overblijven kunnen ten slotte weer bij het GFT. Daarmee is de kringloop rond zonder dat je iets bruikbaars hebt hoeven weg te gooien. Op die manier haal je het meeste uit je (toch wel iets) duurdere biologische boodschappen. Jammer dat citroenen in ons klimaat niet groeien, anders zou er nu zeker wel een boompje in m'n moestuin staan!

C: Knoflook dehydreren

Pasgeleden heb ik nogal wat knoflook geoogst uit de moestuin. Sommige wat voortijdig, maar het móest wel want er kwam overal roest in de bladeren. Van de vijf verschillende soorten die ik had staan had ik bij elkaar iets van 100 bolletjes. Zowel hele grote knoeperds als kleinere onderontwikkelde. (Ik had ze overigens ook vrij laat geplant trouwens, eind december pas.)
Nu kun je knoflook best makkelijk drogen en in strengen vlechten, en dan ook redelijk goed bewaren. Maar een heel jaar is mij nooit gelukt. Vroeger of later gaan ze toch weer uitlopen, of schimmelen.
Dus het is een kwestie van flink dooreten, of een iets betere manier gebruiken van bewaren. En afgezien van het feit dat we hier best wel knoflook-fan zijn, gaan 2 of 3 bollen per week, ook al zijn ze kleiner, me veel te ver. Optie twee dus! Dehydreren.

Maar niet voordat ik eerst een selectie heb gemaakt van de beste en grootste bollen per soort. Die zijn voor de aanplant van nieuwe knoflookplanten voor volgend seizoen. Vanaf oktober kunnen ze weer per teen de grond in dus die periode is met gewoon drogen-aan-de-bol goed te overbruggen. Je kiest hiervoor de grootste bollen met de grootste tenen uit, want hoe groter de teen in oktober de grond ingaat, hoe groter de bol wordt die daar weer uitkomt. Anders wordt je oogst met de jaren steeds kleiner en kariger. (Je kunt ook de kleinere 'bollen' uitkiezen die niet gesplitst zijn, dus nog steeds uit één (grote) teen bestaan.)
Ze hangen bij mij nu onder het afdak uit de volle zon maar goed geventileerd en duidelijk voorzien van de naamkaartjes. (Want soortnamen onthou je nooit, ook al denk je van wel.)
Vervolgens zoek ik nog per soort een paar bollen uit die óók gewoon mogen drogen en bestemd zijn voor gebruik in de komende maanden. (Hardnecks zijn minder lang houdbaar dan softnecks, dus die mogen als eerste op.) En de rest gaat in de dehydrator.

Deze dehydrator heb ik een paar jaar geleden voor mezelf gekocht als cadeautje, en eigenlijk heb ik er niet eerder over geschreven omdat ik het wat flauw vond. Want wat hebben jullie aan zulk soort berichten als je zelf niet zo'n apparaat hebt?
Maar het is wél een heel handig ding. En een hele makkelijke manier om oogst uit je moestuin te verwerken. Niet alles hoeft namelijk tot jams of chutneys verwerkt of ingevroren te worden.
Je kunt er van alles in drogen, kruiden, vruchten, groenten. Of yoghurt in maken. Of brood in laten rijzen.
Dus, misschien inspireer ik jullie een beetje. Of wie weet overweeg je het zelfs al?

Het is wel even een werkje trouwens, een hele bups knoflook pellen in één keer. Gelukkig gaat het pellen wel makkelijker als de knoflook nog redelijk vers is. De schilletjes laten zich dan vrij makkelijk verwijderen. En het stinkt minder heftig aan je handen dan drogere knoflook.

Na het pellen en wassen is het zaak om de teentjes in dunne schijfjes te snijden. Liefst zo gelijkmatig mogelijk. Deze fase gaat een stuk sneller en makkelijker als je een knoflook-snijder hebt. (Geen pers) 

Bij mij was het nog degelijk handwerk, maar zo'n snijder kost pakweg 13 euro... dat is de investering wel waard, kan ik je voorspellen. (Wil niet specifiek reclame maken maar je kunt het bijvoorbeeld hier kopen, mocht je geïnteresseerd zijn.)

Verspreid de knoflook-plakjes gelijkmatig over de verschillende lades en de dehydrator kan aan.

De tijdsduur is afhankelijk van de dikte van je schijfjes en de temperatuur waarop je 'm instelt. Bij mij heeft ie een nacht aangestaan rond de 45 graden. Je weet dat het goed is als de schijfjes droog aanvoelen en een soort plastic geluid maken als je ze in je handen schudt.

Daarna kan je ze bewaren in een schoon droog, goed afsluitbaar (glazen) potje. Je kunt ze voor gebruik opnieuw hydrateren door ze een poosje in water te leggen, dan worden ze weer als vers. Óf je maalt ze voor gebruik tot poeder in een elektrische koffie-mixer. Poeder verliest altijd eerder smaak en kracht dan stukjes/schijfjes. Dus als het niet per se hoeft wacht je daar liever even mee, of je maakt steeds kleine hoeveelheden poeder. Trouwens, even ter informatie. Gedroogd is knoflook véél geconcentreerder van smaak. Je hebt maar een klein beetje poeder nodig om iets op smaak te brengen, vooral als het vers gemalen is van gedroogde schijfjes.

Deze bollen heb ik nog te gaan. Toch nog zeker 3 potjes schat ik zo. Maar eerst even wachten tot ik die knoflooksnijder binnen heb. Want huisvlijt is leuk maar het moet wel leuk blijven!

Knappe vampier trouwens die nu nog bij me in de buurt durft te komen!