C: Over de bloemetjes en de bijtjes

Op het moment dat ik dit schrijf staan de lindebomen al een poosje in bloei. In de buurt waar ik woon staan er een aantal en ik kan het niet laten om er in het voorbijgaan steeds even onder te gaan staan en flink in te ademen. Zo vol en verzadigd is de geur.  En ik ben niet de enige want het gonst en zoemt er van de bijen en hommels die daar haast wel dronken lijken rond te zwermen.
Wat fijn voor al die bijtjes, denk ik dan. Maar ik herinner me tegelijkertijd ook het verschijnsel dat juist veel bijen en hommels sterven bij juist deze bedwelmende lindebomen. Zelf heb ik het ook wel eens gezien, dat er met zekere regelmaat bijen/hommels uit de boom omlaag vielen. Ik dacht eerst dat ze enkel bedwelmd waren door de geur en in katzwijm raakten om later weer bij hun positieven te komen en weg te vliegen, maar het blijkt dat ze echt het leven laten.
Inmiddels is naar dit verschijnsel al uitvoerig onderzoek gedaan, want in eerste instantie werd gedacht dat de linde-nectar giftig zou zijn, maar dat is aantoonbaar weerlegt. Het blijkt juist dat de geur van de bloeiende linde zóveel insecten aantrekt dat er niet genoeg nectar is voor allemaal, en dat de energie die verbruikt wordt voor het rondvliegen en zoeken dus niet voldoende gecompenseerd kan worden door de bloesem. De bijen en hommels raken letterlijk opgebrand en sterven ter plekke in hun poging eten te vinden. Deze sterfte onder de linde komt dan ook vooral voor bij solitaire lindebomen, waar het aanbod dus beperkter is.

Triest toch?

Dat deed me weer aan de bijtjes denken. Ik vermoed dat bij de meeste mensen inmiddels wel is doorgedrongen dat de bijen het moeilijk hebben, maar dat er daarentegen nog de denkfout is dat je daar zelf niet zoveel aan kan veranderen. Er is toch genoeg groen om ons heen in de plantsoenen? Of anders op het platteland? Zo zijn er vast wel voldoende plekken die hun bijdrage leveren en kunnen wij lekker praktisch onze tuinen betegelen want dan heb je ook geen onderhoud. Maar zo zit het dus niet. Plattelandsbijen hebben het zelfs enorm moeilijk want er wordt teveel monocultuur toegepast, teveel gemaaid, teveel bewerkt. Geen bloemenweides meer. Daarom zijn onze tuintjes, in de steden en in de dorpen zo belangrijk geworden.

De meest simpele manier is om een zakje bijenmengsel te zaaien in een hoekje of pot van je tuin/balkon. Die heb je met eenjarige, tweejarige of een vaste plantenmix. Net wat je zelf wil en ze zijn haast overal te koop. Deze geven vooral in de zomerperiode aanbod waarbij alle beetjes helpen.
Maar als je iets specifieker wil zijn dan zou je zeker eens moeten kijken op de site van imkerpedia (hier) Daar vind je namelijk een uitgebreide lijst van drachtplanten met daarbij ook de mate van nectar en pollen die een plant bezit en de betreffende bloeiperiode. Zo kun je nagaan wat je tuin of omgeving in een bepaalde periode mist en met welke plant je dat het beste kunt aanvullen.

In mijn geval heeft het er onder andere voor gezorgd dat ik op mijn moestuin heb gekozen voor een haagje van de gunstig geprijsde gele kornoelje (Cornus Mas) als windkering, aangezien die heel vroeg in het jaar (februari/maart) een hoog aanbod nectar én stuifmeel geeft. En is er ook een voorraad bio plantenbollen (met name krokussen) in de bestelling voor diezelfde reden. Deze zijn biologisch geteeld en geselecteerd op vorm zodat de bijen en hommels goed bij de inhoud kunnen. Ik had namelijk niets staan voor die vroege periode van het jaar die steeds minder zeldzaam warm kunnen uitvallen. Ook is er een borderrand gekomen voor de eenjarige zomerse bijenplanten en weet ik nu ook dat de dahlia's uit m'n tuin een hoog gehalte aanbieden tot in oktober aan toe.
Het zijn de vele kleine beetjes die helpen en hoe meer tuintjes zich aanpassen hoe meer we samen kunnen bereiken. Het is een beetje een cliché, maar daarom niet minder waar.

C: Dahliaknollen delen

Zoals beloofd een blog over het delen en planten van de dahliaknollen die uit de "winterslaap" komen. (Over het overwinteren van dahlia's klik hier.)

Het duurde dit jaar wat langer voor de eerste scheuten weer tevoorschijn kwamen. Het voorjaar is ook erg lang erg koud gebleven. (Teruglezend in m'n aantekeningen van vorig jaar viel dit zelfde moment op 8 april...dat is ruim 3 weken vroeger dan dit jaar.) Maar geduld is een schone zaak en ook nu bleek er na een beetje wachten nog steeds leven in te zitten. Al moet je soms goed kijken.

Eigenlijk wacht ik altijd op het moment dat ik weer teken van leven zie voor ik de knollen in de grond ga zetten. Alsof ze zo zelf aangeven wanneer ze weer "wakker" willen worden. Maar het hoeft niet per se. Je kunt de knollen binnenshuis al eerder voortrekken door ze in een pot te planten en warmer en lichter weg te zetten. Zo ongeveer vanaf half maart. Zet of plant ze pas buitenshuis als alle kans op vorst is geweken. Officieel ná IJsheiligen, half mei.

Maar als je knollen wil delen dan zou ik wel wachten tot het verschijnen van de eerste scheuten. Op die manier zie je duidelijk waar je de knol in tweeën kunt snijden want elk deel mòet een actief oog of scheut hebben om uit te kunnen groeien. Op bovenstaande foto zie je het goed, daar liggen beide scheuten een eind van elkaar en kun je daartussen een plek zoeken waar je met een scherp mes een zo klein mogelijk oppervlak kunt doorsnijden. Soms is dat even zoeken want de knollen kunnen als een kluwen in elkaar zitten. Hoe ingedroogder de knol, hoe taaier het snijden is.

Bovenstaand filmpje laat zien dat het soms niet altijd even soepel gaat (M'n mes had eerlijk gezegd ook wel iets scherper mogen zijn) maar weerhoud je van de neiging om de knollen ruw van elkaar te trekken.

Overigens..Je hóeft de knollen niet per se te scheiden als er meerdere scheuten op zitten. Maar soms kunnen ze zo onhandig groot worden, of wil je dezelfde plant wat meer verspreiden over de tuin. Het is in ieder geval de goedkoopste manier om aan meer knollen te komen!

De wat grotere knollen gaan met een klein beetje voedsel alvast in de grond. Ik gebruik meestal eerst een tijdelijk bed. Pas als alle knollen goed zijn aangeslagen zet ik ze pas op hun eigen plek in de tuin. Zo hoeft het natuurlijk niet maar ik vind het wel fijn om wat extra tijd te hebben om m'n tuin op gang te laten komen zodat ik goed kan zien waar straks (na IJsheiligen) welke dahlia's komen te staan.

Plant je de dahlia's wel meteen op hun eigen plek vergeet dan niet om er meteen een stok bij te zetten. Dahlia's moeten namelijk later in het seizoen aangebonden worden omdat ze erg windgevoelig zijn met hun zware bloemen. Ze kiepen onherroepelijk om. Door er nu al een stok bij te zetten zul je later in het seizoen de knollen niet beschadigen. Bovendien is het ook een (bijna letterlijk) geheugensteuntje dat ze, zodra ze wat groter zijn, nog aangebonden moeten worden. (Zie ook hier.)

Kleinere knolletjes kunnen zolang nog wel even in een pot. Gemengd met wat turf, kokospeat, zaaigrond en wat voeding. De knol helemaal bedekken en goed labellen.

In hun tijdelijke plantbed mogen de knollen best wat dichter bij elkaar staan. Zie je alle labeltjes uitsteken? Daar zitten de knollen dus onder. Later hebben de knollen toch minstens wel een halve m2 per stuk nodig qua ruimte.

En hoewel het volgens de weersverwachting eigenlijk niet hoeft (er wordt geen vorst meer voorspeld en in mijn beschutte tuintje is het sowieso al iets warmer.) doe ik er tóch een kasje overheen. Vorig jaar, toen de dahlia's al wat eerder de grond ingingen was het wel noodzakelijk vanwege kans op lichte vorst. Dit jaar zal het ze nóg wat extra warmte geven. Als de zon erop schijnt merk je dat aanzienlijk in temperatuur. Kunnen ze lekker warm ontwaken!!

Overigens zijn niet al mijn knollen al wakker. Ik heb nog 4 doosjes in afwachting staan. Voorgaande jaren dacht ik dan nog wel eens dat ze het niet overleefd hadden. Sommige zijn ook wel iets meer ingedroogd dan andere en zien er erg dood uit. Maar de werkelijkheid bleek anders. Iets meer geduld en ook daar vormen zich kleine uitlopers. De echte achterblijvers liepen uiteindelijk na planten nog uit.

Dit jaar doe ik een klein experiment. Heb de droge knollen een seconde of 15 onder water gehouden en daarna weer op hun turfbedjes gelegd. Ik verwacht dat het water ze een prikkel geeft om wakker te worden. 

Nog wat vers turf overheen gestrooid en met open doosjes onder het afdak buiten gezet, zodat ze wat luchtiger staan. 

Natuurlijk kan ik ook die gewoon in de grond planten en zo afwachten, maar eigenlijk wil ik het liefst al zien dat ze tot leven komen voor ze de grond in gaan. En ik weet dat ze het kunnen dus ik geef ze nog even de tijd. Maar ik moet nu natuurlijk wel opletten qua uitdrogen en schimmelen.

Ach ja.. voor mij is dat ook wel een beetje de charme van een voorjaar. Ben op vrije momenten continu in de weer met kweekbakjes en potjes verplaatsen. Zon, licht en warmte opzoeken, water geven..kijken hoe alles opkomt en groeit. Een extra ronde langs de dahliaknollen kan er makkelijk bij. Mensen die daar geen voldoening uit kunnen halen kunnen maar beter niet aan tuinieren beginnen. Groene vingers zijn niet het allerbelangrijkste. Maar groene zín... daar begint het mee!!

Een mooi dahliajaar allemaal!

P.S. Check ook eens mijn blog over plantenvoeding voor in de vaas.. voor al die prachtige bloemen die je straks kunt gaan plukken.) zie hier.

C: Dahlia's overwinteren, deel 2

Klik hier voor deel 1.

Het heeft uiteindelijk langer dan een paar dagen geduurd om dit tweede deel te schrijven. De griep heeft me flink te pakken gehad. Gelukkig was het weer buiten  ideaal om de uitgegraven dahliaknollen onder het afdak te laten liggen. Geen nachtvorst, niet te zonnig en niet te nat. Dat kwam dus goed uit.
Vorst kan de knollen te erg beschadigen, te veel zon kan de knollen teveel uitdrogen (dan zie je dat ze gaan verschrompelen) en bij te nat weer drogen de knollen niet voldoende (of kunnen gaan schimmelen).

Allereerst heb ik na een dikke week de knollen nogmaals schoongeveegd. Het zand wat was blijven plakken bij de eerste keer kan je dan makkelijker wegvegen. Schone knollen verminderen de kans op schimmel, bovendien kun je dan goed kijken of ze misschien bij het uithalen met de riek toch niet hier en daar beschadigd zijn. Zo ja, dan de beschadigde knollen afknippen. (Er wordt gezegd dat de knollen eetbaar zijn trouwens. En dat je ze net zo kunt bereiden als aardappels. Maar na wat onderzoek op internet leerde ik dat het maar bij een paar rassen echt bewezen eetbaar is, van de overige ontelbare rassen en cultivars is het een aanname dat het zo is. Dus mocht je het willen proberen met bijvoorbeeld deze afgeknipte knollen, dan wel helemaal op eigen risico.)

Vandaag verder gegaan met het voorbereiden van de knollen op de winter. Zag een enkele, inmiddels beschimmelde, knol die ik eerder kennelijk over het hoofd had gezien. Wijt ik aan de griep! Kun je alsnog verwijderen.

Er zijn verschillende manieren om knollen te "verpakken". Bijvoorbeeld in kistjes/dozen met droog zaagsel, droog zand, stro, turf of krantenpapier. Ik prefereer turfmolm hiervoor omdat het van zichzelf vrijwel steriel is. Het bevat geen dierlijke of plantaardige micro-organismen, wat de kans op schimmel of rot een stuk kleiner maakt. Ik begin met een laagje onderin een doosje, leg er een aantal knollen op (stengel weer omhoog) en strooi er daarna nog losjes wat turf overheen.

Tot slot schrijf ik op de doos wat erin zit, prik ik bovenin nog wat ventilatiegaatjes met een priem en de doosjes zijn klaar om opgeslagen te worden.

De plek waar je ze opslaat is erg belangrijk. De beste ruimte is een ruimte die koel, vorstvrij en luchtig is, niet te droog en niet te nat. Best ingewikkeld. Hou ongeveer 10 graden C. gemiddeld aan. Mijn allereerste keer bewaarde ik ze in een losstaand schuurtje in de tuin, dat was te vochtig waardoor ze toch gingen schimmelen. Sindsdien bewaar ik ze op de onverwarmde zolder en check ik regelmatig hoe het met de knollen gaat. Het is daar koud, maar toch warmer dan 10 graden. Ik kijk om de maand even om te zien of ze niet te erg verschrompelen, eventueel met een plantenspuit even licht vochtig maken anders. Op die manier krijg ik ze toch goed de winter door.
In het voorjaar zie ik dan dat sommige knollen in de doos al beginnen te ontspruiten. Officieel kunnen dahlia's pas na ijsheiligen (half mei) buiten uitgeplant worden, maar je kunt ze al wel eerder binnen in een pot voortrekken, zodat je in mei al meteen een plantje de grond in kan zetten. Des te eerder heb je bloemen!

Nog een laatste woord over het vermeerderen van de knollen. Het is namelijk mogelijk om de uit-de-kluiten-gewassen knollen te delen, waardoor je later twee of zelfs meer knollen van hetzelfde ras kunt uitplanten. Meer voor niks, altijd leuk. Dit vermeerderen kun je zowel vóór de winterrust als erna toepassen. Ik doe het liever erna omdat je dan beter kunt zien aan de uitlopers waar je kunt snijden. De 'ogen' waar de uitlopers uitkomen liggen rond de stengel en er moet minimaal één oog aanwezig zijn anders zal een knol niet uitgroeien. (Dus enkele afgeknipte knollen hebben geen overlevingskans) Probleem is dat die 'ogen' op dit moment niet zichtbaar zijn, ze worden daarom ook wel 'slapende ogen' genoemd. Als je knol meerdere stengels heeft dan kun je al wel makkelijker delen, zolang je zorgt dat aan elk deel een stengel zit. Maar zelfs dan laat ik het liever nog achterwege tot aan het voorjaar, vanwege de wond die dan vlak voor de winterrust ontstaat. Grotere kans op schimmel.

Ik zal in het voorjaar een fotoblog schrijven over het vermeerderen van de knollen. Dan krijg je een beter idee.
Tot die tijd fijne winterrust allemaal! (haha, als dat zou kunnen!)

(p.s. Mir, bij jullie is de garage aan huis helemaal goed om de doosjes in op te slaan, succes!)

Update 2-5-13: Link naar "C: Dahliaknollen delen"

C: Dahlia's aanbinden

Het duurde erg lang, in het prille begin van 2011, eer het voorjaar werd. Ergens in die kale koude vorstperiode met haar korte dagen en gure winden heb ik me laten verleiden door de pracht en praal die ik zag in een webshop op internet. Alle kleuren dahlia's straalden je daar tegemoet. Voor ik het goed en wel doorhad had ik ruim 20 knollen besteld voor in mijn kleine tuintje.
En wat een kleurrijke zomer werd het! Zowel in mijn voor -als achtertuin barste een vuurwerk aan bloemen los die tot laat in het seizoen (begin november!) hun eindeloze knoppen bleven vormen.
(zelfs Mirjam, die het nooit zo had op de dahlia raakte onder de indruk.)
De knollen zijn, ondanks mijn gebrek aan ervaring, de winter goed doorgekomen in een kartonnen doos met wat turf op de koude zolder. Zelfs wat vermeerdering kunnen toepassen hier en daar. En hoewel ik er dit voorjaar een hard hoofd in had omdat sommige knolletjes er wel erg dood en verschrompeld bij lagen, is alles vroeger of later toch weer opgekomen!
Inmiddels staan de meeste planten er al een flink stuk bij, en herinner ik me de enige fout die ik vorig jaar maakte.. namelijk het vergeten van het opbinden van de dahlia's.
Dat hebben ze echt nodig want anders liggen ze na een flinke regenbui allemaal plat, of anders doet de zwaarte van de bloemen dat wel. Als je meteen stokken zet bij het planten half mei, loop je nooit de kans dat je later door de knol prikt. En nu dat de planten een eindje de lucht in zijn is er ook daadwerkelijk wat op te binden.

Met flexibel opbinddraad bind ik ze aan een stevige stok vast. Zie je de knop? Vandaag of morgen wordt dat de eerste bloem!

Op een enkele knop zit wel wat luis. Alle lieveheersbeestjes, of de larven daarvan, die ik in de tuin vind zet ik er meteen bij. Hopelijk krijgen zij het onder controle anders knip ik de knop gewoon af. De larf op deze foto zit er al een dag of twee. Hij blijft dus wél in de buurt!

Er woont ook een wijngaardslak in mijn tuin. Normaal gesproken koester ik die maar nu is ie wel erg stout. Een van mijn laatst opgekomen dahlia is ten prooi gevallen aan zijn/haar hongerzucht en afgeknabbeld bij het begin van de steel. De slak is met de blaadjes naar de andere kant van de tuin gezet. Waarschijnlijk perst de knol er nog wel een tweede steeltje uit maar loopt hierdoor nóg meer achter dan ie al deed.

Cousje ziet het geheel vanuit een hoger perspectief aan. Ze vindt het heerlijk als ik buiten bezig ben en zoekt altijd een plekje in de buurt om me stilzwijgend maar geamuseerd en goedkeurend gade te slaan.

Tot slot.. dit is dan wel geen dahlia maar kijk eens hoe schaamteloos mooi deze klaprozen in mijn voortuin nu staan te pronken! Vorig jaar heb ik achteloos de piepkleine zaadjes uitgestrooid en was het vervolgens alweer helemaal vergeten. Wat een verrassing toen ze opengingen!

Fijne dag!

Chantal