vrijdag 17 mei 2013

C: Moestuin deel 6: Het maken van de bedden

Een stapsgewijze opsomming over het opzetten van een ecologische moestuin op zandgrond.
Vandaag deel 6:

Het maken van de bedden:

Het voordeel van met verschillende bedden werken is dat je een wisselteelt kunt toepassen waarbij je elk bed kunt voorbereiden op de specifieke eisen van de gewassen die erin komen te staan. 
En in de meest simpele (én goedkope) vorm is een bed niets anders dan een afgebakend stuk grond met genoeg ruimte aan de zijkanten om er van verschillende zijden bij te kunnen. (Het bed zelf is niet bedoeld om op te lopen zodat daar de grond ongestoord en luchtig kan blijven.) In de regel is de breedte van een bed daarom niet veel breder dan 1.20 meter. De lengte is afhankelijk van de ruimte die je beschikbaar hebt en makkelijk vindt. Ingewikkelder hoeft het eigenlijk niet te zijn. Hoewel je met het verhogen van de bedden wel wat voordelen kunt behalen.

Verhoogde bedden:

Een paar van die voordelen zijn bijvoorbeeld dat je door het verhogen van de bedden plaatselijk sneller wat warmere grond krijgt en dat zorgt ervoor dat zaden sneller ontkiemen en planten sneller groeien.
Maak je het bed daarbij ook nog een beetje bol dan heb je meteen een betere afwatering voor de regen zodat de grond niet te lang nat blijft bij erge regenval.
En hoe hoger het bed, hoe minder je hoeft te bukken, wat ook wel handig kan zijn.  
Maar voordelen kunnen tevens ook nadelen zijn. Bij aanhoudende droogte en warme temperaturen zal een verhoogd bed sneller uitdrogen waardoor je vaker water zal moeten geven. En wil je wat hoger dan alleen de grond uit de zijpaden erbovenop, dan zul je al gauw voor een omheind bed moeten zorgen zodat de aarde op haar plaats blijft liggen. Dat vraagt dus om meer materiaal, aarde en wellicht geld.

Toch kies ik voor mijn moestuin voor de verhoogde bedden. In mijn overweging hebben we in Nederland namelijk meer last van regen dan van hitte. Dus alles wat de aarde wat extra graden Celcius kan geven is meegenomen. Bovendien heb ik afgelopen winter gemerkt dat de grondwaterstand in die periode hier best zompig hoog kan worden. Voor overblijvende groenten en planten niet zo best. Ook ben ik van mening dat je door middel van mulch heel wat verdamping kunt voorkomen in de warmere periode van het seizoen. Verder was mijn ervaring met de verhoogde bakken in mijn kleine achtertuintje (Makkelijke Moestuin-principe) best positief. En eerlijk gezegd vind ik het ook wat mooier staan, maar dat is natuurlijk een kwestie van smaak.

Welk materiaal?

Eigenlijk is daar geen regel voor. Mits het geen schadelijke stoffen lekt naar de plantenwortels. (Denk aan bewerkt hout.)
Steen, hout, metaal en kunststof zijn mogelijkheden. Soms kan gemak in verwerking de doorslag geven, of wat je net voorhanden hebt, of hoeveel geld je er voor over hebt.

Ik kies in mijn moestuin voor hout. In mijn achtertuintje had ik destijds ook houten bakken gemaakt (van oude steigerplanken die ik van bouwvakkers op de hoek had gekregen in ruil voor een taartje) maar na drie jaar begonnen die toch wel een beetje te vermolmen. Op zoek naar een duurzamer alternatief kwam ik nu uit op Douglashout. Dat bevat veel harsen waardoor het beter geconserveerd is. Het is een stuk minder duur en ruimer voorhanden dan hardhout én het komt van Nederlandse bomen, dus heeft het geen mondiale kilometers af hoeven te leggen om hier te komen. Stukken beter voor de ecologische voetafdruk! Ik koos voor dikke planken van 22 mm. Die dikte zou toch wel zo'n 10 jaar mee moeten gaan.
Eventjes getwijfeld of ik ze nog zou behandelen met ecologische verf /beits, maar hoewel dat wel de levensduur zou verlengen was het financieel en praktisch niet zo veel gunstiger in verhouding. Ik ga dus uit van de kale plank.

De planken waren 4 meter lang en 20 cm hoog met een dikte van 22 mm. In de zagerij heb ik van elke plank 1 meter af laten zagen zodat ik bakken kon maken van 1x3 meter. Dat leek me groot genoeg per bed.
Op de hoekpunten en in het midden vastgezet met piketpaaltjes voor de stevigheid. Gedeeltelijk thuis al voorgeboord en de piketpaaltjes vastgeschroefd want op de moestuin hebben we namelijk geen stroom en moet alles met een accuboormachine. Nu is het Douglashout niet zo hard, maar die piketpaaltjes wel. Daar komt een accuboortje niet doorheen zonder voorboren. Hier liggen ze nog op hun kop na de eerste dag werk.

De tweede dag was een stukje zwaarder. Voornamelijk omdat we met z'n tweeën de hele tijd moesten werken in de vroeg Maartse koude regen. Vooral het humeur van m'n man had daaronder te lijden. Gelukkig had ik de grondboor van Mirjam kunnen lenen en een extra vuisthamer van m'n moestuinbuurman, dat bespoedigde de zaak. Maar dan nog.. met passen en meten wordt de meeste tijd versleten en het werd er niet droger op. Het zijn grote bakken om waterpas en in het gareel te krijgen. Vooral omdat de grond in de moestuin nu ook niet bepaald geëgaliseerd was. Dat moest dus ook nog gebeuren waarbij ik de overgebleven grond zoveel mogelijk heb verdeeld over de bakken. Tussen de bakken zit ongeveer 45 cm. doorgang.

Totaal verkleumd kwam ik als laatste thuis van de tuin. Deze jas is normaal gesproken zwart! Het natte zand zat werkelijk o-ve-ral! Meteen onder de douche en met een kruikje en een kat op de bank om bij te komen.

Een paar weken later heb ik nog korte pvc buisjes gemonteerd aan de binnenzijde van enkele bakken. Een ideetje dat ik op Pinterest had opgedaan. Het handige daarvan is dat je heel makkelijk en snel een systeem op kan bouwen wat voor steun of bescherming kan zorgen voor je gewassen, zoals hier voor de tuinbonen, die als ze nog klein zijn erg lekker worden gevonden door de vogels.


En hoewel in het begin de hele moestuin nog uit bakken leek te bestaan, komen gaandeweg de gewassen op en zal het groen steeds meer de overhand krijgen. Ik ben nog steeds niet helemaal klaar met de basis van de tuin, vooral het mulchen van de paden moet nog gebeuren.. maar wanneer ben je nou eigenlijk wel écht klaar met een moestuin? Nooit toch?

Volgende keer het laatste deel: Van zandgrond naar vruchtbare grond.


18 opmerkingen:

Rachid zei

heeft u mooi gedaan, heb veel info uit je werk kunnen halen.

alvast bedankt hier voor.

met vriendelijke groetjes.

Rachid Ghafry.

cr-mics zei

Dank je Rachid!

Anoniem zei

Bedankt voor deze mooie foto's. Ben met identiek hetzelfde project bezig en haal vooral bevestiging uit jullie verhaal dat ik het goed aanpak :-) en ook dat de maten van mijn hout goed zijn. (idem als de jouwe)

Het idee van de buisjes vind ik super ! Moet ik ook proberen !

cr-mics zei

Veel succes met het maken en plaatsen van de bakken.
Ik ben er nog steeds erg blij mee dat ik het zo heb gedaan. In het begin wel even wat werk maar dan heb je ook wat!

Unknown zei

Prachtig idee! Ik zal dit ook "namaken" in mijn moestuin.

Alleen had ik graag eens nagevraagd hoe die Douglas planken eruit zien?

Ik heb al wat geïnformeerd bij houthandelaars in de buurt en die vertellen mij natuurlijk dat Douglas daar niet echt voor geschikt is en dat een hardhout soort beter zou zijn.

Natuurlijk is deze dan wel een pak duurder dan Douglas.

Dus graag eens uw ervaringen na toch al een jaartje gebruik.

cr-mics zei

Hallo Thibaut,

Op dit moment maak ik een paar van dezelfde soort bakken aan de andere kant van de moestuin, voor m'n nieuwe kruidentuin. Weer van Douglashout, want daar ben ik erg tevreden over.
De planken van vorig jaar zijn iets grijzer van kleur geworden. Maar verder nog steeds perfect.
Succes!

walkinthepark zei

Wat fijn, deze uitleg! Ik was aan het bedenken of het nou handiger was, van die bakken of niet, maar kon zelf niet bedenken wat het voordeel ervan was (behalve dat ik het er mooier uit vind zien).
Je hebt me volledig overtuigd en ga nu ook van deze bakken maken - moet lukken, met jouw stappenplan.
Dank je wel!

Lies zei

Hallo Mirjam en Chantal,

Leuke blog hebben jullie zeg! Erg inspirerend. Leggen jullie die moestuintjes helemaal zelf aan? Verder ook geen betegeling in de tuin? Een leuk terrasje zou er namelijk oom leuk bij staan! En de tips voor in huis en in de keuken zijn ook echt super. Thumbs up!!

cr-mics zei

Dank je Lies,

De moestuin is een voortdurend proces en ook een terrasje zit in de planning. Voor de broodnodige rust af en toe. Maar alles op z'n tijd. We doen het inderdaad allemaal zelf en dan moet je niet teveel in één keer willen doen. :-)

Lieven Cardoen zei
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
Lieven Cardoen zei

Beste,

Ik ben bij de houthandelaar geweest. De meningen waren verdeeld, maar ze stelden ofwel Canadese Oregon voor of Europese. De Europese is een stuk goedkoper, ook minder van kwaliteit, maar ik vraag me af of het de moeite waard is om de Canadese te nemen.

Ik denk dat Europese Oregon ook Douglas genoemd wordt...

Zal die Europese na 3 jaar vort zijn en aan vervanging toe zijn of zal dat wat langer meegaan?

Groeten, Lieven Cardoen

cr-mics zei

Hallo Lieven,
Zo leer ik ook wat bij. Was zelf nog niet op de hoogte van canadese of europese douglas en het verschil daartussen. Hoe dan ook, bij de houthandel waar ik mijn hout haalde noemde ze het gewoon Douglas. Het was onbehandeld en 2 cm dik. Ik ben nu twee jaar verder en de bakken zien er nog steeds heel goed uit. Geen teken van verrotting. Ben er nog steeds erg blij mee.
Groetjes Chantal

Lieven Cardoen zei

Hey Chantal,

Nog een vraagje als ik mag. Die piketten, is dat ook hout, en waar heb je dat gehaald? Ik had in de houthandel gevraagd of ze zo'n piketten konden maken, maar dat moet op maat gemaakt worden. Ze stelden voor om naar een brico of aveve te gaan. Ik veronderstel dat de houtplanken best wel een beetje vastgezet worden. Ik ging op de vier hoeken piketten zetten en dan in het midden van de lange zijden.

Dit is wat ik vond over oregon pine op internet:

OREGON PINE

Botanische naam:

Pseudotsuga Menziesii

Groeigebied:

Westkust van de Verenigde Staten en -Canada.

Ook aangeplant in West Europa maar wordt dan 'Douglas' genoemd. Douglas is veel grover van draad en niet te vergelijken met het 'echte' Oregon Pine.

Volumieke massa:

500-600 kg/m3 bij 12 % vocht.

Duurzaamheidklasse: 3

Roodachtige naaldhoutsoort van de Canadese- en USA westkust. De beste en meest fijnjarige productie's komen uit de Canadese provincie British Columbia. Een provincie zo groot als Europa..... Oregon Pine is een sterke en redelijk harde houtsoort die voor bijna alle doeleinden te gebruiken is.

Oregon Pine wordt gebruikt voor binnen- en buitentimmerwerk en meubels. Als het kwartiers gezaagd wordt is het zeer stabiel en bovendien heeft het dan een fraaie streeptekening. Door de grote sterkte en taaiheid wordt het vaak gebruikt voor masten op schepen.

Zolang Oregon Pine niet gelakt is moet het uit de zon en uit de buurt van kachels gehouden worden; er komen makkelijk haarscheurtjes in.

DOUGLAS of Europese Oregon Pine

Botanische naam:

Pseudotsuga Menziesii

Groeigebied:

West Europa.

Het hout is hier aangeplant, het komt oorspronkelijke groeigebied is Noord-West Amerika.

Volumieke massa:

450 - 550 kg/m3 bij 12 % vocht.

Duurzaamheidklasse: 3-4

Douglas of Doeglas is niets anders dan in West Europa aangeplant Oregon Pine.

Omdat de bomen hier veel sneller groeien is het hout duidelijk grover van struktuur, zachter en wat bosser dan het Canadese Oregon Pine.

Douglas wordt gebruikt voor eenvoudig construktiewerk zoals boerenschuren, balkhout en gordingen.

Aannemer A zijn uitleg is dus correct!

De canadese Oregon Pine groeit trager en is dus ook sterker.

Groeten, Lieven

cr-mics zei

Dank je voor de uitgebreide informatie Lieven.
De piketpaaltjes haalde ik bij een tuincentrum. Ook daar moesten ze op maat gemaakt worden want oorspronkelijk waren ze 2x zo lang. Ze zijn van hardhout, dus voorboren is echt wel noodzakelijk.
Veel succes, en ik zal bij mijn houthandel nog eens vragen hoe het zit met de Douglas daar, maar ik denk zelf dat het Europese is.
Groetjes Chantal

Anoniem zei

Bedankt voor de leuke reportage.
Mag ik vragen hoe de bakken het nu doen?
Is het hout nog steeds goed?

cr-mics zei

Zeker. De bakken zijn inmiddels bijna 6 jaar oud en ze staan er nog steeds goed bij. Hier en daar is er een plank een klein beetje kromgetrokken (zegt meer over hoe goed ik geschroefd heb want het is alleen bij losse hoekjes voorgekomen) En ik geloof zeker dat ze nog zeker 6 jaar langer mee zullen gaan.

Unknown zei

Met welke aarde vul je deze bakken.

cr-mics zei

Hallo Unknown,

In mijn geval heb ik ze bijgevuld met de aarde van de paden. Dezelfde grond dus. En afgetopt met veel compost en mulch. Maar als je een bak helemaal vanuit het niets moet vullen kun je uitgaan van het principe dat ze ook bij square feet gardening gebruiken (of de makkelijke moestuin). Uit m'n hoofd was dat gelijke delen compost, turf en vermiculiet.
Zelf ben ik echter geen voorstander van het gebruiken van turf, vanwege het milieuaspect, en zou eerder kokosvezel gebruiken.
Succes, groetjes Chantal