C: Hondentaal

Iedereen die honden heeft weet dat daar een zekere mate van opvoeding bij komt kijken, en wellicht ook dat dat bij de ene hond makkelijker gaat dan bij de andere. In dat opzicht zijn het net kinderen, maar dan met een vachtje. Zelf ben ik van huis uit opgegroeid met honden om me heen (én katten overigens) en heb ik bijna op de dag af 17 jaar geleden zelf m'n eerste hondje gekocht. De laatste negen jaar lopen hier zelfs 2 hondjes door m'n huis (én katten) maar toch beschouw ik mezelf nog steeds niet als een expert. Mijn honden zijn niet helemaal zonder probleemgedrag, ondanks hondencursussen, personal trainers en talloze afleveringen van Cesar Millan- de hondenfluisteraar. Is het misschien omdat ik niet helemaal een écht hondenmens ben? In het hele "honden- versus kattenmens debat" sta ik namelijk aan de kant van illustrator Dick Vincent:

Maar eigenlijk denk ik niet dat het daaraan ligt. Na al die jaren ben ik dus maar tot de veronderstelling gekomen dat ik, met al m'n wetenschap en goede bedoelingen, ook maar gewoon een mens ben, net als dat de hondjes ook maar gewoon hondjes zijn. We leven samen, we doen ons best maar niemand is blijkbaar helemaal perfect. Daar zit wat in, toch?  

Maar afgelopen zomer kwam er opeens toch weer een nieuwe poging tot heropvoeding voorbij, in de vorm van informatieve videofilmpjes op YouTube. Van een man die me meer inzichten gaf dan welke eerdere cursus dan ook, en eentje die meer vruchten afwerpt dan ik had durven verwachten. Ik zal er hieronder meer over vertellen want haast niemand die ik ken heeft ooit van deze meneer gehoord, daar moet mijns inziens verandering in komen. Maar eerst even kort iets over m'n 'eigen' hondjes, voordat jullie denken dat dat vreselijke beesten zijn.

Nounouk, Balou, Palouki, Tapas, Doka, Raafje, Bashu en Spence:

 

Nounouk en Balou, moeder en dochter, zijn de honden uit m'n jeugd. Als ik terugga naar m'n vroegste herinneringen zijn zij nooit ver uit de buurt. Palouki kwam na de dood van Balou. Alle drie waren het zwarte riesenschnauzers, mét hangoren. Iets wat in die tijd (eind '70 begin '80) een zeldzaamheid was.

Ze waren groot en zwart en dat is voor kinderen vaak afschrikwekkend, maar deze honden waren lief en rustig en aanhankelijk. Ik kroop bij ze in de mand, of zij kropen bij mij op schoot. Ik heb van hen geleerd dat honden voor troost, gezelschap en gezelligheid zorgen. Ze waren net zo goed onderdeel van het gezin als wij. Zij legden de solide basis voor mijn hondenliefde.

Tapas was m'n eerste eigen hondje. Ik kocht haar in 2000 als pas-afgestudeerde, vrijwel meteen na m'n eerste sollicitatie toen duidelijk werd dat ik part-time zou gaan werken en dus tijd had voor een eigen hondje. (M'n eerste kat had ik toen al een aantal jaar.) Ik koos bijna vanzelfsprekend voor een schnauzer, alleen werd het vanwege allerlei financiële en praktische redenen een dwergschnauzer ipv een riesen. (En dus even groot als een kat.) Tapas was in allerlei opzichten HET perfecte hondje. Ze was makkelijk, rustig, volgzaam en superrrrrrlief. Ze had het vermogen om ieders hart te smelten, zelfs die van verstokte hondenhaters. Ook het ideale visite hondje. Ik heb haar jarenlang stiekem mee naar m'n keramieklessen gesmokkeld waar ze stilletjes in een mandje op de verwarming lag en steevast thuis kwam met witte vegen van alle kleihanden die haar geaaid hadden.

Tapas leerde me dat het heerlijk was om lange dagelijkse wandelingen te maken, wat ik tot op de dag van vandaag nog steeds doe, ze leerde me ook over verantwoordelijkheid en zorg en alle consequenties die daarbij horen. Ze kreeg één pup, Bashu, die bij m'n ouders ging wonen maar ook half bij ons hoorde. Ze stierf na 11 jaar in m'n armen en dat was de verdrietigste dag van m'n leven. Bashu is deze zomer op 14 jarige leeftijd gestorven.

Begin 2008, toen Tapas 7 jaar was, kwam er een tweede hondje bij, Doka. Dat was een beetje de 'schuld' van m'n schoonmoeder. Zij ging met pensioen en wilde toen net zo'n hondje als Tapas hebben waardoor we samen op pad gingen om een nestje te bekijken. Dan hang je natuurlijk. M'n schoonmoeder kocht een reutje, Spence, en ik kwam thuis met het zusje Doka. 

Of het nu kwam omdat Doka niet van een officiële fokker kwam maar daarentegen uit een gelegenheidsnestje van een ouder echtpaar, Doka was duidelijk anders. Haar bouw is atletisch en slank en haar karakter gevoelig, nerveus en schrikachtig. Voor het eerst werd ik geconfronteerd met een hondje dat niet zo makkelijk was. Zelf nog overtuigd van m'n uitstekende opvoedkwaliteiten (gezien het perfecte gedrag van Tapas) ging ik met haar vol vertrouwen op cursus en later zelfs naar een personal trainer in de veronderstelling dat haar bange gedrag het gevolg was van een klein trauma wat overwonnen kon worden. Maar in retrospectie denk ik dat wij destijds niet genoeg hadden ingezien hoe hypergevoelig ze van nature was. Een van de ideeën toen was om haar juist met haar angsten te confronteren, hard geluid, plotselinge wendingen etc. Maar inmiddels weet ik door schade en schande gelukkig dat ze het best gedijt op vertrouwen en bescherming. 

Doka leert me om iedere hond als apart individu te bekijken en dat niet alle honden dus zomaar makkelijk zijn. Door haar ben ik me veel meer in gedrag gaan verdiepen, in die van de hond én in die van de mijne. Ze is nu 9 en ze is een hele wijze lieve hond, maar wel nog steeds met een teer zieltje.

De laatste aanwinst is Raafje, gekomen in 2012 een paar maanden na de dood van Tapas. Raafje is in veel opzichten anders dan Doka. Ze is heel ondernemend, dominant, speels, beetje brutaal en heel klein... maar ze kan ook vloeken als een bouwvakker! Een typisch klein opgewonden standje als ze een andere hond ziet, maar wat eigenlijk alleen maar bluf is, ze is niet happig ofzo. Ze was het enige teefje in het nest met 4 grotere broers en bleef behoorlijk achter in groei, maar bij de overdracht vertelde de fokker dat zij de baas was over allemaal. "Over deze maak ik me geen enkele zorgen, die redt zich wel" zei hij nog.

Het feit dat ze zo superklein is maakt dat al dat blaffen en grommen er eerder komisch uitziet dan afschrikwekkend en de meeste mensen raken er alleen maar meer door vertederd. Ze is ook echt té koddig voor woorden. In huis is ze heel rustig, maar O wee als er iemand binnenkomt. Doka doet van lieverlee ook maar mee. Nu zijn schnauzers van nature waakhondjes, maar je kunt ook overdrijven.

Raafje leert me dat rangorde bevochten wordt en zij zichzelf best wel bovenaan ziet staan. Het eerste hondje dat me echt uitdaagt en zorgt voor veel leven in de brouwerij. Zoals ik bij Doka haar zelfverzekerdheid moet laten groeien, zo gaat het er bij Raafje om dat ik haar moet leren haar energie te kanaliseren. Maar in beide gevallen is dat niet zomaar gedaan, tenminste, niet naar mijn ervaring. Het vergt finesse, timing en een vooruitziende blik. En een behoorlijk stuk inzicht wat mij op cruciale momenten kennelijk tot dusver ontglipt.

Doka en Raafje

Martin McKenna, the dreadlock dogman.

Al met al ging het zo redelijk goed met ons en de hondjes, niet optimaal maar zeker ook niet beschamend, we kabbelden zo lekker voort. Maar afgelopen zomer kwam er plots toch een ommekeer in mijn inzicht qua interactie met de honden. Iemand die werkt met getraumatiseerde honden wees me namelijk op de methode van Martin McKenna, ook bekend als de "dreadlock dog man". Ik had nog nooit van hem of zijn methode gehoord. Hij is ook niet zo heel bekend in onze contreien en al zeker niet erg commercieel. 

Maar wat ik erover hoorde zorgde ervoor dat ik dezelfde avond nog op zoek ging naar meer informatie. Op internet vond ik een verwaarloosde blog, een overvolle Facebookpagina en een paar YouTube filmpjes. Niet erg systematisch maar genoeg om een beginnetje mee te maken.

Nu is Martin een beetje een uitzonderlijk figuur, in zijn voorkomen, zijn gedrag en zijn voorgeschiedenis waarin hij jarenlang samenwoonde met honden en hun taal leerde. Hij heeft een sterk Iers accent, woont in Australië en zijn filmpjes zien eruit als schokkerige homevideo's. Niet altijd is het beeld of geluid goed. Maar ondanks dat trok zijn boodschap me wel aan, het voelde oprecht en aannemelijk. 

Het staat in ruw contrast met de gelikte afleveringen van Cesar Millan, maar die van Martin McKenna geven mij persoonlijk veel meer handvatten als het gaat om het echt begrijpen van hondengedrag en de signalen die ze afgeven. En ook over meer alledaagse honden en hun alledaagse problemen.

Inmiddels heb ik ontdekt dat op zijn YouTube kanaal er vanaf 1 augustus wat overzichtelijker video's worden geplaatst over zijn methode die hij "The Game" noemt, onder de noemer "Dreadlock dog TV". Start dan bij episode 1 en je hebt meteen voor uren aan materiaal voor je kiezen. (Die zijn op dit kanaal overigens overzichtelijker te zien dan op zijn Facebookpagina, waar je ze ook kunt vinden.) Ook hier zijn de video's kwalitatief niet van hoog niveau qua beeld en geluid, maar als je daar doorheen kunt kijken dan vindt je een schat aan informatie.
Overigens, hij heeft ook twee boeken geschreven. Zie hier en hier. Ik heb ze zelf niet dus kan daar niet veel over zeggen maar ik veronderstel dat informatie daarin wat systematischer gegeven wordt.

Raafje met een van haar broers, even oud!

The Game:

Het is onmogelijk om helemaal uit de doeken te doen wat zijn methode precies behelst maar kort gezegd gaat Martin McKenna ervan uit dat honden continu met hun gedragingen (taal) aan het peilen zijn waar ze staan qua dominantie in de roedel. Ze dagen uit en controleren, vaak met hele kleine testjes die wij als mensen niet eens zozeer doorhebben. Dit zorgt voor een soort puntensysteem. Sommige gedragingen levert ze in één klap veel punten op en andere maar weinig, en door sommige gedragingen verlies je punten.
Ook wij als baasjes worden op deze manier getest en omdat we vaak niet doorhebben dat het een onderdeel is van "the Game" kunnen we zo ongemerkt dus punten verliezen. Uiteindelijk kan dat leiden tot allerlei probleemgedrag bij honden omdat ze niet meer naar ons luisteren. In de ogen van de honden hebben we een té lage score om nog een leidend baasje te zijn.
Op zijn Facebook pagina geeft hij 25 klassieke manieren die honden gebruiken om zelf meer punten te kunnen scoren, en manieren waarop je zelf weer punten kunt terugwinnen. Het nadeel van Facebook vind ik alleen dat je steeds continu omlaag moet scrollen om iets te kunnen vinden. Het is lastig zoeken. Wellicht dat dat dus beter in zijn boeken terug te vinden is.

Afgezien van dat puntensysteem vind ik vooral ook de communicatielessen tussendoor interessant. Er is een grote rol weggelegd voor de positie van je kin bijvoorbeeld, wist je dat? Maar ook krijg je inzicht welk gedrag door honden als beleefd of bedreigend wordt ervaren.
Wat wij (als apen) beschouwen als knuffelen en liefde wordt door honden (wolven) heel anders vertaald. De reacties die zij daarop geven betekenen voor honden ook weer iets anders dan hoe wij ze vervolgens weer opvatten. Wat kunt je doen met enkel je gezicht en lichaamshouding om een hond weer rustig te krijgen? Wat zijn gedragingen waarvan honden onder de indruk raken? Het zijn allemaal hele praktische tips die je meteen kunt toepassen. Als je geïnteresseerd bent in hondengedrag is dit zeker de moeite waard om te onderzoeken.

Raafje, Bashu en Doka

Zelf ben ik met Doka en Raafje, naast kleine aanpassingen in omgang thuis, nu vooral aan het trainen in het bos. Het vervelende gedrag dat ze hadden om luid blaffend op een andere hond af te rennen (Doka vanuit een soort compensatiegedrag voor haar onzekerheid als een soort aanval-is-de-beste-verdediging, en Raafje uit pure brutaliteit en hyperactiviteit) heb ik nu af en toe helemaal onder controle (en dat terwijl ze niet aan de lijn lopen, hoe knap is dat!) en dan ook nog zonder stemverheffing of dreigen welteverstaan. Het geeft hoop dat ik al af en toe al in staat ben zulk soort momenten voor ons allemaal in complete rust te laten verlopen. Om te zien dat Doka ervoor kiest om me te vertrouwen en Raafje besluit niet in een opgewonden standje te schieten is een enorm goed gevoel. 

Dus wat kan ik zeggen? Ik geloof in de methode van deze karakteristieke man, wellicht hebben jullie er ook wat aan.