C: Kombucha brouwen

 

In augustus kreeg ik van Annetje (mijn Belgische vriendin/kippendokter) een SCOBY cadeau. En voor wie niet weet wat een 'scoby' is (letterlijk de afkorting voor Symbiotic Culture Of Bacteria and Yeast), een scoby is hét kloppende hart van het kombucha proces. En kombucha (komboetsja) is dan weer een probiotische drank die hartstikke hip en gezond maar daarentegen ook erg lekker is.
Verder ziet een scoby eruit als een slijmerig rubberen, ietwat ondefinieerbaar vlezig geval wat in de vloeistof drijft, waardoor veel mensen voor deze drank bedanken. Als in: Nee, dank u. Ik heb ineens geen dorst meer.
En dat is jammer want zoals ik al zei, het is echt lekker.. en gezond..en hip. Kortom, toch maar eens proberen?

Kombucha ontstaat vanwege een fermentatieproces en dat schrikt veel mensen een beetje af. Als er bacteriën inzitten dan klinkt het opeens niet zo veilig meer. Maar je kunt het vergelijken met yoghurt. Dat stikt ook van de bacteriën die via fermentatie tot stand komen. En net als yoghurt is kombucha goed voor je darmen, waar je energie en weerstand zetelen. Dusss.
Een ander minpuntje misschien: Kombucha maken gaat via een levend proces (the scoby is alive!) en moet onderhouden worden. Daar zijn gezette tijden en regels aan verbonden. Dat vraagt wat commitment, maar heus, dat valt heel erg mee als je weet wat je moet doen. Zelf kombucha maken is véél goedkoper en efficiënter dan als je het als kant-en-klare drankjes uit de winkel haalt. Dat is dan ook weer waar. Bovendien kun je dan ook zelf bepalen welke smaak het krijgt.

Het proces:

Het proces verloopt in 2 delen. Kortweg de eerste en de tweede fermentatie genoemd. De tweede fermentatie is niet strikt noodzakelijk maar geeft de kombucha wel meer smaak én bruis.
Verder kun je kiezen voor een doorlopend proces (waarbij de eerste fermentatie maar gedeeltelijk afgetapt wordt) of voor een afzonderlijk proces (waarbij je de eerste fermentatie steeds opnieuw weer opzet.)
Over het algemeen duurt het hele proces (eerste én tweede fermentatie bij elkaar) ongeveer anderhalf tot 2 weken.

De benodigdheden:

Ik ben met mijn Kombucha uitgegaan van een doorlopend proces. Dat leek me efficiënter en makkelijker (nog steeds). Bij een doorlopend proces heb je wel een pot nodig (liefst glas, geen metaal) mét een aftapkraantje  Ga je voor een afzonderlijk proces dan heb je alleen een grote glazen pot nodig en is een kraantje overbodig.

-Limonadetap van minimaal een paar liter (en eventueel kunststof kraantje.)
-Beugelflesjes (goed sluitend)
-Kunststof trechtertje (nogmaals, geen metaal)
-Grote plastic maatbeker o.i.d.
-Overig keukengerei zoals een theepot (of pan), gasfornuis, roergerei
-katoenen doek o.i.d. (schone zakdoek) voor afdekken, met elastiek erbij.

Ik vond mijn kraantjespot gewoon bij de Hema (het heet daar een limonadetap en er past 3.8 liter in (grofweg 1 gallon) en kost €10,-) Maar er zijn ongetwijfeld meer winkels die iets soortgelijks verkopen zolang je er maar op let dat het aftapkraantje helemaal van kunststof is.
De beugelflesjes, waar je de kombucha in doet voor de tweede fermentatie (en waarin druk moet kunnen opbouwen voor de bruis) haalde ik bij de Ikea. (500ml/ €0.99) die sluiten dan weer een stuk beter dan die van de Hema. Afgaande van de inhoud van de limonadetap gebruik ik minimaal 5 flesjes van 500 ml. (meestal 6) Een flessenborstel om schoon te maken is ook wel makkelijk meteen. (Ze verkopen trouwens ook een limonadetap bij de Ikea, maar die heeft dan weer metalen onderdelen. Niet geschikt.)

De ingrediënten voor de eerste fermentatie:

-een scoby (gekregen of gekocht: check marktplaats eens) liefst biologisch gevoed en met voldoende fermentatievocht erbij (minimaal 2 dl.)
-suiker (biologische rietsuiker) (werkt als voeding voor de scoby en verdwijnt grotendeels tijdens het proces)
-thee (biologische groene en/of zwarte thee) zakjes of losse blaadjes.

De ingrediënten voor de tweede fermentatie:  

-Biologisch sap/smoothie van zoet fruit (gekocht of zelfgeperst)
-Eventueel wat extra suiker (afhankelijk van het suikergehalte van het fruit)
-Optioneel extra smaakmakers zoals stukjes gember of citroen etc.

Hoe ga je te werk:

Als je kombucha voor het eerst opzet dan moet eerst de eerste fermentatie kunnen plaatsvinden. In dit geval geef ik hoeveelheden aan voor de grootte van mijn pot. (3.8 liter) Pas de hoeveelheden aan als je zelf met andere maten werkt.

Eerste fermentatie:
-Maak een pot sterke thee van ongeveer 1 liter. Neem 3 eetlepels pure zwarte of groene thee of een mengsel daarvan (officieel wordt alleen zwarte thee gebruikt.)
-Gebruik in géén geval kruidenthee of andere thee met een smaakje. Ook geen Earl Grey bijvoorbeeld (daar zit bergamot in als smaak). Dat vindt de scoby niet fijn.
-Laat de thee minimaal 10 minuten trekken en zeef het daarna (als je losse blaadjes hebt gebruikt.)
-Los in de 1 liter hete thee 1 cup biologische rietsuiker op en vul het mengsel daarna aan met 2,5 liter koud water voordat je alles in een schone glazen kombucha-pot giet. (waar minimaal 3,8 liter in moet kunnen passen) (je kunt ook de hete thee helemaal laten afkoelen als je geen grote potten/pannen hebt om met koud water te vermengen, dit duurt wel minimaal een paar uur.)
-Voeg dan langzaam de scoby toe samen met minimaal 2 dl rauwe kombucha vloeistof. (Heb je meer kombucha vloeistof dan kun je wat minder water (koud) gebruiken.)
-Hoe dan ook mag de scoby nóóit in contact komen met te hete vloeistoffen. Blijf tussen de 18 en 35 graden, anders beschadigt/sterft de scoby.
-Laat minimaal anderhalf tot twee weken staan, bij kamertemperatuur en op een rustig plekje. Niet in het volle zonlicht en niet ronddraaien of doorroeren. I.p.v. een deksel gebruik je een katoenen lap om af te dekken.
-De scoby komt van nature aan de oppervlakte drijven maar kan in het begin ook dagenlang op de bodem liggen of halverwege blijven drijven. Dit is normaal. Niet roeren of forceren, komt vanzelf goed.
-Aan de oppervlakte kan een nieuw dun scoby-vliesje ontstaan.

 

Na de eerste fermentatie kun je de rauwe kombucha gaan aftappen. Je laat de scoby daarbij in de pot en tapt niet alles af, maar laat vloeistof achter als starter voor de volgende lading.

Iedere anderhalve/twee weken doe je dat opnieuw. In mijn geval tap ik ongeveer 2,5 liter af en voeg dezelfde hoeveelheid in gesuikerd theemengsel weer toe. In dat geval gebruik ik de volgende  hoeveelheden:

-1 liter hete thee van 2 à 3 eetlepels zwarte en/of groene thee. 10 minuten getrokken en daarna gezeefd.

-2/3 cup bio rietsuiker opgelost in de hete thee.

-1,5 liter koud water zodat hete thee meteen goed afgekoeld is.

zwarte/groene thee trekt minimaal 10 minuten in 1 liter heet water

Hete thee wordt na het trekken gezeefd.

Er gaat 3/4 cup bio suiker bij en daarna 1,5 liter koud water

gesuikerd theemengsel (lauw) wordt weer in de pot met scoby gegoten.

Tweede fermentatie:

De tweede fermentaie is niet strikt noodzakelijk. Als de eerste fermentatie wordt afgetapt is dat al drinkbare kombucha. Maar wil je wat meer smaak, en vooral ook wat bruis/prik in je drank, dan kun je een tweede fermentatie toepassen.

-Daarvoor vul je een aantal schone beugelflesjes met een klein laagje zoet puur sap, zie foto. Ik koop meestal een flesje multimix bij de supermarkt maar je kunt ook zelf fruit pureren of persen. Voor deze tweede fermentatie is suiker nodig voor voeding, waarbij het suiker wordt omgezet in koolzuur/prik. Dus hoe minder vruchtensuiker er van nature in het sap zit, hoe minder bruis je kunt verwachten. 

-Voeg desnoods een klein theelepeltje bio-suiker extra toe.

-Vul verder af met rauwe kombucha uit de eerste fermentatie en sluit de beugelflessen. Schud zachtjes een keer ondersteboven.

-Schrijf de datum van het bottelen op de fles en evt ook de smaak. (ik gebruik een witte scharpie stift (krijtstift kan ook) die je later met afwassen weer makkelijk weg wrijft.)

-Zet de beugelflesjes 3-4 dagen bij kamertemperatuur op een rustige plek. Niet in de volle zon.

-Controleer dagelijks of er al druk op komt en laat de flesjes een keer 'boeren'.

-Daarna bewaren in de koelkast (dat vertraagt de fermentatie) en koud opdrinken.

-Pas wel op, de druk kan erg hoog worden bij sterk werkende kombucha. Door dagelijks te laten boeren komt de druk wat van de ketel en voorkom je ontploffingsgevaar. (Alhoewel dat gevaar volgens de kenners enorm meevalt.)

Het lijkt een heel gedoe maar alles bij elkaar is het ongeveer en kwartier werk. (om de anderhalve week) Ik zet vaak de hete thee al op om te laten trekken. Vul intussen de beugelflesjes met sap en afgetapte rauwe kombucha, en vul daarna de grote kombucha-pot weer met gesuikerde lauwe (met koud water aangelengd) thee. Klaar.

Rustig opbouwen:

Drink je voor het eerst kombucha dan kan het zijn dat je darmen hierop in eerste instantie heftiger reageren. Ik zeg het maar gewoon: Denk aan scheetjes laten of makkelijker poepen. Het hoeft niet, maar kijk niet raar op als dat gebeurt. Vooral als je meteen veel gaat drinken. Hou het in het begin bij maximaal een klein glas per dag. Dit is niet van eeuwige duur trouwens, maar kon het ook niet onvermeld laten. Laat dit je niet afschrikken hoor!

Schoonmaken:

Bij een doorlopend proces (dus pot met kraantje) moet je zo eens in de 3 maanden de kombuchapot grondig schoonmaken. Leg de scoby met wat vocht even apart (Niet op metaal) zodat de pot leeg is. Ontmantel het kraantje en spoel alles even goed door. Schoonmaken kun je beter met water en natuurazijn doen dan met afwasmiddel.

Bij het afzonderlijke proces maak je elke keer je pot schoon en heb je ook de scoby vaker in de hand. (Werk sowieso met schone handen.)

De groeiende scoby:

Bij elke lading groeit je scoby een beetje. Uiteindelijk wordt het zo dik dat je de scoby in dikte kunt gaan halveren. Je kunt dan twee potten op gaan zetten biijvoorbeeld, of de helft weggeven aan iemand anders. Het schijnt dat je de scoby ook kunt eten, zelfs kippen schijnen het in kleine stukjes lekker te vinden. Zo ver ben ik nog niet met de mijne.

Nawoord:

In mijn geval heb ik nu zo'n 4 ladingen achter de rug met de scoby die ik had gekregen. Er zat destijds bij mij niet zoveel rauwe kombucha-vloeistof bij dus in eerste instantie waren mijn flesjes niet heel bruisend. Maar nog steeds erg lekker hoor. Zo langzaamaan begint er nu een beetje meer fizz in te komen. Wil je meer hierover lezen of bekijken dan kan ik het YouTubekanaal 'You brew Kombucha' aanbevelen. Duidelijke uitleg en opgedeeld in kortere onderwerpen. Zie hier een van de video's. (Ze gebruiken daar wel het afzonderlijke proces als standaard, maar evengoed heel leerzaam.)

Ben benieuwd of ik je heb kunnen overtuigen. Of in ieder geval het mysterie een beetje heb kunnen weghalen. Wie weet wat dat nog gaat worden?

C: De heemstede in augustus

Nieuwe maand in de reeks maandelijkse opsommingen over onze "heemstede", om zo inzichtelijk te maken wat er hier aan soort werkzaamheden voorbij komt. (Moestuin, kippetjes, huishouden.) Want ook al zit ik niet op een feitelijk boerderijtje, heemsteden kan onder allerlei omstandigheden. In mijn geval met 2 honden, 2 katten, 2 kippen en één echtgenoot in een gewoon rijtjeshuis en met een gehuurde moestuin. Nu de beurt aan augustus.

Augustus: Nog steeds volop zomer. Nog steeds volop droogte. Nog steeds vakantie. Gemiddelde dagtemperatuur, ruim 25 graden. De zomer duurt maar voort en strooit nog steeds met kleine hittegolfjes, of op z'n minst met hittedagen.
Ik sta steeds vroeger op. De ochtend is het enige moment dat het klimaat nog een beetje normaal aanvoelt. Meestal loop ik al rond half 7 in de bossen, de plek waar het dan aangenaam koel en doodstil is. Tegen de tijd dat ik weer thuiskom voel je de warmte alweer aanzwellen, maar dan heb ik tenminste m'n portie beweging weer binnen. De uren erna zijn voor kleine klusjes in huis en boodschappen, de middag voor een snelle zwempartij met de hondjes en de rest van de dag hou ik me meestal zo koest mogelijk. 's Nachts slaap ik nog steeds buiten, maar minder uur dan ik zou willen.

De moestuin:

Ook deze maand zijn mijn werkzaamheden op de moestuin beperkt gebleven tot af en toe water geven, een snelle wiedronde en wat oogsten. (aardappelen zaten nog in de grond en verder had ik nog steeds veel courgettes, én veel tomaten.) De sporen van de droogte zijn inmiddels onmiskenbaar zichtbaar. Dorre en slappe bladeren hier en daar. Het is geen ramp hoor, maar je ziet dat de tuin snakt naar zo'n lekkere volle regenbui van een paar uur. En niet alleen de tuin. Ik heb inmiddels zoveel zon gezien dat ik helemaal weemoedig wordt van de gedachte aan een flinke plensbui. Het zou alles zoveel frisser maken.

 

Tegen het einde van augustus, toen de temperaturen meer rond de 20 graden bleven schommelen begon ik pas weer wat actievere werkzaamheden te doen. Opruimen van bedden bijvoorbeeld. Er komt langzaam weer wat leven op het complex, maar het blijft een rare zomer.

 

Eerlijk gezegd ben ik er niet heel erg rouwig om dat we weer in de afgaande fase komen. Het leegmaken van de tuin geeft ook weer wat ruimte. We hebben heerlijk gegeten van de oogst tot dusver, en veel groente en fruit verwerkt. Oh, de kilo's aan appelen die we hebben, de overdaad aan heerlijke zoete tomaten, je proeft daar de zonnige zomer in. Maar inmiddels verlang ik naar het volgende seizoen, de herfst, de aftakeling, de kilte van de vroege mistige ochtenden. En even geen moestuin meer die in je hoofd zit om zorgen over te maken.

Desalniettemin zal ik, als het eenmaal zover is, vast met heimwee weer terugdenken aan de achterbanken vol vers geluk waarmee ik deze dagen vaak moe maar voldaan weer huiswaarts keerde. Deze kleine cherrytomaten zijn zo onwaarschijnlijk zoet en overdadig dat het keer op keer de favoriet is. Ik zaai soms andere tomaten om uit te proberen, maar ze kunnen eigenlijk nooit tippen aan de black cherry. Verspeelde moeite feitelijk.

De beestjes:

Spannende dag was toen Raafje weer onder narcose moest voor het trekken van wat losse kiezen. Heb de foto maar in zwart-wit gezet want dan zie je al het bloed niet. Alles was al gauw weer goed met haar achteraf, al heeft ze nu niet veel tanden meer over. Gelukkig vind mijn dierenarts het geen probleem als ik bij dit soort ingrepen erbij blijf. Ik mag zelfs helpen. Niet voor iedereen weggelegd, maar ik kan er goed tegen en zo heb ik het idee dat ik toch wat voor haar heb kunnen betekenen.

Leuker nieuws was dat op een gegeven moment het tijdschrift van Landleven op de mat viel. Het septembernummer met het artikel over het fermenteren van kippenvoer. Alleen jammer dat ze m'n blog er niet bij hadden gezet. De kippen waren er niet erg van onder de indruk trouwens. Gelukkig maar, stel je voor dat ze er verwaand van zouden worden.

Er komt genoeg groen uit de moestuin en kippen-kruidentuin om ze nog steeds lekker te verwennen. Palmkool blijft favoriet hier. Fops, de grijze kip, heeft een kleine periode van broedsheid gekregen deze maand. Gelukkig niet te heftig. Kennelijk vind ze dat ook nog steeds bij haar taken horen. Eitjes zijn om die reden weer even van de agenda gehaald.

Verder bestaan de dagen uit véél wandelen en zwemmen. Dat laatste voor de hondjes dan, ik hou het bij pootjebaden. Deze maand, of eigenlijk ook al een beetje aan het eind van juli, kreeg ik de smaak van langer wandelen pas echt goed te pakken. Vooral in de ochtend als de temperaturen nog een beetje te doen waren. Vonden de hondjes helemaal niet erg. Eerst liepen we naar de vennetjes, maar zodra daar blauwalg opkwam zijn we de stromende beekjes gaan opzoeken. Alles om maar een beetje af te koelen. Maar het werkt ook ontspannend.
Kennen jullie de Japanse term shinrin-yoku? Dat betekent bijna letterlijk "Bos-baden". Een bosbad nemen betekent niet dat je letterlijk in een bospoeltje stapt, maar eigenlijk meer dat je de atmosfeer van een bos (of de natuur) tot je neemt via je zintuigen. Via geur, tast, geluid, zicht en smaak. Via het groen dat je omringt. Het gaat dus niet zozeer om het actief bewegen in het bos (zoals joggen) maar wel om het actief open staan voor de elementen in het bos. Bewuster de omgeving in je opnemen. Het werkt stress-verlagend en rustgevend. En het is best verslavend dus, heb ik gemerkt. Er is echt een verschil tussen rondlopen terwijl je in je eigen gedachten verzeilt bent geraakt, of rondlopen terwijl je oog hebt voor de natuur om je heen. (beide zijn fijn hoor, daar niet van, maar van de tweede rust je ook geestelijk meer uit. Al koste het me in het begin wel moeite om de tijd los te laten, of in ieder geval het idee loslaten dat je de wandeltijd 'nuttig' besteed met allerlei belangrijke piekergedachtes.)

Het huishouden:

Deze maand heb ik niet zozeer veel in huis gedaan, qua opruimen dan (een kleine schoonmaak stond oorspronkelijk op de planning, maar daar vond ik het veel te warm voor.) Ik ben daarentegen wel meer in de keuken gaan doen. Onder andere het fascinerende proces van fermentatie. Ik deed een (gelukte) poging tot Kimchi maar moest mijn man beloven dat niet meer te maken omdat de hele koelkast ernaar ging stinken (zijn woorden, ik vond het heerlijk ruiken.), verder weer een pot zuurkool gemaakt, paar potten gefermenteerde tomaten (en gefermenteerde ketchup), hangop, ginger-bug en kombucha. Leuk leuk! Over die laatste twee ga ik aparte blogs schrijven want dat zijn blijvertjes.
Veel bezoek en logés gehad deze maand. Zelf het spinnen weer opgepakt na een losse workshop om de beginnersfouten op te lossen (de winter komt ooit onherroepelijk weer om de hoek kijken, zegt mijn wolgevoel) En enorm veel voetpijn gekregen (peesplaatontsteking) na al dat wandelen waarna ik in de massages dook (zie ook hier). Die voetpijnen waren een enorme domper. Voelde me enorm beperkt en gestraft.
M'n ouders waren verder nog 55 jaar getrouwd deze maand waardoor m'n moeder weer even als vanouds naar huis kwam en daar door de tuin liep, wat me een enorm compleet gevoel gaf. Met een schuin oog en behoorlijk wat inlevingsvermogen kon je net doen alsof alles eventjes weer normaal was. Nou ja.. normaal is misschien wat overdreven, maar toch. Beter dan de realiteit.
En halverwege de maand kwam ook het kantoorwerk weer om de hoek kijken, nog niet in volle omvang gelukkig want het is daar na de bezuinigingsplannen van vlak vóór de zomervakantie even erg stressvol. Wisseling van taken voor veel van het kantoorpersoneel omdat er uren (en mensen) gekort zijn. Ik waak ervoor niet weer zo'n start te hebben als vorig jaar en vooralsnog lijkt dat te lukken. Neem zorgen en problemen niet mee naar huis. In september beginnen alle cursussen weer en dan wil ik fit en voorbereid zijn. De inschrijvingen lopen erg goed.
Waar is die hele vakantie eigenlijk gebleven?

C: De heemstede in juli

Nieuwe maand in de reeks maandelijkse opsommingen over onze "heemstede", om zo inzichtelijk te maken wat er hier aan soort werkzaamheden voorbij komt. (Moestuin, kippetjes, huishouden.) Want ook al zit ik niet op een feitelijk boerderijtje, heemsteden kan onder allerlei omstandigheden. In mijn geval met 2 honden, 2 katten, 2 kippen en één echtgenoot in een gewoon rijtjeshuis en met een gehuurde moestuin. Nu de beurt aan juli.

Vers terug van een paar dagen Vlieland, eind juni (waar het al heerlijk zonnig weer was gebleken) werd duidelijk dat voor juli het zuiden van Nederland op de drempel van een periode Heus-Heet-Zomerweer stond. Naar mijn gevoel was het achteraf eigenlijk de hele maand één lange hittegolf. Ik had nog maar een weekje kantoorwerk voor de boeg (wel met allerlei doemberichten over grote bezuinigingen en ontslagen, maar op een of andere manier was ik daar een beetje murw voor geworden) maar eigenlijk werd gaandeweg het andere gegeven steeds duidelijker: De zomer is nu echt serieus aangebroken, de vakantie is een feit! Voorlopig heb ik geen cursussen, geen kantoor, geen stress, meer vrij! Jaaahoe!

De moestuin:

Eerste zorg op de moestuin was de kas. Met die scherpe zon werd het daarin letterlijk een broeikas, niet te doen voor die jonge plantjes. Dus het witten van het glas werd hoogste prioriteit. Wel wat lastiger dan gedacht want dat spul bleek haast overal uitverkocht. Zelfs via internet moest ik even zoeken, maar uiteindelijk kreeg ik het dan toch binnen. Volgende keer iets eerder in huis halen, Chantal!

Alleen de bovenste nok werd dit keer versierd met het traditionele vogeltje, de rest ging voor de zekerheid toch maar effen wit. En achteraf maar goed ook, gezien de aanhoudende zon. Wát een hitte daalde er neer. Ik vond het niet te doen eigenlijk en heb helemaal niet zoveel in de moestuin gewerkt. Gewoonweg te warm. Ging voornamelijk steeds even om alleen de kas water te geven eigenlijk.

Het witkalk houdt veel van het licht tegen maar desondanks hadden de planten in de kas wel behoorlijk last van de warmte. Ondanks dat de 4 dakramen én de deur continu open stonden voor wat tocht en afkoeling (vooral 's nachts). Meer gekrulde bladeren dan normaal was het gevolg. Maar gelukkig bleef het daarbij.

De rest van de moestuin heb ik eerlijk gezegd niet zo heel veel water gegeven. Vond het te warm om steeds met gietertjes rond te zeulen ook, en in het begin had de tuin er ook nog niet heel erg last van leek wel. Geen al te erge slappe bladeren. De courgette deed het bijvoorbeeld fantastisch (te goed om tegenop te kunnen eten) en dat is toch een plant die veel vocht nodig heeft. Maar de aanhoudende warmte weerhield me er wel van om jong groen uit te planten. Heb niet echt meer iets bij geplant of gezaaid.

Ook het pompoen-bed groeide inmiddels aardig dicht en al gauw legde ik me er maar bij neer dat de moestuin in het algemeen eerder een kwestie van behouden werd dan van vernieuwen. Toch een soort tropenrooster. Je kunt niet alles hebben.

En zo groeide alles lekker door, ondanks de aanhoudende droogte en mijn niet al te vake bezoeken.

Totdat er hier en daar haast letterlijk paadjes onbegaanbaar werden. Laat dat maar aan de pompoenen over!

 

Wat een mooi vooruitzicht weer, al die jonge vrolijke pompoenen onder dat grote bladerdek. Ik ben blij met allerlei groente en fruit uit de tuin, maar de gewassen die min of meer voor zichzelf zorgen zijn in periodes zoals deze toch wel heel erg fijn. Niks bij te snoeien, niks op te binden, niks extra te wieden. Hmmmm 

Het is sowieso erg stil op het complex. Haast iedereen is op vakantie of zit ergens in de schaduw. Alleen in de ochtenden zijn er wat mensen te vinden.

Dan zijn de temperaturen namelijk nog enigszins te handelen. Wel jammer eigenlijk want in juli vind ik de tuin vaak op haar mooist. Alles ziet er zo groeizaam en kleurrijk en vol uit. Maar goed. Zo gaat dat soms en het lijkt ook weer zo ondankbaar om te mopperen dat het in de zomer nou weer té zomers is, toch?

De kippetjes:

Met de kippetjes gaat het ondanks de hitte uitstekend. Ze mogen de hele tijd lekker los in de tuin zodat ze de fijnste plekjes uit kunnen kiezen. Fops, de grijze kip, is weer helemaal in een ei-ritme terecht gekomen. Eens in de 2 dagen ligt er een eitje in het legnest. Nou ja, soms duurt het 3 dagen. Maar dat vergeef ik de oude dame wel.

De kippen-kruidentuin waar ze volop van mogen snoepen staat er nu uitnodigend bij en daar wordt ook dagelijks dankbaar gebruik van gemaakt. Het is voor mij het topvoorbeeld van een gelukkige kip als ik ze daarin zie rondhangen. Een nibbeltje hier, een pikje daar, en dan voldaan neerploffen. Wat een genot.

Op echt hele hete dagen zet ik een bak met extra koud water neer. Het is niet zo dat ze daar uit zichzelf in gaan zitten, maar als ik de kippen oppak en daar inzet dan blijven ze wel een minuutje of 5 een beetje hangen om af te koelen tot ze weer weg fladderen. Over het algemeen zijn ze wel een stuk slomer dan normaal hoor. Wij allemaal trouwens.

Het huishouden:

Ik moet zeggen, ondanks het feit dat de vakantie is ingetreden heb ik nog niet veel van een vakantiegevoel ervaren. Meestal duurt het toch eventjes voordat allerlei werkgedachten uit je systeem zijn, maar de maand begon ook met extra veel bezoeken aan het zorgcentrum. Dit omdat Mirjam met vakantie vertrok en m'n vader ziek in bed kwam te liggen. Haast elke middag reed of fietste ik wel even naar m'n moeder toe aangezien ik de enige was die voor gezelschap kon zorgen. Dan hees ik haar in een rolstoel en reed haar naar de dichtsbijzijnde ijswinkel. Juli was bij uitstek de maand van de druipende ijsjes, ik geloof dat we alle smaken wel een keer gehad hebben. M'n moeder genoot van de warmte en het buiten zijn. Ze is redelijk vrolijk en 'wakker' op het moment.
In het zorgcentrum was inmiddels het Noro-virus uitgebroken (een besmettelijke buikgriep) en dan gaat er een heel protocol van start. Alle zieken blijven op hun kamer, tussendeuren blijven gesloten, personeel loopt in beschermende kleding rond, overal staan ontsmettingsmiddelen. Alles bij elkaar komt het erop neer dat de levendigheid in de ruimtes een stuk afneemt en het personeel het razend druk heeft. Voor m'n moeder wel fijn om dan af en toe eruit te kunnen. Dus vandaar.
Maar uiteindelijk werd ik later in de maand zelf ziek van dat virus. Ben een volle week kwijt geweest met overgeven en als een vaatdoekje op de bank liggen, voor de ventilator. Energie tot het nulpunt gedaald. Gelukkig was m'n vader toen weer wat opgekrabbeld en kwam m'n zus niet al te lang daarna weer thuis van vakantie. Wisseling van de wacht.

Op het eind van de maand rezen de temperaturen helemaal de pan uit. We tikten 36 graden met gemak aan. Tegen die tijd was het huis al zo opgewarmd dat we het maar met moeite weer wat koeler konden krijgen. (Het maandgemiddelde overdag voor juli was hier al ruim 28 graden!! Acht-en-twin-tig!!) Meestal ging om 5 uur 's ochtends de achterdeur al open met de ventilator aan. Gordijnen bijna altijd dicht. Het dagelijkse leven wordt dan feitelijk overgenomen door de omstandigheden. Het is te warm om iets van substantie te doen. In de ochtend doe je zoveel mogelijk de hoognodige zaken, zoals boodschappen, opruimen, honden uitlaten...en de rest van de dag ben je meer aan het uitzitten. Tenminste, zo ervoer ik het. Koelelementen bij de wormentoren, kippen in een voetenbad, hondjes laten zwemmen en weer neerploffen.

Nog zoiets, ik slaap ontzettend slecht door die warmte. De slaapkamer voelt broeierig en klam, en uiteindelijk ben ik steevast op een luchtbedje met klamboe in de achtertuin gaan liggen. Vlak bij het kippenhok die 's nachts ook openstond vanwege de warmte. Dus ik lag bijna letterlijk bij de kippen op stok.
Het is niet ideaal hoor, buiten slapen. De geluiden in ons volkswijkje gaan nog tot laat door en 's ochtends is het weer vroeg licht. Maar je drijft tenminste niet van het zweet weg.

Pfff, vermoeiend hoor, vakantie.

C: Platvoets in de praktijk

Eind mei schreef ik over m'n beslissing om over te schakelen op natuurlijker 'platvoets' lopen d.m.v. minimalistische schoenen en teenspreiders. (Zie voor achtergrond hier). In deze blogpost wil ik het wat uitgebreider hebben over m'n bevindingen want hoewel er op internet wel veel te lezen is, is het toch een hele zoektocht om daar de relevante informatie uit te verzamelen.
In mijn geval, waarbij ik toch redelijk impulsief gestart was, kwamen de inzichten en ervaringen gaandeweg.
Heb je geen zin in een voetenblog, sla deze post dan gewoon even over, geen punt. Het is een heel verhaal geworden.

De eerste week:

Ik had een paar dagen voor m'n besluit een vrij impulsieve blote-voeten-wandeling achter de rug gehad waarbij ik in één keer 3,5 kilometer door het bos was gaan wandelen, helemaal op blote voeten dus. (Dit vanwege een soort spontaan maar naïef nostalgisch zomergevoel) Het had brandende vieze voeten en lichte spierpijn tot gevolg gehad, ondanks dat ik thuis al-tijd op sokken loop. Ik was overduidelijk niet gewend aan zo'n intensieve blootstelling en als ik wat later bij thuiskomst niet toevallig op een Pinterest-plaatje over teenspreiders was gestuit, had ik het waarschijnlijk bij die ene lange wandeling gelaten. Maar ik klikte daarentegen geïntrigeerd de link aan en kwam achtereenvolgens op sites over allerhande voetgerelateerde zaken.
Misschien lag het aan de vakantiestemming en het feit dat ik even heel graag niet aan werkgerelateerde zaken wilde denken, maar ik nam uitgebreid de tijd om er van alles over te lezen. Over hoe onze westerse voeten ver afstaan van de natuurlijk gegroeide en gezonde sterke voeten van de blootsvoetsloper bijvoorbeeld, en dat allerhande voetproblemen die bij ons zo algemeen zijn bijna allemaal terug te voeren zijn op onze moderne maar te krappe schoenen die 'luie' en vervormde voeten/tenen kweken. Maar dat er als alternatief ook zoiets bestaat als minimalistische schoenen, voor het blote-voeten-gevoel maar dan met meer bescherming. Kortom, het viel bij mij in de juiste voedingsbodem en al even spontaan als die wandeling besloot ik om zelf over te gaan stappen op minimalistische schoenen, mét teenspreiders.

In Nederland heb je 3 fysieke winkels (met tevens ook webwinkels) die toegespitst zijn op dit onderwerp. Ze verkopen minimalistische schoenen en vaak ook gerelateerde zaken zoals teensokken en teenspreiders. Op alfabetische volgorde zijn dat:
Anyones Barefootshop in Tilburg
Barefoot&More in Arnhem 
Natuurlijk Hardlopen in Noordwijk.
Geen van drieën zitten ze bij mij in de buurt dus ik keek voor mogelijke aankopen op de websites.
Vanwege het mooie weer (en de prijzen) besloot ik in eerste instantie te gaan voor minimalistische sandalen maar dan wel zonder koordje tussen de tenen want dat leek me dan weer niet praktisch in combinatie met de teenspreiders. Veel keus was er niet. Uiteindelijk kwam ik uit op Xero Shoes Amuri Z-Trek.
Ook viel m'n oog op de afwijkende FiveFingers V-Soul van Vibram. Ik vind teenschoenen helemaal niet mooi en zou ze nooit voor mezelf gewild hebben, maar deze zagen er feitelijk zo comfortabel en elegant uit dat ik ze gek genoeg niet kon weerstaan.
Voor de teenspreiders gokte ik op maat Small. Die worden niet geadviseerd voor maat 42 voeten maar mijn voeten zijn in hun hele breedte absurd smal in verhouding tot hun lengte, dus vandaar.

De teenspreiders kwamen als eerste binnen, de dag erna al. Ik deed ze om, liep een stukje en weet nog dat ik me verbaasde over hoe comfortabel ze zaten. Een beetje onwennig wel, maar zeker niet irritant. Dit kon wel eens makkelijker worden dan ik dacht. Hoewel het advies is om ze niet meteen continu te dragen (wel liefst tijdens activiteit, niet 's nachts) en het met een half uurtje per dag op te voeren. Daar hield ik me braaf aan.

De 2 paar sandalen kwamen al snel daarna. Helaas bleek de Vibram V-Soul te klein. Hoewel toch gewoon mijn maat 42 (en tevens de grootste maat voorradig.) Bij een check op de originele site van Vibram las ik dat dit model klein uitviel met het advies 1 maat groter te bestellen, wat helaas in Europa niet aangeboden werd. Maat 43 vond ik gelukkig wel op Amazon.com (wel met een langere levertijd.) Maat 42 ging dus terug naar de winkel samen met een mailtje over de kleine maatuitval, wat ze keurig op de site hebben toegevoegd.

Oké, maar nu was het zover.. Met met de komst van de Amuri Z-trek kon het platvoets avontuur beginnen. Ook hier was trouwens het advies niet meteen 100% van de tijd op de minimalistische schoenen te gaan lopen als je dat niet gewend was, maar het langzaam op te voeren. Ik begon met de standaard ochtendwandeling van 3,5 kilometer. En dat was meteen een heerlijke ervaring. In het bos voelde ik de ongelijke ondergrond heel goed maar dan zonder het ongemak van de werkelijke blootsvoets wandeling eerder die week. Je voelde dat je voet alle bewegingsvrijheid had qua ruimte en flexibiliteit. Het was meteen duidelijk, dit voelde goed!

De dagen erna droeg ik op wisselende momenten steeds opbouwender zowel de teenspreiders als de Z-trek sandalen. (soms samen, soms niet, afhankelijk van waar ik moest zijn) Het weer bleef prachtig. Wandelingetjes in het bos, uurtje in de moestuin, middagje op kantoor. En gaandeweg gingen me wel wat dingen opvallen, positief en minder positief.

- Je gaat al redelijk snel anders lopen. Doordat er amper extra demping is onder je hiel zet je je voet automatisch minder ver voor je uit waar je anders de grootste klap van je gewicht opvangt op het puntje van je hiel. Door je stappen kleiner te maken loop je minder zwaar en gelijkmatiger want je gewicht wordt heel snel over je gehele voet verdeeld. Veel fijner lopen, wat onwennig in het begin maar al gauw volkomen natuurlijk.
- Ik merkte ook een mindere holling in m'n rug, je bekken kantelen heel licht waardoor je rug zich iets rechter trekt. Heeft vast te maken met de kleinere passen. Het gebeurt haast automatisch maar voelt goed.
- Langdurig lopen op gladde harde ondergrond (stoep, werkvloer etc) is echt wennen en in eerste instantie minder prettig. Zo fijn als ik de dunne flexibele zool in het bos vind bij ongelijke grond, zo erg mis ik comfort als ik op m'n werk rondloop.
- Ondanks dat ik veel wandelervaring heb en het nu desondanks langzaamaan deed, kreeg ik toch lichte spierpijn in m'n kuiten. Vrij hoog, tegen m'n knieholtes aan. Heeft gelukkig maar een paar dagen geduurd en komt waarschijnlijk omdat je kuitspieren iets meer moeten uitrekken.
- M'n rechter kleine teen heeft problemen met de teenspreiders. Deze teen is bij mij scheef gekanteld en met de teenspreiders staat ie opeens weer in het gelid. Het geeft een blaar aan de binnenkant van de kleine teen, en ook is de onderkant ervan gevoelig, daar waar geen dikkere huid zit. Gek genoeg staat m'n linker kleine teen volgens mij even scheef maar deze geeft geen problemen. Ik los het voorlopig op met een standaard pleistertje.
- De Z-Trek sandaal duurde even voor het goed was afgesteld met de verschillende bandjes. Maar toch vind ik ze niet ideaal zitten. Ook zit er in de zool een vervelende richel recht onder je hiel die pijn gaat doen als je er langer op loopt, wat is dat voor stomme designfout!??
- Tijdens het wandelen even lekker in een vennetje lopen met je sandalen en teenspreiders loopt toch niet zo lekker daarna. De spreiders gaan dan glijden over m'n lange tenen en dat schuurt een beetje.  De sandaalzool voelt erg synthetisch aan, met dit warme weer heb ik toch de neiging om ze steeds liever weer uit te doen daardoor.
- 's Avonds op de bank voel ik m'n voetzolen een beetje stromen. Geen pijn of tintelingen maar wel een gevoel alsof  je je bloedstroom daar voelt, alsof er iets gaande is.
- Ik masseer bijna elke avond m'n voeten. Om ze zo te strekken, te ontspannen en te verwennen. Binnen de eerste week voelde ik dat ze minder stijf werden. Echt. En pijnlijke plekjes onder m'n zool werden ook minder gevoelig.

Amuri Z trek, met vervelende naad onder de hiel.

Na een maand, eind juni:

De hele maand juni bleef zowat prachtig weer en na de eerste week platvoets opbouwen begon ik wat vertrouwder te raken met het hele gegeven. Geen spierpijn meer in m'n kuiten, ook niet bij langere wandelingen. De kleine teen-blaar was weer geheeld en een paar dagen later stopte ik dan ook met de preventieve pleister. Dat was een fout. Binnen no-time was de blaar weer terug. Dat deed me beseffen dat de teenspreiders over blote tenen mij eigenlijk niet zo bevallen. Liever draag ik ze over teensokken heen, maar dat staat weer zo stom. Al helemáál in combinatie met de sandalen, zo ga ik echt de straat niet op hoor!

Dit is dus alleen voor de foto ; )

De Z-treks bevallen me met de dag minder. Vooral die groef in de zool onder je hiel, daar erger ik me kapot aan. Na verloop van tijd lijkt die zich wel in je vlees te snijden. Zou willen dat ik ze niet had gekocht.
Om die reden ben ik verder gaan kijken naar een minimalistische schoen die ik kon gebruiken in combinatie met de teenspreiders. Misschien iets gekleder en normaler dan een sandaal, maar wel geschikt voor de zomer. Ik kwam uit bij de Lems Women's Primal 2. (maat 43 want ze vallen wat kleiner). Niet in Nederland te krijgen. Althans, niet op dat moment. De dichtstbijzijnde webshop zat in Schotland, maar de bestelling en levering ging vlot en zonder problemen. Heb ze de eerste nacht wel buiten moeten zetten want ze stonken énorm naar nieuwe schoen. Maar wat zijn ze leuk, bijna een normale gymp om te zien en zelfs met wat glinster er doorheen. Niemand die me gek aan gaat kijken en niemand die ziet dat ik er teenspreiders in aan heb. Met deze schoenen wordt je in één klap een onopvallende platvoeter.

Dat onopvallende kun je niet zeggen van de Vibram FiveFinger V-soul schoentjes die ook deze maand binnenkwamen. Die vallen behoorlijk op maar wat zitten die lek-ker!! Alsof je poezenpootjes krijgt. In deze kun je uiteraard niet de teenspreiders dragen en ik gebruik ze dan ook vooral voor afwisseling. Het zijn niet het soort schoenen die ik naar kantoor zou dragen maar ik ga er zonder blikken of blozen mee de straat op, richting supermarkt of bos. Ze zitten gewoon té lekker.

In juni gingen ik ook twee keer op vakantie waar ik veel heb gewandeld. Misschien in eerste instantie té veel. In de Ardennen heb ik lange tochten op m'n Primal 2's gemaakt, mét de teenspreiders (en sokken, en preventieve pleister). M'n man vroeg af en toe bezorgd of dat wel ging, maar echt, ik had nergens last van. Ik sprong met gemak over rotsblokken heen, klom en daalde en al die tijd voelden m'n voeten licht en vrij. Maar na de tweede dag sloeg er een spierpijn in m'n kuiten zoals ik nog nooit had gehad. Ik kon haast niet meer lopen. Een béétje spierpijn had ik wel verwacht met al die hoogteverschillen, maar dit was overdreven. Ik denk echt dat ik te hard van stapel ben gelopen en dat dit soort wandelingen nog iets teveel gevraagd was voor m'n platvoetende lichaam. Gelukkig trok de kuitpijn binnen een paar dagen weer weg.

Met "Lems Primal 2" in de Ardennen

De tweede vakantie ging een week later richting Vlieland, en dat betekende vooral ook lange strand- en duinwandelingen of hele stukken over de hei. Die heb ik grotendeels op blote voeten gedaan of op de Vibrams. Het lopen in het losse zand met blote voeten gaf de dag erna wel lichte voet spierpijn maar niet hinderlijk. Heb extra veel strekoefeningen gedaan en veel gemasseerd, dat hielp.

Met "Vibram FiveFinger V-soul" in de duinen.

- Gekke eeltplekjes beginnen steeds meer te verdwijnen. Ik had er bijvoorbeeld een bovenop de basis van m'n grote teen, en ook op de topjes van twee klauwtenen. Nu scrub ik m'n voeten wel wat vaker dan hiervoor, ik was ze ook vaker dan normaal want ze worden ook sneller vies uiteraard. En ook de massage-lotion zal alles wat zachter maken denk ik. Maar toch, mooie bijkomstigheid.
- Ik merk ook dat m'n voetspieren sterker worden. Een van de signalen was bijvoorbeeld dat ik vroeger al heel snel voetkramp kreeg als ik m'n tenen stevig samen kneep. Nu kan ik knijpen wat ik wil maar er komt geen kramp meer!
- M'n kleine teentjes hebben het meest te verduren met de teenspreiders, vanwege hun omgerolde stand. De rechterteen blijft blaargevoelig en de linkerteen heeft een doof stukje huid gekregen. (Een probleem dat ik eerder ook ooit aan m'n grote teen had maar wat vanzelf over ging dus daar maak ik me nog niet zo'n grote zorgen over.)
- Door de ontdekking van de site en blogs van Katy Bowman en haar Biomechanica van het menselijk lichaam, raak ik steeds meer overtuigd van het belang van platvoets lopen. Ze laat me ook steeds uitgebreider inzien hoe noodzakelijk algeheel dagelijks bewegen is en haar blogs inspireren me om langere wandelingen te maken. En om minder te zitten (moeilijk).

Na drie maanden, eind augustus:

Na een kwartaal platvoets lopen op minimalistische schoenen heb ik er inmiddels behoorlijk veel over gelezen. Langzaam ga ik me ook steeds meer oriënteren op minimalistische winterschoenen voor als straks deze eindeloze zomer toch echt eens stopt. Ik heb voor mezelf al een lijstje met potentiële kanshebbers maar het zijn er zo veel dat ik er nog eens goed voor moet zitten. De prijzen zijn namelijk ook vaak wat hoger. (maar Ahinsa Shoes, Vivo Barefoot, Lems, Wildling, Softstar Shoes, The Drifter Leather, Joe Nimble, LukShoes, Freet en SoleRunner hebben wat mij betreft wel leuke modellen hier en daar. En volgend jaar zomer ga ik beslist ook eens kijken bij Afoot Sandals voor een zomersandaal.)
Ik ontdekte ook twee blogs waarin gedegen en verhelderende reviews worden gegeven over verschillende minimalistische schoenen: Calceology en BareSteps.
En ook stuitte ik uiteindelijk op een Nederlandse site waar goede onafhankelijke informatie wordt gegeven over het belang van minimalistische schoenen en blootvoets lopen, en wat je zelf kunt doen om je voetconditie goed te houden: Goedvoets. Ook een interessante site als je voetproblemen hebt en een therapeut zoekt die met deze filosofie werkt.

- Inmiddels heb ik het boek van Katy Bowman 'Move your DNA' uit en dat heeft ervoor gezorgd dat ik niet alleen langere wandelingen maak (gemiddeld rond de 11 km. per dag) maar ook vaak hangend aan een boomtak ben te vinden of balancerend over een liggende balk. De wandelingen krijgen steeds meer spelelementen en eigenlijk maakt dat het allemaal een stuk leuker.
- Ook ontdek ik steeds meer wandelpaadjes nu m'n actieradius is vergroot. De zomer blijft ook maar duren. Ik had geen idee dat er in mijn gemeente/regio zo ontzettend veel mogelijkheden waren om mooie wandeltochten te maken. Achteraf voer ik mijn route in op de site afstandmeten.nl. en kijk dan hoeveel kilometer ik heb afgelegd. Werkt heel motiverend. Ik hoop dat ik dit enigszins vol kan houden als straks m'n werk weer is begonnen.
- Over het algemeen loop ik vooral op de Primal 2's met teenspreiders en de Vibrams en ben ik daarnaast begonnen aan het opbouwen van helemaal op blote voeten lopen. Een wandeling van 3,5 km zoals helemaal aan het begin werd opeens haalbaar. M'n voetzolen beginnen al een klein beetje stugger te worden. Gek genoeg geen extra eelt.

Prachtige nieuw ontdekte wandelpaadjes

Dit alles klinkt natuurlijk hartstikke goed allemaal, maar toch kwam er gestaag een keerzijde in geslopen. Dat uitte zich in eerste instantie door pijnlijke eerste stappen na het opstaan 's ochtends. Opmerkelijk, maar aangezien het daarna snel wegtrok nam ik het niet heel serieus. Met de wetenschap van nu was het beter geweest als ik dat serieuzer had genomen. Want door dóór te gaan met al die lange wandelingen elke dag en m'n enthousiasme daarin, gekoppeld met het idee dat ik me in de afgelopen 2 maanden wel voldoende had ingelopen, bleek dat ik eigenlijk m'n voeten aan het overbelasten was. Maar die link legde ik niet meteen, gek genoeg.
Pas toen ik regelmatiger een soort pijnscheutjes door m'n voet voelde schieten en al helemaal toen m'n hakzool steeds pijnlijker werd, ging ik eens serieus onderzoeken wat er nou aan de hand kon zijn.
Nou, termen als geïrriteerde peesplaat, of zelfs ontstoken peesplaat (plantaire fasciitis) kwamen voorbij, en ook vakantie-hielspoor. Ik had er nog nóóit van gehoord, of zelfs maar bedacht dat zoiets bestond maar besefte vrij snel dat ik dit maar beter serieus kon nemen. Het kán vanzelf over gaan maar dan staan er periodes voor van een à twee JAAR!!! Aaaaghrr. Zo lang wil ik niet met pijn rondlopen!

Hoe ironisch en hoe typisch is dit trouwens. Ik weet het, ik wéét het. Heb tientallen keren de waarschuwingen gelezen om de overstap naar minimalistisch lopen vooral langzaam (lang-zaam) te doen, zodat je voeten de tijd hebben zich aan te passen en aan te sterken. Maar ter verdediging, inhoudelijk gaat het bij veel informatie niet verder dan deze waarschuwingen. Wat is langzaam? En wat gebeurt er als het te snel gaat? Hoe weet je of je tegen die grens zit? Wat zijn de eerste signalen? Wat kan er mis gaan? Dat werd er niet bij vermeld.

En ik vond écht dat ik het al langzaam had gedaan, maar dacht dat klachten meer zouden gaan over blaren en spierpijn (die heb ik gehad, dan nam ik een stapje terug.) Dus zolang je daar een balans in vindt kun je opbouwen, was mijn filosofie.
Maar goed. Die hielpijn zat er wel degelijk en ook al is het naar mijn inzicht bij mij persoonlijk nog niet zo vergevorderd (als ik het vergelijk met de horrorverhalen op internet, wat je nooit moet doen natuurlijk), doe ik voor de goede orde niet alsof het-dus-wel-meevalt. Via Goedvoets en de sites van de bijbehorende therapeuten kun je gelukkig al veel informatie vinden.

Wat ik nu doe is in eerste instantie véél meer rust nemen. Ik vind het erg jammer dat m'n nieuw verworven lange ochtendwandelingen voorlopig echt van de baan zijn, maar dat is te overkomen. De wandelingen met de honden zijn zowat 70% korter geworden maar ik kan gelukkig nog wel steeds aan boomtakken hangen!
Massages en voetenbaden zijn weer dagelijkse kost. En dat is eerlijk gezegd ook niet het ergste wat je kan overkomen feitelijk. Maar het vergt desondanks wel wat discipline. Net als voetentraining, dat blijft noodzakelijk. Dit is een van mijn favorieten op YouTube, maar je vindt meer als je 'foot alignment exercises' googled. De massages starten overigens al vóór ik 's ochtends ben opgestaan, op die manier doen die eerste stappen overduidelijk wat minder pijn.

 Na 4,5 maand, half oktober:

De grootste ontdekking van deze laatste periode was, nadat ik me door allerlei sites over steunzolen had geworsteld (de geijkte behandeling voor peesplaatproblemen) dat voetproblemen vaak een correlatie/oorsprong hebben in de kuiten. Zo bleek het óók bij mijn peesplaatontsteking hoewel dat voor mij helemaal niet logisch klonk in eerste instantie. De pijn onder m'n hakken was stekend en brandend en zo aanwezig dat ik blij was als ik na een klein stukje lopen weer even kon zitten, maar die pijn voelde ook heel lokaal, onder de voet en dan met name bij de hak. Bij het lopen had ik geen last van pijn op andere plekken, zoals hielen, achillespees of  kuiten bijvoorbeeld. Toch, in de kuiten bleek voor mij de oplossing te liggen. Met de juiste (triggerpoint-)massage was ik in 3 weken bijna van alle pijn af, en nu 1,5 tot 2 maanden verder heb ik het idee dat het voor 98% over is. Alleen in de verte voel ik soms-nog-een-soort-van-zweem-van heel licht ongemak, zeker geen pijn meer. Ik kan bijvoorbeeld weer gewoon op blote voeten lopen als ik wil, of in de minimalistische schoenen, zónder een steunzooltje. En ook de wandelingen met de honden zijn weer op het standaard niveau terug! (Voor de zekerheid nog niet op het hoge zomer-niveau.)

Ik was daarvoor al half bezig geweest om m'n zorgverzekering aan te passen met uitbreiding voor fysio en het zoeken naar een goede therapeut, maar dat is dus uiteindelijk niet nodig geweest. Niet dat dat een tip is om niet naar een specialist te gaan als je zelf klachten hebt overigens. Ik was zeker hulp gaan zoeken als ik niet zo snel resultaten had gekregen met zelfmassage. Maar gelukkig bleek ik het dus zelf op te kunnen lossen. En met een beetje hulp van YouTube. Twee filmpjes hebben me enorm geholpen. Deze van Bruce Mandelbaum (Self massage for Plantar Fasciitis) en ook deze over Plantar fasciitis trigger point treatment tutorial van plantar fasciitis survival guide, gaven me een goed beeld van hoe ik het aan kon pakken.
Op het moment dat ik m'n kuiten onder handen nam voelde ik pas dat daar in de diepte van alles enorm gevoelig was. Vrij hoog in de kuiten bij mij. En in de eerste week merkte ik al dat de gevoeligheid in de kuiten op dezelfde manier afnam als onder de hak, door de massages. De kunst zit 'm overigens in het niet té extreem masseren. Pijn mag nooit meer voelen dan een zesje, dus druk niet te hard, maar doe het wel regelmatig, liefst een paar keer per dag.
In het begin kon ik bij de aanhechting van m'n hak amper druk geven, zo zeer deed dat. Maar na drie weken kon ik al zo hard drukken dat m'n duimen het amper hielden. Da's lekker hoor!
Dus zo simpel was het eigenlijk. Naast dat ik nog steeds allerlei voetoefening en kuitstrekkingen deed, en rust hield, ben ik ook een magnesiumsupplement gaan nemen. Maar feitelijk was dat de behandeling. In de eerste paar weken had ik verder nog een klein siliconen zooltje voor comfort als ik wel moest lopen. Maar die ben ik daarna ook weer af gaan bouwen. Ook de massages werden steeds minder frequent naarmate de pijn afnam. Het voelt nu alsof het allemaal onder controle en achter de rug is, maar ik ben natuurlijk wel extra gespitst geraakt op mogelijke signalen van overbelasting. Wil het nóóit meer zo ver laten komen. Voetpijn is echt niet leuk, kan ik je vertellen!

Ander nieuws:
-Ik ontdekte trouwens ook nog dat er in mijn dorp (nota bene) les wordt gegeven door een therapeute die o.a. is opgeleid door dé expert op het gebied van alignment (en schrijfster van het boek 'Move your DNA'): Katy Bowman. Hoe is het mogelijk? Daar heb ik inmiddels al een paar lessen achter de rug waarbij we vooral leren hoe je je lichaam het best kunt gebruiken om allerlei klachten voor te zijn (of slechte beweeggewoontes tegen te gaan.) Interessant joh! Daar wordt het platvoets lopen trouwens als fundament voor een goede houding gezien, mét allerlei wetenschappelijke onderbouwing.

-Wat de teenspreiders betreft. Na drie maanden gebruik heb ik de buitenste teenstukjes afgeknipt om m'n kleine tenen wat tegemoet te komen. Dan hoef ik niet steeds meer pleistertjes tegen blaren te plakken. Maar ben wel begonnen met het opvullen van de grote teen ruimte, heel lichtjes nog maar, zodat ook daar de tenenboog wat natuurlijker kan worden. (M'n grote tenen staan maar een héél klein beetje naar binnen gelukkig. Geen Hallux Valgus zoals m'n moeder heeft.)
-Ik draag sindsdien 's nachts wel "foot alignment socks". Ook een soort tenenspreiders feitelijk, maar dan voor 's nachts. Totaal niet sexy.
-Verder heb ik in september bij een pedicure 5 hele kleine eksteroogjes weg laten halen die al jaaaaren onder de bal van beide voeten zaten. Was nog nooit bij een pedicure geweest, maar het deed gelukkig helemaal geen zeer en was zo gepiept.

De vergelijking, toen en nu:

Voor en na foto's zijn altijd leuk en ook al ben ik nog maar een paar maanden op weg (het streven is in ieder geval een jaar, en dan zien we wel weer verder) kun je toch al een beetje resultaat zien van het dragen van de teenspreiders. Op de foto niet zichtbaar, maar in levenden lijve des te meer is dat m'n voeten veel soepeler zijn geworden. Ik vind het dragen van de teenspreiders ook echt geen straf, integendeel. Stiekem vind ik het eigenlijk lekkerder zitten dan zonder.

Maar puur op zichtbare verschillen gelet, zit de grootste winst in de drie kleine tenen van m'n rechtervoet, én bij de kleine teen links. Daar waar de meeste klauw in zat. Daar zijn de tenen zelf ook een stuk minder rigide geworden, wat altijd een goed teken is.

Dus dat was het verhaal tot dusver. We glijden nu langzaam de herfst en winter in. Op blote voeten lopen zal er voorlopig niet meer inzitten, maar een minimalistische winterschoen is inmiddels al wel binnen. Het zijn de Vivo barefoot gobi hi tops geworden. Toch maar maat 43, zodat ik er ook met dikkere sokken in kan. Maar tot dusver heb ik ze nog niet echt nodig gehad.