M: vlierbloesem-beignets

   

1 van de 2 reuzen

mijn tuinkast verstopt tussen de 2 vlierbessen

Nadat ik afgelopen week zoveel in de moestuin ben geweest, met steeds weer iets pakken uit mijn kast, kwam ik dus ook elke keer bij de vlierbessen. En dan kan het me niet ontgaan dat er een hele bloemige geur hangt en dat de meeste schermen mooi open zijn. Op dit moment ruik ik een vlierbes eerder dan dat ik er een zie...
Het is er gewoon precies de tijd voor!

En dat deed me dan weer denken aan een aflevering van "de moestuin van Wim" waarin hij knapperige vlierbloesembeignets maakte en met smaak opat.

En met een vlierbes voor mijn neus met mooie schermen was de keus snel gemaakt. Ik ga het ook proberen! Al heb ik vooral schermen uitgezocht die aan de achterkant en de zijkant groeien, want vlierbessenjam is mijn favoriet. En bloesem nu plukken betekent minder bessen straks... 

Met een scherm of 12 fietste ik naar huis. Genoeg om een experiment mee te doen en iedereen te laten proeven. Tegen de tijd dat mijn jongste thuiskomt van school, wil hij altijd (!) eten. Honger!! Dat leek me een goed moment om hem dit eens voor te zetten.

Eerst het recept:

- schermen van de vlierbes met het steeltje er nog aan. (als een soort handvat)
- pannenkoekbeslag van meel/bloem, ei, melk, beetje zout
- olie om in te frituren
- honing of poedersuiker voor erop, als je van zoet houdt

Kijk de schermen na op beestjes of ander spul. evt. afspoelen en op een droge theedoek laten drogen. Er gaat dan wel stuifmeel van de bloemetjes verloren en dus wat smaak...
Doop een scherm goed in het pannenkoekbeslag en laat dit wat uitdruipen.
Leg dit in de hete olie totdat het goudgeel is, gaat snel!
Even laten drogen op een keukenpapiertje en warm opeten, evt met honing of poedersuiker. Wij hadden de poedersuiker. Honing lijkt me wel een beetje gedoe eigenlijk...

iets teveel beslag nog??

En dan: de jongste zei: "tja, het kan, maar geef mij maar gewoon pannenkoeken" maar at er wel 3 op.

en ik: "het is mij iets te bloemig, ik vind de jam van de bessen veeeeel lekkerder"

de oudste zei: " het voegt niets toe" en hield het er bij 1

en mijn man zei: "het lijkt wat gewoon, maar na even komt de smaak vrij, is wel lekker" en at het bord verder leeg.

Het ziet er heel leuk uit, ik zal het zeker nog eens maken als er mensen binnenkort komen eten of als we iets willen maken/bakken in het weekend. 1 nadeel: het pannetje met olie schoonmaken en de baklucht in huis...En ik denk dat ik dan een van onderstaande recepten ga proberen, net weer wat anders... En anders laat ik het mooi bessen worden en moet ik alleen iets verzinnen om tegen die tijd de vogels te slim af te zijn...

Het andere recept:

1 dl water -

1 eidooier -

80 gram bloem -

1/2 theelepel kaneel -

1/2 theelepel fijn geraspte citroenschil -

1 eetlepel fijne suiker of basterdsuiker -

1 eiwit stijfgeklopt 

Bereidingswijze

Klop het beslag in de kom met de eidooier. Maak er een mooi glad beslag van. Laat het geheel 20 min. rusten. Schep net voor het beginnen het stijfgeslagen eiwit er door heen. Doop de bloemen van de vlier erin en frituur dit tot ze goudbruin zijn. Strooi er nog wat (poeder) suiker overheen.

Of dit recept:

• 16 schermen Vlierbloesem
• 200 gr Bio tarwebloem
• één ei
• 33 cl bier
• snuifje zout

Bereidingswijze

Zeef de bloem.Klop het ei los in het bier. Maak een kuiltje in de bloem en roer er de vloeistof langzaam doorheen. Laat het beslag minimaal een half uur in de koelkast rusten. Verhit frituurolie tot 180°. Dompel een bloesemscherm in het beslag en laat het wat afdruipen. Leg het scherm in de hete olie, zodanig dat het steeltje naar boven steekt. Laat kort bakken tot het beignet goudgeel is, haal het bij het steeltje uit de olie en leg op keukenpapier zodat het overtollige vet hierdoor wordt opgenomen. Herhaal met de rest van de schermen. Serveer bestrooid met poedersuiker. Het is verleidelijk om het halfuurtje 'wachttijd' over te slaan, maar voor echt luchtige beignets is dit toch belangrijk!

C: Pompoenen uit de moestuin

(Cousje bij de pompoenen)

 De meeste moestuinders zijn al flink op weg met het zaaien en planten van hun gewassen, en veel staat bij onze tuinvereniging al in de grond. (Soms al voor de tweede of derde keer, dankzij de slakken.) Maar omdat ik zelf nog steeds vooral bezig ben met het opschonen van de grond van alle zevenbladwortels... (het begint steeds meer op te schieten, pfff)... staat er bij mij in de tuin zelf nog niet zo bijster veel. Wel al het een en ander in potjes opgekweekt in m'n eigen achtertuin. Dat staat aan te sterken voor de verhuizing binnenkort en nu nog ver weg van gulzige slakkenmaagjes.

Toch, het gevoel bekruipt me wel eens dat ik enorm achterloop, als ik zo eens om me heen kijk naar alle buurtuintjes. Maar er kan nog steeds gezaaid worden nu, hoor! Pompoenen zijn daar een heel goed voorbeeld van.
Want hoewel ik dit jaar al wel een paar pompoenplantjes opgekweekt heb staan, begon ik vorig jaar echter om deze tijd pas met zaaien. Dit was toen namelijk precies de periode dat ik het tweede stuk verwaarloosde tuin (maar wel mét kas!) overnam. Om dat stuk enigszins te kunnen behappen had ik er vooral véél pompoenen ingezaaid, want die zijn vrij goed in het onderdrukken van onkruid. En daarnaast ook nog eens heel lekker!

Aan het einde van het seizoen had ik een hele auto vol met verschillende prachtige oranjekleurige pompoenen als oogst. En dankzij de zachte winter hebben die al die tijd buiten hoog en droog onder het afdak kunnen overwinteren. Zelfs nú eten we er nog van!! Dat is toch waanzinnig? Zo lang als die vruchten bewaard kunnen blijven!

Al komen we nu wel zo'n beetje op het eind van onze voorraad. Twee grote hebben we er nog liggen (en een halve in de koelkast) en dan is het toch echt op. (In de winkel zijn biologische pompoenen nu trouwens hartstikke duur! Daar heb ik elke keer weer een beetje voldoening van als ik dat zie, haha.)

Ondanks dat ik dit jaar m'n pompoenen wat eerder opgekweekt had, heb ik tóch vorige week nog gauw drie zaadjes in de grond gedaan. En dat is te danken aan Wim. Je-weet-wel, Moestuin-Wim van de Belgische televisie? Ik schreef daar eerder hier over. Als je hem nog niet kent dan moet je 'm écht eens opzoeken want volgens mij wordt je dan al snel fan, net als Mirjam en ik.

(Zelfs m'n man is fan en hij heeft niet eens zoveel met moestuinieren. Dat zegt genoeg. Ik kreeg zelfs zomaar afgelopen week opeens dit als cadeautje thuisbezorgd van hem..omdat ik zo hard in de moestuin werk steeds, aaah!)

Het dikke moestuinboek van Wim! Hartstikke leuk, ook al als je al genoeg van moestuinieren weet trouwens, en óók als je net urenlang in de moestuin bent geweest om zevenblad de baas te worden!!

Maar goed, Wim had me geïnspireerd met z'n pompoenen. Met name de manier waarop hij met smaak de spagetti-pompoen klaarmaakt. En ik hou wel van afwijkende gewassen die je niet tijdens hoogseizoen ook al in de winkel ziet liggen. Dus ik ging op zoek en kon aan 4 zaadjes komen.

Ook eentje naar Mirjam gestuurd, want het is niet alleen leuk om post te krijgen... het is veel leuker als er ook iets bijzit waar je meteen mee aan de slag kunt en waar je later iets bijzonders van mag verwachten!

 Bij mij piept de eerste al boven de grond. (De andere twee zijn onderweg.. Ik was ongeduldig en heb ze even opgegraven om te spieken..jaaa...ook die komen!) Spagetti in de maak! (Glutenvrij ook nog!)

Pompoeninfo: 
Nog niet gezaaid? Geen nood, dat kan nog tot half juni. Pompoenen houden van warmte dus nu is de prima tijd. Zorg dat de zaaigrond niet te nat is want de zaden zijn gevoelig voor rot. Daarom worden ze ook vaak op hun smalle kant gezaaid. Het water blijft dan niet op de platte zaden liggen. Zaai ze zo'n 4 cm. diep, binnen een week komen ze dan boven de grond.
Zaai je direct in de volle grond (dat kan vanaf ijsheiligen) dan hoef je ze niet over te potten, anders wacht je tot nadat ze "ware" bladeren hebben gevormd (de bladeren die ontstaan ná de eerste 2 blaadjes van de kieming.) want dan is hun wortelgestel wat meer ontwikkeld. Dat is ook het moment dat ze wat voeding gaan verlangen. Ze zijn redelijk "hongerig" en houden wel van wat extra meststoffen gedurende het groeiseizoen. Pompoenen kunnen op bijna alle grondsoorten verbouwd worden (zand, klei etc.) maar ze staan niet graag met hun wortels lang in het water, dus een goede afwatering is wel van belang.
In de boekjes staat dat je per plant zo'n 1 vierkante meter moet rekenen qua ruimte. In de praktijk is het eerder dat de plant lange octopus-achtige armen maakt die veel verder reiken. Je kunt ruimtegebrek oplossen door die armen langs een verticaal rek te laten klimmen, de hoogte in. Vaak kunnen ze dat prima zelf met hun grijp"vingers", maar als ze later (zware) vruchten gaan aanmaken is het wel handig om die extra aan te binden. Je kunt ook sommige van die armen afkorten na een paar vruchten. Je krijgt dan minder, maar wel vaak grotere, pompoenen.
De vruchten zijn oogstbaar als de steeltjes ervan er een beetje kurkachtig uit gaan zien in de late zomer of vroege herfst. Te vroeg of te laat oogsten beperkt de houdbaarheid. Belangrijk is om het steeltje eraan te laten zitten bij het plukken, en in te laten drogen. Anders ontstaat op die plek een wond die makkelijk gaat schimmelen. Ik heb zelfs ooit gehoord dat je behalve het vruchtsteeltje, óók een stukje van de "armsteel" moet laten zitten om de bewaarbaarheid te verhogen (bij de bovenste foto zie je dat bij sommige)..maar of dat echt uitmaakt? Laat de pompoenen na pluk een tijdje warm liggen zodat de steeltjes kunnen indrogen en bewaar ze daarna koel en vorstvrij in een geventileerde ruimte.

M: moestuin, voor en na

voordat ik aan het werk ging, april 2014

en 2 weken daarna!

Hoewel het weer er al een tijd klaar voor was, moest mijn moestuin-zin nog komen. Te meer omdat ik wist dat er een hoop werk lag te wachten. En dat kwam weer omdat er in het najaar werk was blijven liggen... Maar goed, afgelopen 2 weken ben ik hard aan het werk geslagen (nu alweer een maand geleden, de foto's moest ik nog maken...) en nu ligt het er weer keurig bij, klaar om te groeien en te bloeien.
Mijn tuin is 150 vierkante meter en een klein kwart heb ik uitgeleend aan een vriendin.

Nu heb ik een moestuin op een klein complex, aan de "hoofdweg" ook nog, waardoor bijna iedereen er langs komt die naar zijn tuin wil. En aangrenzend aan het enige waterpunt waardoor iedereen die water wil geven, met gieters per keer, er ook steeds langs komt. Onze voorzitter is nogal een pietje precies zodat ik ook dit jaar weer een telefoontje kreeg "of ik nog wel wist dat ik een moestuin had en wat de bedoeling was omdat er een wachtlijst is". "En dat hij natuurlijk de reden niet weet en niet vervelend wil doen maar dat het echt makkelijker wordt als er snel iets gedaan wordt"...en dat lang voor de officiële datum van 15 mei. Dat is op onze club de datum dat "de tuin zwart moet liggen" dat wil zeggen: klaar om het moestuinseizoen te beginnen en vrij van onkruid. Maar door het mooie weer werd ook dat gevoelsmatig erg vervroegd.

met hulp van mijn zoon (even...)

Na een week van zo'n 4 uur per dag vooral klaprozen en onkruid weghalen (klaprozen soms tot kniehoog) en daarna nog een week van zo'n 2 uur per dag onkruid wegbrengen, compost bijvoegen (het is vooral zandgrond!), herschikken, schoffelen, nieuwe composthoop maken enz. enz. ziet het er nu uit om door een ringetje te halen.

Alleen bij het hek naar het pad moet ik nog een strook van 30 cm vrijmaken aan de kant van het pad, mijn kant heb ik al gehad, met vervelend gras dat overal doorgroeit en dat zo'n 25 meter lang... en bij de composthoop kijken wat weer gebruikt kan worden en wat nog een jaar moet liggen.

Nu is ons complex vooral gericht op productie van groenten en fruit, weinig bloemen, vaste planten of bomen en weinig tot geen leuke versiersels, creativiteit of anderszins. Dus met o.a. de groentelabels van Chantal is mijn tuin nu veruit de mooiste! En ook met de zelfgemaakte wilgenconstructie, dit jaar met Oost-Indische kers. Vorig jaar met kleine eetbare pompoenen.

bonenstaken op de voorgrond, de wilgenteen rechts achter

Daarentegen barst het van de oudere mannen, ver na de pensioenleeftijd die mij soms hoofdschuddend aankijken, tips komen geven, plantjes die zij teveel hebben komen brengen en ook stukken plastic om de aardbeien te beschermen tegen nachtvorst (want "het is nog zonde, ze staan er zo mooi bij".) Waardoor ik 's avonds terugfietste om het erop te leggen en 's ochtends vroeg weer om het er weer af te halen. Gelukkig de komende week geen nachtvorst voorspeld en is het al bijna ijsheiligen (11-12-13-14 mei). Want elke avond en ochtend plastic erop en eraf halen is mij iets teveel eigenlijk.

vol in bloei, dat belooft een mooie oogst, maal 30!

En een gedeelte van het complex wordt "bemand" door vrouwen met opgroeiende kinderen waardoor je je af en toe heerlijk kunt afreageren, en altijd heel herkenbaar voor de ander. Zo steun je elkaar door de puberteit van je kinderen heen. Ik heb ergens ooit gelezen: "Een moestuin is net therapie, alleen dan met eigen tomaten" ( of aardbeien of peultjes of...) Gelukkig kom je soms ook niemand tegen, ook heel erg lekker!

3 meter braam

2 grote vlierbessen

 aardperen, ben zeer benieuwd!

peulen, erg lekker maar laat gezaaid dit jaar...

randje bieslook, meer voor de kleur

toch wat klaprozen laten staan...

aardappel, 10 vierkante meter

En meestal is het er heerlijk stil, ben je alleen met je gedachten, en wordt je hoofd langzaamaan gevuld met plannen voor de sla, de peultjes moeten nog even groeien, stokken voor de snijbonen, waar is nou de schoffel en sta je even later uit te rusten op de schop. Een andere wereld, maar oh, zo heerlijk.

met mijn frambozen, vorig jaar gepland (links) en dit jaar wat uitlopers uitgepland (rechts)

En vervelend maar waar: een uitspraak van Oma: "Elke dag een draadje is een hemdsmouw in het jaar" oftewel elke keer even schoffelen door heel je tuin scheelt een hoop werk op het eind, of aan het begin...

C: Crafty Gardens 2014

Een tip. Speciaal voor de lezers die in de buurt van Eindhoven wonen en nog iets leuks zoeken voor op zondag 1 juni a.s.: de "Crafty Gardens"-markt. Een initiatief van tuincentrum Soontiëns.
Ik zeg dit natuurlijk niet zonder eigenbelang, want ik sta er zelf óók, met m'n eigen ambachtelijke plantaardige zepen. En ik hoop dat Mirjam ook nog komt om me eventjes te helpen. Ik ben namelijk "De Zeepmeermin"!

Hierboven een foto uit 2005. De allereerste zeepmarkt ooit, die ik deed. Mét Mirjam als hulp! (En ook nog wijlen m'n lieve hondje Tapas.) Het is een foto van een foto want het stamt nog uit het fossiele tijdperk zonder digitale camera's!

Het maken van de zepen is een hobby waar ik al jaren mee bezig ben. (Ik startte in 2004 om precies te zijn, dus 10 jaar, toch wel een jubileum eigenlijk!) En al is er een periode geweest dat ik dat heel fanatiek deed en op veel (natuur)markten stond, tegenwoordig doe ik het even iets rustiger aan. Een aantal van de wat leukere markten hier in de regio stopten ook gaandeweg en ik wilde er nou ook weer niet het hele land voor door gaan reizen want, nou ja, het is een hóbby, geen werk. De markt bij Soontiëns is er wel een die ik trouw ben blijven doen. Dit jaar al voor de zevende keer! Het is lekker dicht in de buurt natuurlijk, en een van de eigenaren is een hele goede vriend van ons. Dat scheelt ook. Maar ik vind het ook een leuk initiatief omdat het wat persoonlijker en kleinschaliger is. Een soort Feel-Good-Market in het klein.

2011: De zeep inmiddels in aparte kistjes. Staat wat netter.

De zeepkoorts trof me trouwens al eerder. Tijdens een vakantie naar Londen in 1998 bezocht ik een marktje waar de grove robuuste stukken zeep m'n aandacht trokken. Zo prachtig mooi, met kruiden en bloemen erin verwerkt en dan die geuren!! Niet synthetisch, maar puur en lekker.  Ik had er zelf nooit bij stilgestaan dat je zoiets überhaupt zelf zou kunnen maken, en voor iedereen die me een béétje kent... ik ben een verstokte zelf-maker. Dat zit in m'n genen, en ik heb het geluk dat ik redelijk handig en onverschrokken ben, dus vaak komt het er nog echt van ook!
Alleen, in een tijd dat internet nog niet in mijn dagelijkse wereld voorkwam, en ik zelfs nog geen computer had (kun je het je nog voorstellen!?) was de informatie over het zelf maken ook nog niet zo voorhanden. Ik had het wel een klein beetje uitgevogeld maar kwam tot de conclusie dat het toch iets te ingewikkeld was.

Tot 2004 dus. Wéér op vakantie, maar nu in een zeepwinkeltje in Turkije waar de pure olijfzepen op de schappen stonden. Blikseminslag. Het enige wat ik nog wilde was zeep leren maken en de rest van de zomervakantie heb ik me daar helemaal in ondergedompeld. Veel boeken bestellen en bestuderen, ingrediënten en leveranciers uitzoeken, recepten ontwikkelen en testen.
Wat ik namelijk wilde was een zeep leren maken die geen dierlijke vetten bevatte, alleen plantaardige vetten. En ook geen synthetische parfum of kleurstoffen, maar plantaardige. Dus zuivere etherische oliën voor de geur, en kleurstoffen zoals alkanetwortel, meekrapwortel, anattozaad, caledulabloemen etc. Zeep die van nature het voedzame glycerine bevat en daarom ook je huid niet uitdroogt. Zeep voor de extra gevoelige huid, scheerzeep, scrubzeep, shampoozeep, gezichtszeep, noem maar op! En dan de geurcombinaties nog! Je kunt er zoveel creativiteit in kwijt. En voordat ik er ook daadwerkelijk mee op de markt ging staan heb ik al m'n cursisten verschillende stukjes zeep meegegeven om uit te testen. Dat was een proef van ruim 90 verschillende mensen en huidtypen. Pas toen dat goede feedback kreeg ben ik ermee de boer op gegaan.

Inmiddels m'n eigen bescheiden klantenkring opgebouwd. (Opvallend veel mannen die voor mijn scheerzeep gaan omdat het de enige is die ze kunnen verdragen.) Maar ook de tuinzeep, rozenhoutzeep en lavendel(anijs)zeep zijn favoriet. Zelf hou ik van de patchoulizeep met lichte scrub en de zware 4-kruidenzeep. En soms heb ik iets gewoon niet op voorraad of weer iets nieuws. Elke keer is het een béétje anders.

Dus.. mócht je in de buurt of in de gelegenheid zijn.. en ik heb je een beetje lekker gemaakt.. kom dan zeker langs op zondag 1 juni. En anders misschien een andere keer!

Het officiële persbericht van Soontiëns:

CRAFTY GARDENS 2014

Handgemaakte en kunstzinnige creaties van eigen bodem!

Op zondag 1 juni a.s. vindt alweer voor de zevende keer de Crafty Gardens plaats op het buitenterrein van Tuincentrum Soontiëns aan de Urkhovenseweg in Eindhoven (Tongelre). De markt begint om 11 uur en duurt tot 17 uur. De toegang is gratis.

Dit jaar staat er weer een veertigtal kramen met deelnemers uit verschillende disciplines zoals kleurige interieurdecoraties, mooie tassen, mozaïek, werken met textiel, bijzondere sieraden, ambachtelijke plantaardige zeep, kruidenbereidingen, houtdraaiwerk en nog veel meer. Ook de imker zal dit jaar weer zijn producten aanbieden.

Er worden diverse workshops gegeven waaronder verschillende vilttechnieken, het maken van een kruidenamulet, collage maken, schilderen, mozaïek en stempelen.

Voor de kinderen zijn er ook leuke activiteiten. Zo is er een speurtocht op het terrein, kunnen zij zich mooi laten maken met (afwasbare) glittertattoos of een hip kapsel en zal er weer een speciale activiteit verzorgd worden door het tuincentrum. Ook kunnen zij deelnemen aan de workshops.

Wie even wil uitrusten kan terecht op het terras voor een lekker kopje koffie of thee, warme chocolademelk, een glaasje frisdrank en biologische lekkernijen.

Dit is slechts een greep uit het totale aanbod van de Crafty Gardens 2014, het wordt een gezellige en kleurrijke markt. Het tuincentrum is deze dag natuurlijk geopend. Zorg dat u er op 1 juni bij bent!

Laatste nieuws, 1 juni 2014:

Het spijt me heel erg voor iedereen die speciaal voor mij naar de markt is gekomen. Gisteren opeens ziek geworden. Ik stond al met een grieperig gevoel op maar hoopte dat dat in de loop van de dag wel zou wegtrekken. Maar daarentegen werd het alleen maar erger. In de namiddag kwam er een koortsig gevoel bij, en toen kon ik eigenlijk niet anders dan de markt afbellen. Baal er enorm van. 

Vanmorgen kreeg ik van de organisatie bovenstaande foto opgestuurd, van het briefje wat bij mijn kraam hangt. Bij de frisdrankkraam kunnen mensen hun e-mailadres achterlaten zodat ik ze later kan contacteren. Wat lief van ze dat ze het zo voor me oplossen.

Maar nu mijn bed weer in. Sorry!

C: Fermenteren, Witte kool

Ik schrijf bewust geen "zuurkool", want in mijn oren klinkt dat enorm vies! Er zijn zo van die dingen die ik nooit meer gegeten heb sinds ik uit huis ben gegaan en voor m'n eigen potje zorg. Zuurkool is er daar een van. Jeugdtrauma. Toch sta ik hier recent witte kool te fermenteren. Wat is er in vredesnaam gebeurt?

Ah, dit is vooral een kwestie van een héél langzaam rijpend bewustzijn. Steeds vaker signalen tot je krijgen die aangeven dat gefermenteerd eten toch echt wel een plek hoort te hebben in je algemene voedselconsumptie. Dat bacteriën niet per se slechte bacteriën zijn. Dat goede bacteriën zelfs buitengewoon waardevol voor je zijn. Voor je gezondheid en de algemene gesteldheid in je darmen. Dat je stiekem al heel wat gefermenteerde producten kent en eet trouwens (yoghurt, chocola) dus dat daar niets engs aan is. Dat je het heel makkelijk zelf kunt doen, maar dat we het in ons moderne leven wat verleerd zijn. Dat het heel goed te combineren is met een moestuin, ook.

Vorig jaar zette ik al voorzichtig m'n eerste stappen op het gebied van de fermentatie. Eerst voor de kippen,  waarvoor ik hun kippenkorrels fermenteerde (en waar ze werkelijk verzot op waren!) Wow!
Daarna voor mezelf. Ik kocht waterkefir en ging vol goede moed aan de slag nadat ik me goed had ingelezen. Dat hield ik niet heel lang vol. Ondanks alle jubelverhalen vond ik waterkefir verschrikkelijk vies. Het leek bij mij ook niet lekker te vallen. Alsof m'n maag er elke keer van schrok. Toen ik op een ochtend opeens van het ene op het andere moment ziek werd, met diarree, overgeven en koorts, gaf ik de waterkefir uiteraard de schuld. De gedachte alleen al deed me kokhalzen. 3 dagen bedrust verder hoorde ik dat er een virus rondgewaard had, en dat er meer mensen uit de buurt precies hetzelfde hadden doorgemaakt, zónder kefir. Maar het kwaad was intussen al geschied, en de associatie verankerd. Sindsdien staat het 'in ruste' in de koelkast. In een vergeten hoekje.
Ook nog een poging gedaan tot zuurdesembrood-starter. Dat mislukte faliekant in een vies ruikende stinkbrij. Ik begon te twijfelen aan m'n eigen fermentatie-kwaliteiten en gaf er maar de brui aan. Ook aan de gefermenteerde kippenkorrels trouwens, waar de kippen het volgens mij niet mee eens waren.
Hoewel, nu ik terugkijk. De zelfgemaakte appelazijn afgelopen herfst, dat lukte zonder problemen (lees maar hier).

Toch bleef het op m'n netvlies terugkomen. In de vorm van artikelen, stukjes op tv.
Ah, als je ziet hoe Alys Fowler in haar programma "The Edible Garden" in de laatste episode "The winter larder" (te vinden op YouTube!) les gaat krijgen in het fermenteren van witte kool en al etend van een eerder gemaakt bakje verklaart dat ze eigenlijk niet kan beslissen of ze snel verder wil eten óf snel wil leren hoe het moet zodat ze er meer van kan maken.... dan wordt je toch wel een beetje nieuwsgierig. Ook al is het zuurkool!

 En het is werkelijk niet moeilijk. Wat je nodig hebt is:

• Een (biologische) witte kool (Rode mag ook trouwens)
• Zout (geen jodiumhoudend zout)
• In dit geval: Karwijzaad (ook wel kummel genoemd) Is iets sterker dan komijnzaad.
• Een cilindrische container. Hoeft niet per se glas te zijn zoals op de foto, maar géén metaal of plastic (traditioneel zijn ze van keramiek) met een wijde opening waar net een kleiner potje in past.
• Een kleiner potje. Dat doet dienst als gewicht later.
• Een (houten) stamper. Zoiets als een deegroller zonder handvat.

En er zijn nog meer ingrediënten die je kunt gebruiken, om mee te experimenteren. Dille, dragon, korianderzaad, kruidnagel, peperkorrels, mosterdzaad, laurier... Vaak ook een beetje witte wijn of karnemelk. En je kunt ook afwisselen met laagjes witte en rode kool. Of een laagje snijbiet ertussendoor. De mogelijkheden zijn enorm.

Werkwijze:

Er zijn natuurlijk meerdere manieren waarop je dit kunt doen maar dit is zoals het uitgelegd wordt in het boek en de serie "The edible Garden" van Alys Fowler:

1. Snij de kool zo klein en fijn mogelijk. Dit is belangrijk.
2. Doe het in een stevige schaal en stamp met een dikke stok voor minstens een minuut of 10 flink op de witte kool in. Dat is zwaar werk trouwens, en 10 minuten zijn lang!
3. Strooi licht wat zout over de oppervlakte (ongeveer een theelepel), dek af met een theedoek en laat een nacht staan.
4. De volgende dag de kool nog licht wat aanstampen. Als het goed is komt er sap vrij. (Dat is ook wel afhankelijk van hoe vers, en dus waterhoudend, je kool gekocht of geoogst is.) Anders kun je ook een héél klein beetje zout water (een eierdopje) toevoegen terwijl je stampt (Verhouding:1 theelepel zout op 250 ml. water).
5. De cilindrische container goed schoonmaken/steriliseren en een laagje van een dikke 5 cm witte kool inscheppen. Met de houten stok heel goed en compact aandrukken zodat er geen lucht ingesloten zit.
6. Laagje bestrooien met een klein beetje zout (theelepel hooguit) en wat karwijzaad. En vervolgens het volgende laagje witte kool inscheppen en alles goed aandrukken.
7. Net zolang opbouwen en steeds met zout en karwij bestrooien en aandrukken tot de kool op is.
8. Mocht de aangedrukte kool niet vanuit het eigen sap al helemaal onder staan, dan een klein laagje zout water toevoegen tot dat wel het geval is. Het zoute water werkt als een buffer en beschermt de inhoud tegen slechte bacteriën. Te allen tijde moet de kool onder water blijven.
9. Vandaar het gewicht van het tweede kleinere potje. Ook goed schoongemaakt uiteraard. Plaats die in de mond van de grote container en vul het voor het gewicht met water. Het zorgt ervoor dat de kool ondergedompeld blijft.

Een aantal dagen tot een week bij kamertemperatuur laten staan. Er kan na een paar dagen een witte schuimrand ontstaan, dat is normaal. Ook is het verstandig om het op een schotel of iets dergelijks te plaatsen want door de fermentatie kan het vocht een beetje overlopen.

Haal na ongeveer een week het kleine potje weg, veeg de schuimrand schoon en steek er een lepel in. Proef of je de smaak sterk genoeg vindt. Zo ja, deksel erop en in de koelkast zetten. Zolang de kool nog steeds onder het zoute water staat blijft het enorm lang goed.

En eet het op. Dat was de grote test natuurlijk. Vond ik het lekker? Euh, ik vond het niet vies..is dat ook goed? Ik ben ervan overtuigd dat het veel lekkerder is als je er wat geraspte appel doorheen doet, of wat rozijntjes of cranberry's, want voor mij miste het wat zoets. En ik ga ook eens wat meer experimenteren met andere kruiden. De karwij proefde ik nu maar heeeel flauw op de achtergrond. Het kauwde vooral heel lekker, echt als rauwkost nog enigszins knapperig en dus niet zo slap als ik van zuurkool nog herinnerde.
Mislukt was het dus zeker niet.. misschien wordt het dan toch nog wel wat met mij en dat fermenteren! Zal ik dan de kippetjes ook maar weer eens blij maken en een kippenvoerpotje ter fermentatie opzetten?

Epiloog 3 dagen later:
Nooit gedacht dat ik ooit vrijwillig zou ontbijten met gefermenteerde witte kool!! Maar met een geraspt appeltje erdoor (ongeveer 1:1) en wat cranberry's erbij was het zelfs heel erg lekker! Ja echt, héél erg lekker! Bizar hoe je jezelf nog kunt verrassen af en toe. Ook voor salade bij het avondeten heel geschikt. Beetje frissig. Hmmm. "Welkom melkzuurbacteriën, kom m'n darmen maar gezond maken!"

Een autoriteit op het gebied van fermenteren is Sandor Ellix Katz. Hij schreef de boeken "Wild fermentation" en "The art of fermentation". Op YouTube heeft hij filmpjes staan. Ook een specifiek over de bereiding van zuurkool.. oftewel Sauerkraut. Klik hier voor de link. Dus mocht je meer willen zien of lezen over fermenteren dan is hij een aanrader!

C: Vaarwel gluten....

Je hoort steeds vaker iets over glutenintolerantie (coeliaki) en glutensensitiviteit. Een aandoening waarbij je in meer of mindere mate niet tegen gluten kan. Gluten komt als eiwit van nature voor in granen als tarwe, rogge, spelt en gerst.. en dus ook in producten waar deze granen in verwerkt zijn (deegwaren vooral, zoals brood, gebak, koekjes, pasta, pizza, taart etc. Zo'n beetje alle lekkere dingen lijkt wel! Maar ook in bier bijvoorbeeld.) en daarnaast soms in producten die bij de productie met gluten 'besmet' zijn geraakt, zoals haver.

Ik had nooit eerder over gluten nagedacht eigenlijk, wel steeds meer over voedselintoleranties in het algemeen. Met mijn continue verkoudheden en lage weerstand waar ik al meer dan een half leven mee rondloop, leek het ook steeds meer een plausibele mogelijkheid dat ik wellicht ergens niet helemaal goed tegen zou kunnen, qua voeding. Alleen was er nooit echt een heel duidelijk verband te ontdekken en bleef het bij dezelfde 'vage' klachten. Een eliminatiedieet leek me altijd zo'n tijdrovend gedoe.
Bij m'n moeder en Mirjam is dat wel anders. Zij hebben echt een hele duidelijke en acute jeukreactie in hun mond als ze bepaalde producten eten. Vroeger heeft mijn moeder zelfs een aantal keer een anafylactische shock gehad waarbij ze zwellingen in haar mond kreeg, benauwd werd en zelfs flauwviel; en er in allerijl een arts moest komen om haar een injectie toe te dienen. Doodeng om mee te maken. Maar zelfs een heel klein beetje jeuk heb ik nooit gehad, dus zo erg zou het allemaal niet kunnen zijn. Toch?

Nou, afgelopen voorjaar dacht ik er toch even anders over. Nog een beetje onder invloed van de goede voornemens na Oud & Nieuw (waarin ik me voorgenomen had om "gezonder" te gaan leven, erg orgineel..) besloot ik een maand allergeen-vrij te gaan eten, d.w.z. glutenvrij, lactosevrij en suikerarm, om te zien of het iets zou opleveren. Ik startte toen m'n man een weekje naar het buitenland ging, dat leek me wel makkelijker. En natúúrlijk merk je niet meteen verschil, dat zou te mooi zijn, maar ik merkte wel iets anders op. Namelijk dat ik een rommelbuik kreeg na het eten van soja. De eerste keer denk je nog: "Ja, toeval", maar na de tweede en derde keer....
Dus tja. Inmiddels was ik er trouwens óók achtergekomen dat consequent allergeen-vrij eten best wel wat lastiger was dan ik dacht. Niet onmogelijk, maar als het niet per se hoeft dan hou je het volgens mij niet lang vol, zo voor de lol. Dus ik besloot om maar eens voor de keiharde bewijzen te gaan.

En om een lang verhaal kort te maken, ik ben naar de huisarts gegaan en heb zowel een bloedtest als ontlastingstest laten doen. Maar ben daarnaast óók naar een natuurarts gegaan om me door te laten meten op voedselintoleranties, waarna ik een dieetvoorschrift meekreeg die ik inmiddels al ruim 2 maanden volg.

Dat van die natuurarts trouwens, ik had daar altijd een dubbel idee bij. Het leek me een beetje te..euh..zweverig misschien? Ik kan het ook niet echt begrijpen, hoe je na een uur met twee koperen staven in je hand van de computer een hele uitdraai krijgt over waar je niet tegen kunt. In mijn geval bijvoorbeeld wortel, rode druiven, nootmuskaat, linzen... dat is nog te doen trouwens. Erger vond ik kippen-eiwit... ah, m'n verse gekookte eitjes!!  Het gevoel van bewijs kreeg ik toen soja naar voren kwam, want dat had ik zelf al ervaren. En toen kwam daar ook nog een algemeen granenverbod bovenop, vooral voor haver, maar eigenlijk voor álle granen wel. Verder moest ik aardappelen, knoflook, olijven en uien beperken tot maximaal 2x p/w.

Dezelfde dag had ik ook een ontlastingstest gedaan, de uitslag van het laboratorium kwam een paar weken later.

Toch wel het bewijs dat het niet helemaal jofel zit daarbinnen. Gelukkig geen schimmels en gisten, en de goede bacteriën zitten ook in de norm (krap aan, maar toch). Maar dan, de waarden van de zetmeel- en plantvezels en het vetgehalte laten zien dat de vertering niet goed verloopt en voedingsstoffen dus niet goed worden opgenomen. En de oorzaak zit waarschijnlijk in de waarden van IgA anti-t-Transglutaminase en IgA Antigliadine..

Dat zijn namelijk beide graadmeters voor glutengevoeligheid en zijn bij mij veel te hoog. Dat op zich is al een reden om geen gluten meer te eten. Dat ook de ontstekingswaarde (secretoir IgA) te hoog is kan betekenen dat er een ontsteking zit in het darmslijmvlies als gevolg van de glutengevoeligheid, en daardoor beperktt opname van voedingsstoffen. 

Met andere woorden... Vaarwel gluten!! En de natuurarts zat er dus ook niet ver naast met zijn granenverbod. Al met al genoeg grond om dat dieet maar even serieus vol te houden.

Maar dat is wel wennen hoor! Geen granen meer. Geen enkele voorlopig, dus ook de glutenvrije granen niet zoals teff of maïsmeel! Geen (eigengebakken) brood meer dus! En geen pasta! En dan ook geen soja meer, dat is ook een gemene hoor, want dat zit als lecithine in heel veel producten! Heb weer helemaal opnieuw boodschappen moeten leren doen, alle etiketten lezen, nieuwe recepten verzinnen. Ook recepten die je gauw in een kwartiertje op tafel kunt hebben staan.

Ben vriendjes geworden met de zoete aardappel en de pastinaak. (Pastinaak lijkt op wortel maar mag ik wel.) en was heel blij met de pompoenen die ik nog had overgehouden van vorig seizoen uit de moestuin. Aardperen, ook heel lekker in een stamppotje of soepje. Allemaal goede en gezonde koolhydraatbronnen trouwens.

 pompoen-pasinaak soepje

stamppotje met zoete aardappel, pompoen en aardpeer

 En boekweitpannenkoeken eet ik nu ook veel. Heerlijk rijk belegd met allerlei groenten, kruiden, zaden en pitten. Gelukkig kwam er geen lactoseintolerantie in de testen naar voren, dus geitenkaas erbij, hmmmm. (Hier in de regio maken ze biologische geitenkaas van rauwe geitenmelk! Een genot.)

boekweitpannenkoek met o.a. gegrilde aubergine

boekweitpannenkoek met o.a. veldsla, broccolisprouts en tomaat

Ben me aan het specialiseren in (groenten)dips/smeersels. Van avocado- tot auberginedips, hummus, eigengemaakte mayonaise (gelukkig mag ik wel eigeel!). Als dat in de koelkast klaarstaat kun je er gauw een rijstwafel mee besmeren als je een keer weinig tijd hebt.
En gelukkig bestaan er rijstnoedels en boekweitnoedels. Dat kun je bij het avondeten als vervanging nemen voor pasta want het lijkt op spagetti.

Ook ben ik bezig met hét perfecte recept voor bananenbroodcake (de baksels tot zover waren lekker maar nog niet goed genoeg om er mee naar buiten te treden) en stuitte ik op het recept van "the life changing loaf of bread" wat naar mijn smaak ook nog iets aangepast moet worden na de eerste bakpoging, maar wat wel een fantastisch uitgangspunt is. Dus.. ik denk dat er binnenkort wel wat vaker glutenvrije recepten zullen verschijnen.

Vooralsnog ben ik nog maar twee maanden op weg met dit nieuwe dieet. Het gaat nog gepaard met veel uitzoeken en uitproberen. En ook nog wel een beetje afzien, vooral als m'n man gelukzalig een stroopwafel voor m'n neus zit te eten. Maar ik hou vol, de noodzaak geeft me wilskracht. En de resultaten ook. Ik kan nu met zekere stelligheid beweren dat het een heel stuk beter gaat met m'n eeuwige "verkoudheid/stofallergie". Er zitten bijvoorbeeld geen zakdoekjes meer standaard in m'n zakken want die heb ik niet meer nodig. Zelfs niet als ik bij de yoga in de voorovergebogen houdingen sta. En dat lijkt miniem, maar voor mij is het een enorm verschil, niet meer continu neusophalen, niesbuien proberen te onderdrukken, naar zakdoekjes frommelen, etc. En ik wil het niet al te expliciet over poep hebben, maar dat is ook enorm verbeterd.

Over twee weken heb ik weer een afspraak met de natuurarts, voor een nieuwe meting. Om te zien of er veranderingen zijn die om een aanpassing vragen. Heel waarschijnlijk ga ik daarna op zoek naar een goede diëtiste om me te helpen bij het samenstellen van een verantwoord voedingspatroon, zodat ik voor de lange termijn geen tekorten oploop. Want zomaar voedzame granen weglaten bijvoorbeeld, vraagt wel alternatieven. Over 4 maanden volgt er ook weer een ontlastingstest om te zien of de waardes voor de vertering en ontsteking daar genormaliseerd zijn want dan ben ik een half jaar bezig, en hopelijk is dat het dan. Een nieuwe manier van eten maar wel een stuk lekkerder in m'n vel. Waar goede voornemens niet toe kunnen leiden!

C: Mid-lente moestuin

Wat vliegt de tijd, afgelopen week zijn we alweer halverwege het lenteseizoen geraakt. Vandaar weer even een update van de moestuin. En dat komt mooi uit want ik wil graag even van de gelegenheid gebruik maken om een illusie door te prikken. Namelijk dat "mensen met een moestuin" over het algemeen worden geportretteerd in de media als "mentaal evenwichtig, totaal ontspannen, super gelukkig en intens tevreden". Ik overdrijf een beetje, maar het punt wat ik wil maken is dat het beeld over het algemeen wel een beetje geïdealiseerd is. Alsof werken in het groen, het kweken van je eigen voedsel in de buitenlucht, zo'n beetje het beste is wat je kan overkomen.

Euh? Niet dan?
Ja, toch wel, eigenlijk! Maar ondanks dat ik het hier roerend mee eens ben wil ik óók de keerzijde een keer belichten. Tenminste, wat in mijn tuin speelt, waar zevenblad, akkerwinde, brandnetel en heermoes zich hebben geworteld. Daar is het geen zaak van wat in de grond stoppen en met je bord op schoot afwachten tot je kunt oogsten. In mijn tuin is het soms HEEL HARD werken, met het idee dat je niet veel opschiet. Ontmoedigend en frustrerend!
En terwijl er om mij heen op de volkstuin hele model-tuintjes ontstaan met keurige rijen aardappelen die al kniehoog staan en sla waar de slakken met een grote boog omheen lopen, ploeg is dapper voort, kweek eelt op m'n handen en hele sterke rugspieren. En moet vooral m'n ego het een flinke stap terugdoen.

Want in m'n hoofd had ik natuurlijk al veel verder willen zijn. Als ik zo de foto's van anderhalve maand geleden en vandaag naast elkaar leg... Nou... Dan ben ik niet erg onder de indruk. Ja, de aardbeien en knoflook zijn wat groter gegroeid, en er is wat activiteit onder het zwarte plastic.. Maar het ziet er niet uit alsof ik hier een hele meivakantie dagelijks vele uren heb doorgebracht bijvoorbeeld, en dan heb je het alleen nog maar over de afgelopen twee weken.
Met die visie liep ik tot eergisteren zelf nog rond. Boos op de vele regenbuien waardoor ik elke keer onderbroken werd en in de kas moest gaan schuilen. Woedend op de oude accuboormachine die na 16 gaatjes boren al met een platte batterij zat. Geïrriteerd door de vele vraatzuchtige slakken op m'n pad, de opbouwende stramheid in m'n spieren, de riek die door z'n steel barstte...op alles alles alles wat ervoor zorgde dat ik niet zichtbaar opschoot. Wat nou, evenwichtig, ontspannen, tevreden?!?...

Dus.. even pas op de plaats.
Het regent en stormt buiten alsof het herfst is. So what? Dan maar een paar dagen geen moestuin, ook al is het meivakantie en heb ik er dus zelf nu alle tijd voor. En dan maar geen perfecte foto's voor de blog waardoor iedereen ego-strelend onder de indruk raakt van m'n tuin-activiteiten. In plaats daarvan maar eens niet kijken naar al het werk wat er nog ligt en hoe ver dat nog verwijderd is van dat ideale plaatje in m'n hoofd, maar daarentegen eens even terugkijken naar wat ik stiekem al die tijd al wél gedaan heb, sinds de lente begon. Goh, best veel eigenlijk. Toch wel.

Want dit was het beginpunt bij de start van de lente in maart. Het stuk naast de kas. Het lijkt redelijk makkelijke grond maar één spade diep lagen de zevenbladwortels als een kluwen op me te wachten. Het rijtje frambozen is net niet op deze foto te zien, maar die stonden iets meer naar voren met hun wortels in dezelfde grond en moesten nodig verlost en verhuist worden. Dat werd dus eerst deze grond helemaal schoon maken.

Daarna de frambozen omhoog gespit, de wortels een voor een helemaal schoongeplukt van de zevenbladwortels die er doorheen liepen, afgespoeld en opnieuw uitgeplant. In plaats van één rijtje, wat de frambozen oorspronkelijk waren, uitgedund naar twee rijtjes. (Op de eerste foto kun je het een beetje zien. Daar waar de stoeptegels als een rijtje in de grond staan was de oorspronkelijke frambozenplek, voor 2/3 al leeg. Daar waar parallel aan dat rijtje twee lichtbruine rijtjes te zien zijn zitten de schoongemaakte frambozen weer in de schoongemaakte grond. Bedekt met wat houtsnippers.)
En om alle ellende voor de toekomst te beperken ook de erfgrens aangepakt. Een flinke geul gegraven van 80 cm. diep (zie tweede foto) en er plastic wortelscherm ingegraven, de kwaliteit die je ook voor bamboewortels gebruikt. Zo kan ik geen zevenblad weer 'terugkrijgen' van de buren (die er nooit zijn). Meteen ook nieuwe palen en gaas neergezet want die waren vermolmd en vol gaten. Altijd véél meer werk dan je denkt, dat opschonen. (Waarbij er trouwens óók een mankement aan het licht kwam. De waterslang die naar mijn tuin loopt kwam vrij te liggen en bleek op een koppelstuk flink te lekken. Leuk, die onvoorziene problemen die ook nog tussendoor komen. Dus, nieuw koppelstuk halen en vol goede moed weer doorgaan.)

Vandaag de dag ziet dat stukje er zo uit. De frambozen allemaal aangeslagen en al een stuk gegroeid. De drie artisjokken inmiddels ook al op hun plek buiten. (Ik heb ze voor de zekerheid toch nog maar in bodemloze specie-kuipen gezet want je weet nooit met zevenblad.) De grond heb ik nog even kaal gelaten om te kijken of er nog wat omhoog piept wat ik over het hoofd heb gezien. Natuurlijk gebeurt dat, en die zijn dan makkelijk weg te halen. Uiteindelijk komen hier nog karton met houtsnippers te liggen om de grond tussen de planten te bedekken.

Als ik nu weer terugloop naar de voorkant van de tuin en de rechter erfgrens laat zien, zie je dat ik daar ook, helemaal van het begin vd tuin tot aan de kas (ongeveer 14 meter!!) het hele stuk zevenblad-vrij heb gemaakt en óók daar wortelscherm heb ingegraven!! En nieuwe palen en gaas heb neergezet!! Dat is dagenlang werk geweest. En eigenlijk werk wat weinig loont, lijkt, want het is alleen maar erfgrens. Ik bedoel, als ik al die uren had besteed aan zaaien en planten en vierkante meters schoon maken, dan had de tuin er nu een stuk meer als echte moestuin uitgezien.. maar de investering van een vaste grens waarbij onkruidwortels niet meer kunnen oversteken... nou, die zal zich ontegenzeggelijk in de toekomst dubbel en dwars laten gelden! (Hoop ik met heel m'n bloedend hart!)
Trouwens, op bovenstaande foto kun je ook al zien dat ik al twee stenen bakken voor de nieuwe kruidentuin heb gemaakt.

Van de andere kant zie je dat nog beter. Zelfs twee houten bakken zijn al klaar. Alleen één houten bak daartussen moet nog in elkaar. Ter plekke van die enorme bult. En tussen de twee stenen bakken wil ik ook nog een pergola maken met een bankje eronder (voor de broodnodige rustmomenten!). Zo zal het hopelijk een klein 'hofje' worden ín de moestuin zelf. Een kruidenhofje, met veel medicinale kruiden en bloemen voor ons én de kippen. (Niet zozeer per se keukenkruiden, want die kun je maar beter bij huis en de keuken hebben groeien.)

De kas, nog zoiets. Die stond vol met allerlei opslag, maar is inmiddels leeg- én schoongemaakt. Al ligt er linksachter nog wat hout in opslag voor wat straks een dubbele compostbak gaat worden. Daar droom ik al weken van! In het rechterstuk staan al paprika's en aubergines in de grond. Het linkerstuk, daar waar nu dat hout nog ligt, gaat ook op de schop. Daar ga ik de "tafel" halveren zodat er een stuk grond vrijkomt voor de tomatenplanten. (Die zijn nu nog iets te klein om uitgeplant te worden, dus nog even tijd.)

Langzaamaan kom ik ook toe aan het (schoonmaken en) beplanten van de houten bakken buiten. De aardappelen komen nu net een beetje op, er staat al een courgette in de grond. (nog onder een plastic fles tegen de slakken).

Oeh.. die slakken trouwens. Dat zijn er veeeel dit jaar. Iedereen op de volkstuin klaagt erover. Zelfs de gifstrooiers. Het is de reden dat ik veel nog niet heb durven uitplanten. Het meeste staat nog in potjes thuis onder het afdak en hebben gelukkig nog even tijd voordat ze daar uitgroeien.
De aardperen die ik in de winter had uitgeplant heb ik ook met plastic flessen moeten beschermen. Als ze zo jong zijn, zijn ze erg kwetsbaar en lekker. Zodra ze wat groter worden zijn ze een stuk minder aantrekkelijk.
Ik strooi zelf uit principe niet met gif. Zelfs niet met biologische slakkenkorrels, dus kun je nagaan. Na een paar minuten slakkenronde heb ik een flinke verzameling geoogst. En nee, die maak ik niet dood. Alhoewel, de kleintjes voer ik wel aan de kippen(...) De rest laat ik op de terugweg naar huis los in het 'enge bos'. Dat zal ze leren!
Ook heb ik een pad in mijn tuin leven en komt er af en toe een koppeltje eenden langs. Die eten ook slakken, toch?

De koolgewassen (broccoli, spruiten en boerenkool) hebben een hele tijd prachtig in bloei gestaan met gele bloemetjes. Daar kwamen hordes bijtjes op af, zo gezellig dat ik ze zo lang mogelijk heb laten staan. Maar de afgelopen twee weken nam ik al af en toe een stronk mee naar huis voor de kippen. Inmiddels moeten ze er allemaal maar aan geloven. Ze komen onder de luizen te zitten, het teken dat ze aan het eind van hun latijn komen.

Vinden de kippen helemaal niet erg. Lekkere verse blaadjes, luizen en slakjes op hun menu! Ik voer ze graag dagelijks wat 'levend' voer naast de gedroogde kippenkorrels die ze krijgen. Wij willen toch ook niet alleen maar "astronautenvoer" eten? Nou dan!

Dus.. vanuit dit perspectief is het misschien niet eens zo heel beroerd gesteld met de tuin. Ik kijk af en toe terug naar de zwaar verwilderde foto's die ik maakte bij overname van de twee stukken, nog maar een jaar geleden, en dan kan ik er weer even tegen.
Heel even dan. Want er is ook een drammerig stemmetje in m'n hoofd dat zeurt over het pompoenenveldje wat nog helemaal schoon moet, en het stukje waar de koude bak nog moet komen voor de zoete aardappelen. De linkergrens bij de bakken groeit trouwens ook behoorlijk dicht met kweekgras en hoe zit het met het opschonen van de voorkant? Komt er nog óóit een hek te staan daar, met een poortje? Zodat niet iedereen zomaar binnen kan lopen? Wanneer gaan de vlieren in de volle grond? Moeten die achter de kas komen te staan? In dat oerwoud? Chantal, Chantal..wat doe je nog thuis? Hup, opstaan, jas aan, weggaan... of wacht, daar komen toch wel erg donkere wolken aandrijven. Misschien toch nog maar even binnenblijven, krachten sparen en dan over een paar dagen weer knallen! Tussen de bedrijven door dan wel. Het is niet anders.