C: Zelf crème en zalf maken. Deel 1: de achtergrond

Nu de winterse kou weer volop aanwezig is en overal de verwarming aanstaat, merk ik dat m'n huid weer droger wordt. De ideale tijd dus om m'n eigen crèmes en zalf te maken! Want wat is nou leuker dan dat? Bovendien weet je precies wat erin zit, of nog beter...wat er niet inzit!
Maar voor het zover is, eerst iets over de achtergronden van het hoe en waarom.

Waarom smeren?

Een normaal gezonde huid bestaat voor ongeveer 10% uit water. De hoornlaag (de bovenste laag van je huid) bevat van nature water-vasthoudende stoffen (die water van onderliggende huidlagen kunnen vasthouden), natuurlijke olie ofwel sebum (die verdamping tegengaat), en dode huidcellen (die als een dun filmpje bovenop je huid ligt en zo ook verdamping afremt.)

Door invloeden van binnenuit of buitenaf kan je huid echter droger worden. Bijvoorbeeld door een lage luchtvochtigheid (winterweer buiten of verwarming binnen), wind, te lang heet douchen, gebruik van agressieve zeep, ouder worden, slechtere gezondheid, een huidziekte etc. 

Als daarvan af en toe of eventjes sprake is, kan je huid dit meestal wel opvangen. Maar bij langdurige uitdroging ga je merken dat je huid in meer of mindere mate gaat trekken, jeuken, schraal worden, schilferen, barsten, kloven, rimpelen etc. 

Tegen een droge huid kun je dus wel wat doen, zoals bijvoorbeeld de relatieve luchtvochtigheid in huis verhogen (rond de 50-60% is ideaal), niet te vaak, lang en heet te douchen en door geen agressieve zeep te gebruiken. Maar ook door verdere uitdroging van de huid te voorkomen en water in de huid toe te voegen door het smeren van crème en/of zalf.

Het verschil tussen crème en zalf.

Crème en zalf is niet hetzelfde, de basis en daarmee ook de uitwerking verschilt.

Even afgezien van allerlei toegevoegde stoffen die een smeersel kan bevatten (goed of slecht) maar uitgaande van een simpele basis dan is het verschil als volgt:

Crème (en ook lotion) heeft een basis van olie én water. Door de aanwezigheid van water is het vaak lichter en zachter en heeft het de eigenschap om in de bovenste laag van de huid te dringen om daar de huid te voeden (door het te verrijken, verzachten of te genezen.)

Door de aanwezigheid van water is echter de houdbaarheidsdatum ook een stuk minder. Maak je crème zelf en je voegt geen conservering toe dan is de crème slechts een kleine week vers en houdbaar buiten de koelkast of 2-3 weken ín de koelkast.
Daarnaast bevat een commerciële crème altijd een emulgator. Dat is een stof die water en olie aan elkaar kan binden zodat die niet na verloop van tijd gaat scheiden en het moeilijker smeerbaar en minder homogeen wordt. 

Zalf (en ook balsem) heeft een basis van olie (en géén water). Een zalf is dus vaak wat vetter en trekt niet ín de huid maar legt een beschermende laag óp de huid. Hierdoor wordt verder vochtverlies tegengegaan en kan de huid eronder herstellen. Maak je zalf thuis dan is het langer houdbaar dan crème omdat het alleen een oliebasis heeft. Denk aan ongeveer 2-3 maanden. 

Voor crèmes, lotions, zalven en balsems kun je de ingrediënten die vochtverlies tegengaan dus grofweg onderverdelen in 2 groepen.

1. Afdekkers: Stoffen die de huid in meer of mindere mate afdekken zodat het water wat normaal uit de huid zou verdampen wordt tegengehouden en de hoornlaag kan verweken, verzachten. (Occlusie) Natuurlijke bijvoorbeelden zijn o.a. kokosolie, cacaoboter, shea (-of karité)boter, mangoboter, bijenwas.
2. Vochtinbrengers: Stoffen die in je hoornlaag kunnen trekken om daar meer water vast te kunnen houden. Meest bekende natuurlijke voorbeeld is glycerine. Ook olijfolie als basisolie verhoogt het vochtgehalte.

Daarnaast zijn er nog ingrediënten die je huid helpen te verzachten. Veel oliën (zoals sesamolie, amandelolie, castorolie, jojobaolie, olijfolie, avocado olie etc.) en boters zoals in de eerste groep beschreven werken verzachtend voor de huid. 

Waarom zelf maken?

Zoals ik in het begin al schreef... Zelf maken heeft het grote voordeel dat je precies weet wat er wel en niet in een crème of zalf zit. Het geeft je dus meer controle op wat je op je eigen huid smeert en je kunt het aanpassen aan je eigen behoefte. 

Maar een nóg groter voordeel vind ik, is dat je je smeersels steeds supervers kan maken. Want zelfs al zou je de meest neutrale/ biologische/ plantaardige/ milieuvriendelijke/ niet getest op dieren/ of op welke wijze dan nog meer verantwoorde crème of zalf kopen... er zullen altijd op z'n minst conserveringsmiddelen inzitten om de houdbaarheid te verhogen. Maar al snel ook emulgatoren, verdikkingsmiddelen, parfum en wat al niet meer om het beter smeerbaar, snel intrekbaar, lang houdbaar, lekker ruikend enz. te maken. Die ingrediënten zijn vaker synthetisch dan niet.  

Maar als je het zelf maakt met het idee dat je steeds een beetje bij kunt maken, dan kun je de conserveermiddelen en emulgators al gauw omzeilen. Wat overblijft is een puurder product. Het gaat niet lang mee, maar als je steeds kleine beetjes maakt dan is het al op voor het kan bederven en ga je aan de slag met de volgende verse partij.

Welke ingrediënten?

Basisoliën of draagoliën (in enkele vorm of gemixt) zijn grofweg de drager voor een zalf, crème, balsem etc. Ze kunnen worden verrijkt door het toevoegen van etherische olie of door het laten intrekken (macereren) van geneeskrachtige of geurende kruiden en bloemen. (zie ook kopje beneden over hoe te macereren.)

Daarnaast heeft elke (draag)olie ook nog eigen eigenschappen die de uitwerking kan beïnvloeden, dus het loont de moeite om je daarin een beetje te verdiepen voordat je ze gaat toepassen in een recept. Afhankelijk van welke oliën of vetstoffen je kiest als basis kun je een zalf of crème aanpassen aan de behoefte van je huid.
Belangrijk! Test een olie wel altijd door een kleine hoeveelheid aan de binnenkant van je pols te smeren. Plak er een pleister op en wacht minimaal een half uur tot een paar uur om te zien of er irritatie of roodheid optreedt. Allergie voor amandelolie of tarwekiemolie is niet uitzonderlijk, maar er kunnen ook individuele allergieën zijn voor verder vrij onschuldige stoffen.

Hieronder een overzicht van een aantal veelvoorkomende oliën.

Amandelolie/ Prunus amygdalus var. dulcus
Amandelolie heeft een licht nootachtige geur en wordt beschouwd als een van de meest veelzijdige oliën om te gebruiken. Je kunt het  puur op je huid aanbrengen waardoor het bijvoorbeeld geschikt is als massageolie maar ook in combinatie met andere ingrediënten in een crème of zalf. Het smeert makkelijk uit, is voedend en vooral ook geschikt voor een droge of jeukende huid. Het trekt redelijk makkelijk in al laat het de huid wel enigszins vettig aanvoelen. Daardoor wellicht in overheersende vorm eerder geschikt voor hand -en nachtcrème, of anders in combinatie met andere oliën.  Amandelolie wordt vaak gebruikt voor het macereren van kruiden en bloemen. Niet erg prijzig.
Pas op: Heb je een notenallergie dan kun je amandelolie wellicht beter laten staan.

Abrikozenpitolie/ Prunus armeniaca
Abrikozenpitolie heeft een lichte geur en textuur en is een goed alternatief voor amandelolie. Geschikt om puur op je huid aan te brengen, bijvoorbeeld als massageolie voor baby's en volwassenen (ook voor gezichtsmassages). Het bevat vitamine A en C en werkt uitstekend voor de ouder wordende, gevoelige, schrale of geïrriteerde huid. Bovendien revitaliseert en voedt het de huid. Trekt redelijk goed in en laat een minder vet laagje achter dan bijvoorbeeld amandelolie. Wel vrij prijzig, dus daardoor wellicht minder geschikt als pure olie maar beter in een mix met bijvoorbeeld amandelolie, tarwekiemolie, druivenpitolie en/of jojabaolie. Na opening in de koelkast bewaren, abrikozenolie blijft dan ongeveer 6-12 maanden goed.

Avocado-olie/ Persea americana
Avocado-olie ruikt enigszins nootachtig en is een erg rijke en zware olie die een vettig, bijna wax-achtig laagje op de huid achterlaat. Daarom vooral als mixolie te gebruiken (max. 10 %) Het bevat o.a. vitamine A, B-complex, E en D, en is daarnaast erg voedend. De vochthoudende eigenschappen zijn vooral geschikt voor de ouder wordende huid, maar ook voor huiduitslag, eczeem, droge, stugge of geïrriteerde huid.
Ideaal in een crème of zalf voor uitdrogende omstandigheden (wind/zon). Redelijk prijzig.
Na opening in de koelkast bewaren, avocado-olie blijft dan ongeveer 6-9 maanden goed.

Bernagie-olie/ Borago officinalis
Bernagie-olie is erg duur en wordt zeer snel ranzig (3-6 maanden). Wel een rijke olie die ondanks de vettigheid redelijk goed intrekt en erg beschermend werkt. O.a. tegen ultraviolet licht. Het stimuleert de celvernieuwing en is goed anti-rimpelwerkend. Licht en zoete geur.

Castorolie/ Ricinus communis
Castorolie heeft een aanwezige specifieke geur en is een vrij taaie olie, daarom kan het beter gemengd worden met andere oliën. Omdat het zelden een allergische reactie geeft is het een veelzijdige olie die vaak wordt toegepast in crèmes en zalven, van eczeem tot droge huid. Ook is het een erg stabiele olie die ook buiten de koelkast goed bewaarbaar blijft, 12-14 maanden.

Cacaoboter/ Theobroma cacao
Ongeraffineerd ruikt cacaoboter zoet en licht naar chocolade en bevat het meer voedende stoffen dan de flauwer ruikende geraffineerde vorm. Smeltpunt ligt rond de 35 graden, daaronder heeft het een vaste vorm. Daarom wordt  cacaoboter altijd gebruikt in combinatie met andere oliën. Cacaoboter is erg stabiel en blijft onder gunstige omstandigheden 3-5 jaar goed.

Druivenpitolie/ Vitus vinifera
Hele lichte, neutraal ruikende olie. Wordt makkelijk door de huid opgenomen en is redelijk goedkoop. Wel opletten dat de herkomst zuiver is, bij het extraheren van de olie worden namelijk chemische middelen gebruikt die soms nog in de olie achterblijven. De olie werkt licht samenstrekkend en is niet vettig, daardoor met name geschikt voor acnehuid.

Jojobaolie/ Simmondsia chinensis
Jojobaolie heeft een bijna neutrale geur en is officieel geen olie maar een vloeibare was, rijk aan vitamine E. Doordat het qua samenstelling het dichtst de menselijk huid (sebumlaag) benaderd is het geschikt voor alle huidtypen. Ook de gevoelige. Het verstopt de poriën niet maar hydrateert en verzacht, dat maakt het met name ook geschikt voor een acnehuid, psoriasis, eczeem etc.  Kan ook als pure olie op de huid gebruikt worden maar is wel vrij prijzig. Jojobaolie is erg stabiel en blijft erg lang (zo niet eindeloos) goed.

Kokosolie/ Cocos nucifera
Halfvaste olie met een smelttemperatuur van rond de 25 graden. Smelt makkelijk op je huid, trekt langzaam in maar laat geen vettig laagje achter. Kokosolie van koude persing ruikt ook inderdaad licht naar kokosnoot. Werkt verzachtend en beschermend op je huid. Werkt tegen infecties en enigszins tegen UV-stralen. Verstopt de poriën niet en is geschikt voor de probleemhuid. Het is een stabiele olie die niet ranzig wordt en dus bijna oneindig houdbaar. Daardoor ook veel gebruikt als een van de basisoliën in crèmes en zalven.

Neemolie/ Azadirachta indica
Neemolie heeft een sterke, minder prettige geur maar daar staat tegenover dat het anti-bacteriële, anti-virale, anti-schimmel, antiseptische en anti-parasitaire eigenschappen heeft. Het heeft een smeltpunt van rond de 22 graden waardoor het bij kamertemperatuur wat stroperig kan zijn. Door de geur en stroperigheid vaak gemengd met andere oliën (zoals bijvoorbeeld jojoba-olie) Met name geschikt voor huidproblemen veroorzaakt door schimmel en eczeem. Maar ook voor de gevoelige of acnehuid. Tevens insectenwerend. Blijft ongeveer 10-12 maanden goed.

Olijfolie/ Olea europaea
Rijke en vette olie met een specifieke (soms sterke) geur. Vanwege de geur vaak gemengd met andere basisoliën. Olijfolie werkt verzachtend, voedend en beschermend voor de huid, zonder deze af te dichten, maar laat wel een vettig laagje achter. Met name geschikt voor gevoelige, geïrriteerde en droge schilferige huid. Olie van eerste persing (extra virgin) is van de beste kwaliteit en het meest groen van kleur. Bewaar de olie het best uit het licht, dan blijft het tot een jaar goed. Olijfolie wordt vaak gebruikt voor het macereren van kruiden en bloemen. Makkelijk verkrijgbaar en niet te duur.

Sesamolie/ Sesamum indicum
Ongeraffineerde sesamolie heeft een zoete nootachtige geur, daardoor vaak gebruikt in een mix. Het laat een enigszins licht vettig laagje achter op de huid maar trekt snel in. Een natuurlijke vochtinbrenger, rijk aan voedende stoffen zoals vitamine B, E en calcium. Ook geschikt voor eczeem, psorioasis en droge huid. Het houdt ongeveer 30% van de zonnestralen tegen en kan daarom gebruikt worden als een lichte bescherming tegen de zon en de effecten daarvan. Ongeveer 1 jaar houdbaar in het donker.

Sheaboter/ Butyrospernum parkii
Ook wel karitéboter genoemd. Wordt veel toegepast in crèmes en zalven vanwege de huidverzachtende en huidbeschermende eigenschappen. Smeltpunt ligt bij ongeveer 35 graden en daarom vaak gebruikt in een mix met andere oliën. Sheabutter laat een was-achtig laagje achter op de huid maar vaak is er maar een klein beetje nodig in een recept (ongeveer 3 %). Blijft 2-3 jaar houdbaar.

Tarwekiemolie/ Triticum aestivum
Een dikke olie met een zware nootachtige geur en rijk aan vitamine E, een natuurlijke anti-oxidant. Het bevordert het herstel van wonden, littekens en eerste graad- brandwonden. Verder helpt het de natuurlijke elasticiteit van de huid. Vaak wordt het in kleine hoeveelheden toegevoegd aan olie-mixen om de houdbaarheid van het eindproduct te verhogen (5-10%), maar pas op.. Er zijn mensen die allergisch zijn voor tarwe! Ongeveer 1 jaar houdbaar.

Zonnebloemolie/Helianthus annuus
Licht zoet ruikende olie. Trekt niet snel in de huid maar laat uiteindelijk geen vettig laagje achter. Wordt vaak gebruikt in een mix met andere oliën (zoals bijvoorbeeld amandelolie).  Geschikt voor alle huidtypen. Verzacht de huid na zonnebrand en helpt bij blauwe plekken. Zonnebloemolie wordt vaak gebruikt voor het macereren van kruiden en bloemen. Het is makkelijk verkrijgbaar en goedkoop.

Etherische oliën 

Ook bepaalde etherische oliën (dus sowieso geen synthetische geurstoffen) kun je gebruiken in je crèmes en zalven voor geur en geneeskrachtige werking. Het hangt dan wel heel erg af waarvoor je het wil gebruiken. Muntsoorten kun je bijvoorbeeld wel toepassen bij een verfrissende voetenzalf, maar moet je niet gebruiken op je gezicht en rond je ogen. Onderzoek dus goed de toepassingen voor je begint.

Het macereren van (geneeskrachtige) kruiden en bloemen in olie

Dit stukje moet ik nog afschrijven.. even geduld nog.

Link deel 2: Crème & lotion maken 
Deel 3 over het zelf maken van zalf en balsem volgt nog, maar er is al wel een recept te lezen via deze link.

C: Mijn allereerste kippenei!!

Nou, dit is toch ook wat! Schreef ik gister nog dat ik zulke verwende kippetjes had omdat ze nog steeds geen eieren leggen....ligt vanmiddag opeens het allereerste kippenei in het legnestje. Van Popo, m'n bruine en oudste kip van 31 weken!!

Achteraf gezien had ik misschien de signalen kunnen lezen, maar ik had écht niet verwacht dat in december het eerste eitje zou komen. In deze periode van het jaar zou het veel te kort daglicht zijn voor kippetjes aan de leg en zijn ze daarentegen aan hun welverdiende winterrust bezig. Ik had de verwachting dus ergens in maart liggen, nog ver weg.

Een week geleden spotte ik trouwens wel dat Popo een uitstulpinkje uit haar kont kon drukken, die ook meteen weer terugfloepte. Schrok me te pletter want zoiets hoort natuurlijk niet. Op zich komt het wel vaker voor las ik al snel, maar het is wel zaak dat het niet buitenboord blijft hangen want dan gaan de andere kippen ernaar pikken en kan het gaan ontsteken. Desnoods moet je zo'n uitstulping dus schoonmaken en zelf manueel terug naar binnen duwen, en eventueel wat honing of aambeienzalf smeren om de zwelling tegen te gaan. Gelukkig was dat bij Popo niet nodig maar ik hield haar wel flink in de gaten steeds, en gaf haar voor de zekerheid alvast wat extra kalk. Zo merkte ik ook dat ze een paar dagen terug de legnesten op ging zoeken. Dan zat ze er even in en keek wat om zich heen. Niet erg lang maar toch... Met de wetenschap van nu was ze zich toen vast al aan het voorbereiden, hoewel ik toen nog dacht dat ze het daar misschien wat aangenamer en warmer vond om te vertoeven in deze steeds kouder wordende dagen..

Vanmorgen verliep vrij normaal. Ik had niet veel tijd want moest al vroeg op m'n werk zijn, maar genoeg om de mestplank en het hok al schoon te maken en de meisjes een paar meelwormpjes te voeren. Daarna mochten ze los in de tuin. Zover niets bijzonders. Tussen de middag was ik eventjes thuis en ging weer even bij ze kijken, en toen lag het daar opeens. Pal naast het nepeitje wat al die tijd al in het legnest lag... een prachtig, perfect kippeneitje.

Ken je het gevoel dat je wel iets ziet maar niet meteen registreerd? Heb echt even naar dat eitje zitten kijken. Toen kwam de gedachte in me op dat m'n man misschien een grap met me uitgehaald had. Hij werkte die dag thuis dus ik riep meteen naar boven of hij misschien in het kippenhok was geweest. Samen weer teruggelopen naar het hok en toen pas het eitje opgepakt. Er zat geen stempeltje op of niets.. Het was echt een eigen kippeneitje!! Ons allereerste kippeneitje!! In december!! Dat is onmetelijk veel leuker dan een chocoladeletter in je schoen zal ik je zeggen!

Ben zo blij! Popo heeft meteen wat extra meelwormpjes gekregen en ik heb de rest van de dag rondgelopen alsof ik 'm zelf gelegd had, zo trots.


Epiloog:
10 dagen later, op zaterdag 14 december, legde ook grijze kip Fops van 30 weken oud haar eerste eitje. Ze zat behoorlijk lang op het nest dus ik denk dat het een hele bevalling is geweest. Maar ze heeft een prachtig eerste eitje gelegd!

Maar wat ik niet had verwacht is dat de dag erna óók zwarte Ollie (van 27 weken) haar eerste eitje ging leggen. Ze is ruim een maand jonger dan Popo dus een paar weken vroeger met leggen dan ik in de nieuwe verwachting had liggen. Het is dat ik het heb zien gebeuren anders had ik het niet geloofd. Ik denk stiekem dat ze is aangemoedigd door de eerste twee.

Alle eerste eitjes heb ik uitgeblazen en de inhoud weer aan de kippetjes gegeven. Lekker opgebakken met wat kruiden erbij. Er zijn mensen die dat behoorlijk kannibalistisch vinden maar die extra voedingsstoffen zijn juist erg goed voor ze. De kippetjes zelf hadden er in ieder geval geen enkele moeite mee. Zoiets lekkers laten ze niet liggen!

Vervolgens de lege schalen onder een glazen stolpje gelegd. Daar liggen ze nu mooi te wezen. Het is toch een soort van trofee nietwaar? Goh zeg.. voortaan regelmatig eigen superverse biologische eitjes van m'n eigen blije kippetjes. Wat een mooie gedachte om het nieuwe jaar mee in te gaan!

C: Achterstallig onderhoud kippenren

De laatste zondag van november, afgelopen zondag, werd ik verrast door het herfstzonnetje. Wat was het weer even lekker weer buiten en ik was ook nog eens vrij!! De perfecte dag om eindelijk iets te doen aan het achterstallig onderhoud van het kippenrennetje. Precies de plek waar de zon scheen trouwens!

Toen ik afgelopen zomer de kippetjes kreeg had ik daarvoor al nagevraagd hoe hoog het rennetje moest zijn voor dat ras, zodat ze er niet overheen zouden vliegen. Volgens de fokker was dat voor een zwaar ras als de Orphington(kriel) maar 80 cm. dus daar was ik ongeveer vanuit gegaan. Werkelijk nog geen 15 minuten nadat de kippetjes voor het eerst in de ren kwamen zat Fops, de grijze ondernemende kip van toen nog geen 10 weken oud, al vrolijk op de bovenste ijzerdraadjes!!! Aaaghr.  Moe van al het klussen van de weken daarvoor heb ik er gauw een net overheen gegooid en dat bleek afdoende. Niet mooi maar ach... dat kwam nog wel eens.

Maar ja.. zoals dat gaat kwam het er niet gauw van. Tot vandaag. Het net ging weg en de kippetjes kwamen meteen nieuwsgierig kijken wat ik aan het doen was. Precies in het warmste plekje van de tuin. In het zonnetje en uit de wind.

Dus al gauw ploften ze erbij neer om even heerlijk te zonnebaden en te dutten. het harde werken lieten ze liever aan mij over. Zoals echte pubers betaamt.

Niet het meest moeilijke klusje trouwens. Het hout en het gaas had ik al maanden geleden in huis gehaald. Het was een kwestie van passen en meten, beetje zagen, boren en schroeven. Fops, de grijze kip, scharrelt inmiddels rond m'n voeten, zij hield de werkzaamheden goed in het oogje.

En klaar zijn we! Het gaas loopt nu recht omhoog en over het rennetje heen. Nu kan ik het met plastic doorzichtig zeil of een tijdelijk golfplaten dakje in de winter ook daar droog en sneeuwvrij houden. Zullen de dames vast blij mee zijn!

 

Al zitten ze eigenlijk nooit in hun rennetje. Liever scharrelen ze de hele tuin rond en snoepen uit de moestuin (Ze hebben tot nu toe nog nooit een ei gelegd!! Verwende dames zijn het!!)

C: Moestuin winterklaar

Het is alweer een tijdje geleden dat ik over m'n moestuin heb geschreven, zo lijkt het net of ik daar niets meer doe. Maar niets is minder waar. Hoewel ik wél merk dat het lastig blijft om regelmatig naar de volkstuinen toe te gaan nu al m'n cursussen sinds september weer van start zijn gegaan. Oh, had ik maar alle tijd van de wereld... een wens waar ongetwijfeld meer mensen mee zitten.

Met het einde van de zomer kwam zo langzamerhand ook een einde aan de oogst. En zo zoetjesaan betekent dat dat je de tuin kan gaan prepareren voor de winterrust. Maar voor het zover was ben ik eerst goed gaan kijken naar wat ik eventueel nog wilde veranderen, en dat was nog best wel wat.
Zo stond er bijvoorbeeld een grote bessenstruik tegen de kas aan waar ik niet zo van was gecharmeerd. Hetzelfde gold ook voor een braam. Beide stonden met hun wortels ook nog vol in een zevenblad-plaag dus ik besloot die er maar uit te halen. Verder groeide er aan de achterkant van de tuin, bij het slootje, een behoorlijke kluwen riet-achtig spul waar ik liever vanaf wilde. Dus dat betekende Grote Opruiming.
Op vrije droge dagen in oktober en november toog ik dus naar de moestuin om steeds even flink te keer te gaan. Zwaar werk wel, dat uitspitten en afvoeren, maar het gaf ook lucht en ruimte in de tuin. En zo nieuwe mogelijkheden voor de plannen voor volgend jaar.
Kas schoonmaken, ook zo'n markeringsmoment dat de wisseling van de seizoenen aangeeft. De tijd van overvloedige en zoete tomaten is voorbij. Die maken plaats voor de potplanten die wat meer beschut de winter door moeten komen. Dus alles leegruimen, schoonspoelen en de witte kalklaag van het glas schrobben dat ooit beschermde tegen de brandende zon. Wel kaal opeens weer.

Maar de allerleukste winterklus vind ik toch wel het toedekken van de bedden met mulsch. Al viel het nu op een trieste mistige dag, de hele tijd bleef het bewolkt en grijs. Toch, het heeft wel iets. Het lijkt alsof je de tuin toestemming geeft om te rusten en je stopt het liefdevol toe met allerlei lekkers en warms voor de koude wintermaanden.

Ik schoonde eerst de bedden wat op. Hier en daar waren toch stiekem wat brandnetels gaan groeien of kwam nog een klein stukje zevenblad omhoog, die werden rigoureus met wortel en al eruit gehaald. De rest van de onkruiden of groenbemester wat ondergeschoffeld.
De plantensteunen/ trellissen aan de kant, en van het preibed alle prei alvast in een hoekje ingekuild.
Vervolgens een flinke laag half verteerde biologische compostmest erop, afhankelijk van het teeltplan voor volgend jaar wat meer of minder. En hier en daar ook nog wat bladcompost van vorig jaar. En tot slot op weg voor een grote aanhanger vol mulsch.

Vaak kun je dat in deze tijd van het jaar wel bij tuincentra/hoveniersbedrijven krijgen. Er wordt veel gerooid en gesnoeid in deze periode. Ik nam een mengsel van gehakseld snoeihout met soms nog wat bladeren erbij. Kijk eens wat voor damp er vanaf komt, dat is van de warmte die eronder zit. Het ruikt ook nog eens heerlijk naar vers hout. Lekker buitenwerken!

Het is meestal een mengsel van vanalles en nog wat. In variërende grootte en van verschillende soorten boomtakken. Best gebruik je geen hout van naaldbomen of te hard hout, zoals eik. Maar als dat er een beetje tussen zit is het niet heel erg, zolang het gemixt is met ander hout.

Omdat de auto vanwege de nattigheid niet meer op het volkstuinencomplex mag komen was het behoorlijk wat op en neer lopen met kruiwagens, maar het is uiteindelijk gelukt. Alle bedden liggen onder een laag van minimaal 5 cm. mulch. Op het eind heb ik er nog wat korrels overheen gestrooid om de compostering op weg te helpen. Schimmels en bacteriën kunnen dan hun werk gaan doen. Over een tijdje ga ik ook nog wat kalk strooien, maar voorlopig ben ik met dit deel van de moestuin klaar.

Het rechter gedeelte van de tuin (het nieuwe stuk wat er afgelopen Mei bij is gekomen.) is al voor een heel groot deel opgeschoond. Daar hebben afgelopen seizoen aardappelen en pompoenen gestaan. Nu voornamelijk nog resten Oost-Indische kers. En helaas daarachter nog een lapje met behoorlijk wat zevenblad, waar de bessenstruiken en de braam heeft gestaan. Helemaal klaar ben ik dus nog niet, maar het schiet al op. Wellicht bewaar ik dat laatste lapje voor het voorjaar. Vind dat ik zelf ook wel wat tuinrust heb verdiend inmiddels.