C: Workshop.. Grove Den destilleren

In het zuiden van Nederland zitten we zo goed als tegen de herfstvakantie aan. Voor mij betekent dat dat ik een week geen cursuslessen of workshops hoef te geven. Dat is best lekker. Dus om te vieren dat er een weekje met meer vrije tijd ingaat besloot ik zélf maar weer eens een workshop te gaan volgen. In de nieuwsbrief van Henk Ploeger, waarbij ik eerder een workshop Lavandin destilleren heb gevolgd, had ik al voorbij zien komen dat er nog een paar laatste herfstworkshops aankwamen. Namelijk "Meewerkdagen Naaldbomen". Dat leek me wel wat want afgezien van het feit dat ik m'n eigen destilleerketel nog STEEDS niet heb gebruikt is de intentie er nog wel steeds, en naaldbomen vind ik ontzettend lekker ruiken dus dat wilde ik ook wel eens meemaken. Bovendien had ik de nieuwe werkruimte van Henk ook nog niet gezien. Vandaar dat ik gisteren, in een ietwat regenachtige herfstochtend, richting Gilze reed. Compleet met werkhandschoenen, stevige bergschoenen, een lunchpakketje en goede zin.

Na een hartelijk ontvangst in één van de schuren met thee en een warme kachel, waarbij iedereen van de groep elkaar een beetje kon leren kennen, trokken we naar het bos. Henk had gister al een workshop gegeven waarbij er douglasspar in de grote rvs-ketel was gegaan voor de oogst van de etherische olie*. Vandaag stond het verwerken van grove den op het programma. Deze zou in de koperen destilleerketel gaan voor het verkrijgen van het hydrolaat*.

*Het verschil tussen etherische olie en hydrolaat, evenals een uitvoerig beschreven verhaal over de werking van een destilleerketel, kun je vinden in een eerdere blogpost over lavandin destilleren (klik hier).

Aangezien de takjes van de grove den zo buigzaam zijn, is het ongeschikt voor de hakselaar. Vandaar dat alle oogst ter plekke handmatig in kleinere stukjes werd geknipt. Overigens heeft Henk van de gemeente toestemming om in het bos te mogen oogsten.
Oh...dat bos met die herfstbomen, ondanks de mistregen was het heerlijk om zo buiten bezig te zijn!

Eenmaal weer terug in de werkruimte werd het gewicht van de dennennaalden bekeken. Meten is weten!
Al die gegevens worden bijgehouden en opgeschreven want zo kun je altijd terugvinden wat je hebt gedaan. De ketel van Henk kan ruim 2 kilo aan dennennaalden aan, qua hoeveelheid per stook.

En dat is een kwestie van proppen. In het onderste (bolle) gedeelte van de ketel zit water, de rechte cilinder én de holte van het deksel is de ruimte waar de dennennaalden zitten. Hoe dichter bepakt, hoe beter. Zo móet de stoom wel overal langs, wat het hydrolaat alleen maar ten goede komt.

Catharina plakt vervolgens alle naden van de ketel af met aluminiumtape. Het is slim om dat met één volledige strook te doen om te voorkomen dat er later stoomlekken in ontstaan. Dan is de ketel namelijk te heet om dat nog makkelijk te verhelpen.  Van oudsher werden naden ook wel gedicht met een rogge-papje, maar dat heeft Henk na één keer opgegeven. Teveel gedoe. Aluminiumtape werkt veel makkelijker.

En dan de vlam erin. Het duurt even voordat er hydrolaat overkomt, afhankelijk van alle temperaturen. Hier was de ketel gevuld met 12 liter koud water en werd er gestookt op een oud gasfornuis gevoed door propaangasflessen. Al met al duurde het ongeveer 50 minuten voor de eerste druppels kwamen.

Maar dan druppelt het daarna ook lekker door. De schei-trechter werd tussendoor een paar keer afgetapt om niet over te lopen. En regelmatig werd ook de snelheid van het koelwater gecontroleerd.

Ongeveer twee uur nadat de eerste druppels waren gekomen, was het geheel wel genoeg doorgestoomd. Alle hydrolaat werd afgetapt en het laatste restje apart opgevangen. Daar drijft een héél dun laagje etherische dennenolie op. Het iets gele laagje op bovenstaande foto. Bij elkaar ongeveer 5 ml. schatte Henk.

Maar het hydrolaat was de werkelijke reden van deze stook, en dat waren zeker twee (gesteriliseerde) wijnflessen vol.  Henk tevreden.

Voldaan weer naar huis. Heel misschien, héél misschien kom ik er nog aan toe om in deze aankomende herfstvakantie ook mijn eerste hydrolaatstook van dennennaalden in m'n eigen koperen ketel aan te durven. In ieder geval ga ik er zeker komend voorjaar mee aan de slag. Nee, écht! Al die heerlijke kruiden uit de kruidentuin kunnen erin. Citroenmelisse/verbena , verschillende muntsoorten, tijm, rozemarijn, lavendel. Of anders de geurende bloemen van de (bottel)rozen. Keuze genoeg!
Dus, dankjewel Henk en Catharina, dat jullie het vuurtje weer een beetje opgestookt hebben!

-Zelf geen ketel maar wél graag redelijk makkelijk een hydrolaat maken met normale keukenspullen? Klik dan eens hier.
-Voor de site van Henk, klik hier.

C: Bloedmijt bij kippen voorkomen.

Herinneren jullie je nog het verhaal van Rocky? De slome kip van Ko (klik voor link). Arme Rocky verzwakte langzaam mettertijd en Ko maakte zich steeds meer zorgen. Uiteindelijk, na een bezoek aan de dierenarts, bleek het om bloedarmoede veroorzaakt door bloedmijt te gaan. Dus Ko kreeg Byemite mee om het hok te behandelen en Rocky kreeg antibiotica en extra ijzer. Maar het bleek te laat. Een paar dagen later vond Ko Rocky dood in het hok. Zo tragisch. Ze werd liefdevol begraven en sindsdien is Ko extra gespitst op allerlei signalen voor z'n andere twee kippen, die gelukkig tot op de dag van vandaag nog fier rondlopen.

Spikkeltjes

Sindsdien hebben we langzaamaan iets ontdekt waarvan we eerder het verband nog niet zagen. De eitjes van de kippen van Ko waren soms namelijk bedekt met bruine spikkeltjes, alsof er sproetjes op zaten. Niet áltijd en niet altijd even erg, maar toch.. opvallend. Je kon ze er niet afkrassen met je nagel dus we dachten dat het waarschijnlijk iets was wat inwendig tijdens de vorming van het ei gebeurde. De eieren van mijn eigen kippen hebben die spikkeltjes niet, maar in de winkel zag ik soms wel weer (biologische) eieren die het óók hadden. Waarschijnlijk dus niet zoiets om je erg druk over te maken. Ook op internet kwam ik niet echt alarmbellen tegen als ik ernaar zocht. Dus, ach ja, wat spikkeltjes....
Maar na de behandeling met Byemite verdwenen ook die gespikkelde eieren en werden ze weer egaler van kleur. Da's toch gek, nietwaar? Zou het dan toch iets met die bloedmijten te maken kunnen hebben?
Het vermoeden was hiermee geboren maar verder dachten we er niet heel erg diep meer over na. De spikkeltjes bleven weg, de tijd ging verder.

Totdat.. je raad het al. De spikkeltjes niet zo lang geleden weer terugkwamen. Ko behandelde zijn hok meteen weer met byemite en... de spikkeltjes gingen weer weg!! Nou..dan is het geen kwestie meer van toeval, lijkt mij.
Wat wél toevallig was, was dat ik later in die week weer An uit België op bezoek zou krijgen. (Vriendin van vriend van m'n man. Maar ook .... ervaren pluimveedierenarts!!) Kijk, dat komt mooi uit. Ik kreeg een gespikkeld ei van Ko mee ter illustratie en een paar dagen later heb ik die aan An laten zien met de vraag of die spikkels konden duidden op bloedmijt. Ze beaamde het meteen, al zei ze ook dat ze niet kon verklaren hóe ze op het ei kwamen.

Bestrijden

Om de bloedmijten te bestrijden was behandelen met Byemite een afdoende methode. (Er zijn vast ook nog andere mijten-sprays maar deze is veilig voor gevogelte, niet onbelangrijk!!) Voor een verder gezonde volwassen kip hoef je daarnaast niet iets extra's te doen qua medicatie om haar van een mijtennacht aan te laten sterken. Tenzij het heel lang door blijft gaan uiteraard, zoals ooit met Rocky... arme Rocky.
Jonge kuikentjes zijn ook erg kwetsbaar, dan kunnen een paar nachten al fataal zijn.

Voorkomen

Maar nóg beter is het om bloedmijten te voorkomen uiteraard. Al kan het dan nog in de beste hokken uitbreken. Vooral 's nachts bij warm vochtig weer. In een hok met naden/kieren, kunnen er dan al snel mijtnesten ontstaan. Een beproefde methode is dan ook om te zorgen dat er zo min mogelijk naden zijn in het nachthok of om die naden af te dichten met bijvoorbeeld kit.
Maar aan andere, hele goede methode zag ik op een foto op dit forum. Van Pauline geplaatst op 16 april 2010. Namelijk de "zwevende zitstok". En dan heb ik het specifiek over de ophangmethode en niet over de zitstok zelf (lees voor de reden daarvoor mijn blogpost over bumblefoot). Ik heb het tijdens de bouw van mijn kippenhok ook meteen toegepast. (zie foto hieronder)

Feitelijk zorg je ervoor dat je zitstok stevig hangt op een pinnetje en dat je dat pinnetje vervolgens insmeert met vaseline. Zo kunnen de bloedmijten (die overigens alleen 's nachts tevoorschijn komen) niet bij de kip komen die op de zitstok zit te slapen, want ze blijven vastplakken aan de vaseline.
Zo'n mooi en simpel systeem. Dankjewel Pauline!

En nu we het toch over het voorkomen van kriebelbeestjes hebben...voor andere luizen die een kip kunnen plagen, zoals bijvoorbeeld veerluizen die continu een kip kunnen bewonen, kun je wat diatomeeën aarde toevoegen aan het droge zandbad. Dan hoef je tenminste niet met chemicaliën in de weer. En zelf strooi ik ook wel eens wat gedroogde boerenwormkruid in de legnesten, dat schijnt ook luizen op afstand te houden.

Tot slot een afsluitende foto van mijn eigen kippetjes vandaag. Ze doen het nog steeds heel  goed. Popo, de bruine alfa-kip, heeft al een fase van rui over zich heen gekregen. Niet zo rigoureus als vorig jaar gelukkig.
Fops, de grijze showkip en altijd in de achterhoede, is alweer een maand of wat met eier-verlof. Ze vond het wel weer welletjes allemaal. Snap ik best, ik wil ook weer vakantie!

C: Een teken van leven

2015 is tot nu toe een enorm slecht blogjaar geweest voor me. Onbedoeld... het gebeurde gewoon.

Er is niets ernstigs gebeurt, niets levens-ontwrichtends en toch kwam het er maar niet van.

Grotendeels omdat er naast huis-tuin-en-keuken-zaken, waar deze blog over gaat, ook nog een grote andere factor speelt: "Werk". En qua werk was 2015 tot nu toe juist heel enerverend. 

Heb vanaf het vroege voorjaar een aantal nieuwe workshops en cursussen ontwikkeld en gegeven (waaronder ook illustratietekenen en handlettering) waar ik enorm veel tijd in heb gestoken qua bijscholing en wat naast de jarenlange ervaring van keramiekcursussen een hele andere didactische aanpak vergde. Heel spannend en verrijkend om te doen. Was er tot aan de zomervakantie zoet mee.

Werkzaamheden in de moestuin gingen, al was het iets minder fanatiek, gewoon door. Maar het schrijven over de moestuin was inmiddels door een nieuwjaarsvoornemen overgenomen door het tékenen over de moestuin. Kleine snelle schetsen die ik vaak 's ochtends in een half uurtje tekende en op Instagram zette.Waardoor ik niet meer zo de behoefte had er óók nog over te gaan schrijven. En dan staat de blog meteen met 2:1 achter.

"In de zomervakantie komt dat vast wel weer goed", dacht ik hoopvol. Maar toen voorzag ik nog niet het volgende tijdslurpende euvel. Compleet zelf over mezelf afgeroepen overigens. Breien. Wist ik veel dat een brei-virus zo hardnekking toe kon slaan! Het leek me een hele fijne zomerbezigheid, lekker stilzitten na zo'n hectisch eerste halfjaar. En dat was het ook, héél lekker. Uuuren heb ik stilgezeten, al breiend. Zelfs de moestuin kreeg op een gegeven ogenblik minder zorg dan nodig. Heb meer laten verschimmelen dan de bedoeling was. Ook de tekeningetjes op Instagram werden later in de zomer wat minder. Ik-was-aan-het-breien..... sorry.

Inmiddels zijn alle cursussen en de workshops weer begonnen, en wordt de combinatie van dingen wel wat zorgelijk. Het is geen kwestie van opgeven, het is een kwestie van balans. En voor mijn eigen balans is het belangrijk dat deze blog weer wat meer aandacht krijgt. Ik mis het, ik wil weer berichten posten en vertellen over de moestuin of de kippen enz. Gelukkig is de blog al die tijd op dezelfde snelheid blijven doorvaren, geen aflopende lijnen in bezoekers, dus ik hoef alleen maar weer aan boord te gaan.

Enigszins tegenstrijdig lijkt het dat ik óók een andere blog ben begonnen. Een brei-blog inderdaad. Want als één nu al niet gaat, waarom dan twee? 

Nou,  ik moet die brei-energie ergens kwijt. Het blijkt té leuk maar het zit daardoor wel teveel in de weg. Zo kan ik het af en toe daar parkeren. Kom gerust eens langs daar als je zin hebt. Misschien steek ik je wel aan?

Dusss.. we gaan hier gewoon weer door waar het eerder ophield. Deze week nog, wacht maar af!