C: Verkouden kip, wat te doen?

Inmiddels is het ongeveer anderhalve maand geleden dat ik mijn drie kleine kippetjes in huis kreeg. Tijd voor een update want de laatste keer dat ik schreef ging het met Fops, mijn grijze kriel Orpington (links op de foto) helemaal niet goed. Vanaf de eerste ochtend dat ik haar thuis kreeg bleek ze al een beetje verkouden. Niezen en reutelen, een viezig snaveltje. Maar verder flink actief en ondernemend. Oogjes helder. Ik liet haar bekijken door een dierenarts maar zij zag weinig reden tot paniek. We besloten het aan te zien, al kreeg ik voor de zekerheid al wel antibiotica mee voor het geval het erger ging worden. Maar eigenlijk was er vanaf die tijd weinig verandering. Ze bleef niezen en had enigszins verstopte neusgaten maar daarnaast bleef ze ook goed eten en vrolijk rondlopen. Ik gaf haar af en toe blaadjes van tijm, oregano en rode zonnehoed te eten om haar luchtwegen en weerstand op weg te helpen, hopend dat ze er vanzelf overheen zou groeien.
Zo bleef het gaan tot er bijna twee weken waren verstreken. Inmiddels ongeveer 12 weken oud. Toen zat ze opeens ´s ochtends ineengedoken in een hoekje, wilde amper bewegen, al helemáál niet eten, ze kneep de oogjes steeds toe. Toen ik haar oppakte zag ik dat haar neusgaten helemaal dicht zaten met een soort witte harde mucus, en ze was hartstikke benauwd. Ik rook een soort ontstoken geurtje. Ik dacht werkelijk dat ze het loodje ging leggen, zoveel moeite kostte het haar te ademen. Met een piepende fluit erin en haar bek ver open. Tijd voor grover geschut.

Nu ben ik helemaal geen voorstander van antibiotica. Sterker nog, voor mijn kippen had ik een hele filosofie van natuurlijk, ecologisch en biologisch leven in m´n hoofd, ver van chemische middelen of toevoegingen. In mijn optiek is voorkomen altijd beter dan genezen en kun je met tal van medicinale kruiden al een hele hoop voorkomen. Maar bij een dier met zoveel ademnood zag ik geen andere mogelijkheid. Ik zette alle principes aan de kant, en startte de kuur. In dit geval antibiotica met enrofloxacine als werkzame stof, 2 x daags rechtstreeks in haar bekje.

Daarnaast probeerde ik haar neusgaten schoon en open te krijgen met een wattenstaafje en een fysiologische zoutoplossing, wat niet mocht baten want dat leek wel dichtgemetseld, zo hard was dat. Zelfs als ik het even liet intrekken.

Zoekend op internet naar andere opties kwam ik bovenstaande video tegen van Pavlovafowl op youtube, over hoe je je kip een stoombadje kan geven bij ademhalingsmoeilijkheden. Wow.. dat ik daar zelf niet aan gedacht had!! Nu had ik niet de benodigde kruiden in huis zoals aangegeven in de opvolgende video, maar wel wat etherische olie van pepermunt, teatree, eucalyptus, tijm, salie etc. (Neem zelf namelijk in de winter geregeld een stoombad voor m´n chronische snotterneus.) Dus ik wikkelde Fops losjes in een theedoek en hing haar voorzichtig boven een pannetje stoom waar een paar druppeltjes etherische olie-mix in gedruppeld waren. Ze liet het gelaten toe maar m'n man verklaarde me voor gek.

De volgende ochtend durfde ik haast niet te kijken, maar ze leefde nog en leek zelfs iets actiever én hongeriger! Altijd een goed teken, al beperkte haar trek zich enkel tot levende meelwormpjes. Daar was ik al hartstikke blij mee en van mij mocht ze zoveel eten als ze wilde. Ik doopte ze van te voren wel even in een beetje halfzachte kokosolie (als frietjes in de mayonaise) voor extra voedingsstoffen.

En zo krabbelde ze elke dag wat verder op. Ze bleef antibiotica houden en ik bleef proberen of ik haar neusgaten open kon krijgen door stoom en fysiologisch zout. En daarnaast gaf ik haar zoveel mogelijk krachtvoer naast haar eigen biologische groeimeel. Meelwormpjes, gebakken roerei, spruitgroenten, knoflook, "vitaminewater" (zie foto beneden) etc. En hield het slaaphok zo schoon als maar mogelijk was.

En ik belde met An in België. 

Wij hebben nogal wat dierenartsen in ons bestand zitten. Uiteraard de vaste dierenartsenpraktijk waar we ook met de honden en katten komen. Jan is daar de kippendierenarts die vooral grote pluimveebedrijven in de regio aandoet. Dan heb ik nog Janneke, m'n allerbeste vriendin van de middelbare school die dierenarts is geworden en nu vooral lesgeeft. Zij woont in de buurt en heeft zelf ook kippetjes gehad. Voor noodgevallen, second opinions, naslagwerk in medische boeken en klare taal kan ik altijd bij haar terecht, werkelijk een gouden lijntje! An is de vriendin van Frank, de beste vriend van m'n man. Ik spreek haar iets minder over diergeneeskunde maar zij is óók dierenarts en heeft haar specialiteit in vogels, ze doet zelfs onderzoek naar infectieziektes in pluimvee! In dit geval dus degene die me het meeste informatie kon geven over de kippen en hoe ze het beste te behandelen.

Dit is wat ik van dat gesprek opstak qua raad en tips. 

• Kippen zijn erg gevoelig op de ademhalingswegen en bij tekenen van een verkoudheid, vooral bij jonge kippen, is het tijdig geven van een breedspectrum antibiotica aan te bevelen. Het is namelijk zo dat als je een verkoudheid verwaarloost, de kip het makkelijk kan ontwikkelen tot een chronische aandoening. Dat betekent dat bij elke temperatuursomslag of kouder vochtig weer de verkoudheid steeds opnieuw de kop opsteekt.
• De antibiotica vooral ook niet te kort geven. In mijn geval, met Fops zo benauwd raadde ze zeker 3 weken aan. Hoe eerder je begint bij ziekteverschijnselen hoe korter de kuur kan duren. Als er van de andere 2 kippen ook maar eentje durfde te niezen moest ik ook daar meteen met een (kortere) kuur beginnen.
• Geef het geneesmiddel rechtstreeks in de bek, dat is veel efficiënter dan bijvoorbeeld in het drinkwater.
• Er mag normaal gesproken nooit vocht uit de neusgaten van een kip komen. Dat is al een teken dat er een verkoudheid aan de gang is.
• Kippen hebben minder last van een verminderde darmflora bij een antibioticakuur dan mensen. Je kunt probiotica geven om de darmen te ondersteunen maar dat hoeft niet via een speciaal diersupplement te gaan. Gewoon een beetje yoghurt waar wat culturen aan toegevoegd zijn is goed genoeg.
• Appelazijn in het drinkwater helpt vooral bij gistinfecties. Kippen hebben daar van nature minder last van dan bijvoorbeeld parkietjes. Je kunt het wel in het drinkwater doen, het kan niet echt kwaad, maar voor verkoudheid heeft het geen effect.
• Vitaminewater is geen probleem, dat kun je gewoon geven ter ondersteuning.
• Stoombadjes zijn juist goed! Zelf adviseerde ze een vernevelaar, maar dat werkt in principe hetzelfde. 2x daags een kwartiertje draagt zeker bij aan de genezing. Wees wel voorzichtig met het gebruik van etherische olie, vooral van de muntsoorten, die zijn erg sterk en één druppeltje is vaak al genoeg.
• En natuurlijk de voor de hand liggende zaken. Goede hygiëne, schoon hok, schoon drinkwater, geen tocht, goed voedsel etc.

Tja.. Ik blijf het gevoel houden dat je kippen het best zo natuurlijk mogelijk kunt houden en dat preventie door gezond eten en leven het allerbeste is. Ik ben, ook voor mezelf trouwens, anti- antibiotica. Het is wel het laatste waar ik aan wil beginnen. Maar een chronisch verkouden kip wil ik ook niet, dus vandaar dat ik precies heb gedaan wat An me aangeraden had. Hopelijk heb ik het hierna dan nooit meer nodig.

Toen na een weekje ook Ollie een aantal keer begon te niezen ben ik ook met haar een kuurtje begonnen. 

Het geven van het medicijn rechtstreeks in de bek ging wel steeds moeilijker trouwens. Ook al ging het steeds gepaard met lekker aaien en meelwormpjes erbij. Deze video van hoe een kip vloeibaar medicijn rechtstreeks in haar bek krijgt is bij mij nooit zo makkelijk gegaan.

Tot ik uiteindelijk bedacht dat ik het ook op stukjes bruin brood kon druppelen! Geniaal! Ik nam de kip dan wel apart want anders had je nooit de garantie dat het stukje medicijnbrood ook werkelijk door de juiste kip werd ingeslikt, jeetje, wat zijn die snel met elkaars eten afpikken!!

Nog een laatste opmerking over de antibiotica. In de bijsluiter staat duidelijk te lezen dat het niet voor legkippen bedoeld is. Dat heb ik uiteraard even nagevraagd want ook al zijn mijn kippen nog te jong om eieren te leggen, het zijn zeker geen vleeskippen! Jan, m'n eigen kippendierenarts zei daarover dat bij het opstellen van deze bijsluiters voornamelijk gedacht wordt aan de pluimveehouderijen. Als daar vanwege een antibiotica een wachttijd van 5-6 weken aangehouden moet worden voordat de eieren weer verkocht kunnen worden (omdat dan pas de antibiotica-sporen laag genoeg zijn voor de regelgeving) dan is zo'n bedrijf failliet. Die overbruggingsperiode is veel te lang. Vandaar dat er bij zo'n medicijn geschreven wordt dat het niet gebruikt kan worden bij legkippen. Maar voor hobbykippen ligt dat natuurlijk anders. Daar is het niet zo'n ramp als je een paar weken moet wachten. En zelfs als je niet wacht, zolang het voor eigen consumptie is mag je zelf de keus maken om het toch te eten, je krijgt dan wel een kleine dosis antibiotica binnen. 

Hier duurde het uiteindelijk zeker twee weken voor bij Fops haar neusgaten een beetje open gingen. Zelfs drie weken voor het helemáál open en schoon was. Omdat er toen nog steeds een klein beetje een ontstoken geurtje te ruiken was heb ik de kuur zelfs verlengd tot 4 weken (in overleg met An). Daarna was ze van alle symptomen af (hoewel ze nog wel steeds, heel af en toe, een klein niesje laat horen.) 

Ik heb niet al die tijd steeds een stoombadje gegeven hoor. Dat is voor de kip ook niet leuk, hoewel ze het niet heel erg leek te vinden. Op een gegeven moment bedacht ik dat het ook zou helpen om wat etherische olie mix (van eucalyptus, pepermunt, lavendel, tijm en teatree) op te lossen in water en dat in een vernevelflesje te doen. Elke avond, als ze met z'n drieën op stok zaten spoot ik een paar pufjes in het hok in de buurt van de kippen (niet rechtstreek op de kippen!) voor wat aromatherapie. 

Heb inmiddels heel wat uurtjes weer op internet gezeten. Specifiek op zoek naar ziektepreventie en een meer holistische benadering om met de gezondheid van kippen om te gaan. Kwam toch steeds weer op dezelfde blogs uit waar ik eerder ook al veel informatie vandaan had gehaald. Een paar blogs wil ik even uitlichten:

• http://naturalchickenkeeping.blogspot.nl/ Een blogforum met enkel artikelen over het natuurlijk houden van kippen.
• http://www.the-chicken-chick.com/  De blog van Kathy Shea Mormino
• http://www.fresh-eggs-daily.com/  De blog van Lisa Steel. Zij geeft binnenkort een boek uit specifiek over het natuurlijk houden van gelukkige en gezonde kippen. Te bestellen bij Amazon

In plaats van dat ik allerlei groens van kruiden aan de kippen aanbood, ben ik ze gewoon los gaan laten in m'n kruiden-groententuintje. Ik dacht dat ze waarschijnlijk zelf veel beter zouden aanvoelen wat ze nodig zouden hebben. Wel een beetje bang dat ze een kaalgevreten boel achter zouden laten maar dat viel behoorlijk mee. Ze pikken wat hier, ze pikken wat daar. Het is zo ontzettend leuk om ze zo rond te zien scharrelen, zo lekker voldaan en tevreden. Vooral de bladeren van de broccoli vinden ze erg lekker, en bloedzuring vinden ze ook helemaal geweldig. Maar ze aten nooit van één ding heel veel. En gelukkig vinden ze hun eigen groeimeel ook nog steeds heel lekker, want dat is toch wel de basis. Heb het idee dat het tevreden gelukkige kipjes zijn. 

Popo, de oudste bruine kip die overigens helemaal geen antibiotica heeft gehad en ook niet verkouden is geworden, ook niet met een snotterende Fops aan haar zijde, begint al een beetje te verkleuren. In haar kop komt steeds meer rood, een teken dat ze volwassen begint te worden. Bij bovenstaande foto zit twee weken leeftijdsverschil. Ze is nu als het goed is bijna 19 weken oud. We zijn heel benieuwd of ze voor de winter nog haar eerste ei gaat leggen of dat ze wacht tot het voorjaar.

Ollie, de zwarte kip, blijkt overigens geen orpington te zijn. Dat idee had ik al heel snel maar je ziet het nu steeds beter. Haar bouw is veel slanker en gladder, en haar staartje is niet zo bollig als bij Popo en Fops. Geen idee wat voor ras ze dan wel is.. Ze is de jongste van allemaal, nu ongeveer 13 weken. Maar wel heel lief hoor! We gaan haar echt niet inruilen, maar heb stiekem wel m'n bedenkingen gekregen bij de fokker waar we ze gehaald hadden. Echt goed geholpen heeft hij ons niet.