dinsdag 30 april 2013

C: Dutch Baby

Vandaag is een bijzondere dag want het is de allerlaatste Koninginnedag. Nog even en we hebben een Koning. Hoewel niet helemaal Koningsgezind ga ik straks wel even de tv aanzetten. Het is toch een kleine tijdscapsule die je weer maakt, want zo weet ik ook nog precies dat Beatrix Koningin werd. We woonden toen net even een jaartje in België, mama stond in de keuken en ik keek naar de grote zwart-wit televisie en moest waarschuwen als het moment daar was dat de nieuwe Koningin haar eed aflegde. (Wat ik als 8-jarige natuurlijk een paar keer, voor de grap, te vroeg deed en m'n moeder op een holletje uit de keuken kwam... haha, gefopt!)
Om een beetje mee te doen aan het nationale gevoel leek me vandaag ook wel een goede dag om voor het eerst een "Dutch Baby" te maken..(Nee Mir, dat is niet wat je denkt!!)
Toevallig kwam ik die benaming een dikke week geleden op een amerikaanse food-blog tegen en ben een zoektocht begonnen, want wat is in hemelsnaam nou een Dutch Baby?! Dat hoor je als Nederlandse toch te weten?...

Nou.. een Dutch Baby is een soort ovengebakken pannenkoek/omelet. In Amerika eten ze het als ontbijt. (Altijd al raar gevonden dat ze daar pancakes als ontbijt eten, maar omdat dit ook een beetje omeletterig is past het wel, heb ik vanmorgen ontdekt.. het zit nog vers in m'n maag.)
Er is overigens niets Dutch aan, het recept is eerder Duits maar hebben ze in Amerika fonetisch vertaald als Dutch. Ach ja.. is ons Koningshuis ook niet een beetje Duits? Nog steeds een prima gerecht voor op Koninginnedag dus!

Je hebt nodig:
-2 eieren (kamertemperatuur)
-125 ml. melk, sojamelk of amandelmelk
-120 gram patentmeel (gezeefd)
-snufje zout
-snufje nootmuskaat
-wat boter om de pan in te vetten
-garnering, zoet of hartig. (Ik maak hier zoet, met verse banaan, beetje poedersuiker en maple syrup/ahorsiroop)

Verder ook:
-voorverwarmde oven op 250 C.
-gietijzeren steelpan (of andere pan die met steel en al in de oven kan van ongeveer 20 cm. doorsnee.)
-ovenhandschoenen!!

Verwarm eerst de oven voor op 250 C. met de pan erin.
Kluts dan de melk en eieren door elkaar en voeg daarna beetje voor beetje de gezeefde meel toe. Nog wat  zout en nootmuskaat erbij en het beslag is klaar.
Zodra de oven op temperatuur is haal je de pan eruit (ovenhandschoenen aan want het is heet) en vet je de pan in met wat boter (het officiële recept heeft het over 2 eetlepels boter, maar dat vond ik teveel.) 
Giet het beslag in de hete pan en zet direct terug in de oven, die je dan terugzet naar 220 C. Ongeveer 12-15 minuten.

 
En dan gebeurt er dit! Door de eieren krijg je een heel luchtig deeg, wat het midden heeft tussen een pannenkoek en een omelet qua smaak. (Ik had overigens maar een klein pannetje wat met steel in de oven kon dus had het beslag in drieën gedeeld en na elkaar gebakken.)
Later las ik dat het officieel ook uit 3 kleine pannenkoekjes hoorde te bestaan, vandaar misschien de naam Baby? Hoe dan ook, tegenwoordig wordt het voor het gemak in één grote pan gegoten.
Officieel werd het ook niet met ganering gegeten, alleen een beetje suiker en citroensap. Maar mét is toch een stuk lekkerder hoor!

Ik nam vers gesneden banaan en een beetje ahornsiroop. Maar er zijn legio mogelijkheden. Allerlei verse of meegebakken vruchten. (Dan gelijk na het beslag in de hete pan strooien en meebakken.) of een hartige variant met ui, prei en champignon bijvoorbeeld.
Dat laat ik verder aan jullie over. Ik ga nu lekker even achter de tv zitten, we zijn een half uur verwijderd van de beruchte "balkonscène" op de dam, die mag ik niet missen op deze dag.

Fijne Koninginnedag allemaal! En eet smakelijk!

maandag 29 april 2013

C: Amandelmelk

Melk, goed voor elk?

Bijna 15 jaar geleden lag ik eens op de behandeltafel van een alternatieve arts. Op aanraden van een vriend was ik daar naartoe gegaan omdat ik maar niet van een verkoudheid afkwam (maandenlang liep ik al met een licht verstopte neus) hij vermoedde dat ik wel eens een voedselallergie zou kunnen hebben. 
De arts legde allemaal doosjes op m'n voorhoofd en mat daarbij m'n polshartslag. Dat was alles. Daarna kwam hij met de verklaring dat ik een melkallergie had. In de meest uitgebreide vorm ook nog, want alle bestanddelen van de melk waren uit den boze, de wei, de lactose..ook geitenmelk en zelfs soja mocht ik niet. In ieder geval voor de komende drie maanden, dan zou blijken of er verbetering kwam.

Nu heb ik melk nooit lekker gevonden. Ik hoefde het van m'n moeder vroeger ook nooit te drinken. (van m'n oma  trouwens wel..karnemelk..jak!) Maar yoghurt of ijs daarentegen.... dat werd dus wel even afzien. 
Daarnaast las ik artikelen over melk, want ik had eigenlijk wel moeite om klakkeloos van een wazige arts aan te nemen dat ik zo'n allergie had. En zo las ik dat koeienmelk eigenlijk alleen maar goed is voor kalfjes, bij mensen verslijmd het de boel, zorgt het juist nièt voor sterkere botten en is het meer een commerciële reden dat het zo wordt gepromoot dan dat het ook werkelijk gezond is...

Dus ja.. wat moet je dan geloven? Misschien toch je eigen gevoel... Is er een reden dat ik melk nooit lekker heb gevonden? Hoe dan ook.. ik ging de uitdaging aan. Maar zonder melk of soja...pfff, weet je wel in hoeveel producten dat zit? (al helemaal 15 jaar geleden!)
Gelukkig is daar amandelmelk. Het ís geen melk, al is het wel wit, maar je kunt het veelal wel gebruiken in plaats van melk. Om zo te drinken, pannenkoekenbeslag mee aan te maken, door sauzen en soepen, door koekjes etc.

Hoe maak je het?

Allereerst koop je rauwe onbewerkte amandelen (bruin of wit, dat maakt niet uit.) en laat je ze een nacht weken in ruim water. Dat weken is essentieel, maar als je het de avond tevoren vergeten bent dan kan het ook sneller door het minimaal een uur te laten weken in heet water. Iets minder maar soms wel efficiënter. 
250 gram rauwe amandelen geeft later ongeveer 1 liter amandelmelk.
Giet de amandelen de volgende ochtend af. Je zult zien dat ze door het weken een stuk zijn opgezwollen. Links amandelen die een nacht in de week hebben gestaan, rechts rauwe, ongeweekte amandelen.

Je kunt ervoor kiezen om de amandelmelk iets te zoeten en smaak mee te geven. Dat is afhankelijk van wat je zelf lekker vindt of waar je zin in hebt.
Het kan met honing, suiker, ahornsiroop, stevia. Maar ik gebruik vandaag een paar dadels zonder pit en een halve peul vanille (niet in de lengte maar dwars doorgesneden.)
Doe alles in een keukenmachine (een staande mixer/blender werkt het beste) en giet er ongeveer 1 liter (of minder) kokend water bij. De romigheid kun je aanpassen door meer of minder water te gebruiken. En kókend water want dat zorgt ervoor dat de smaak van de amandelen er goed uitgetrokken wordt. Daarnaast nog een klein snufje zout en eventueel nog een beetje kaneelpoeder en/of nootmuskaat..
Mix alles voor 1-3 minuten op een hoge stand. Soms giet ik er tijdens het mixen nog wat water bij als ik het idee heb dat het wat natter kan. Daarna laat ik het eventjes wat afkoelen.

Tot slot moet je het mengsel zeven. Ik gebruik daarvoor een stuk gaasdoek wat in een zeef is gelegd. Veel van het mengsel loopt er gewoon doorheen, maar op een gegeven moment zul je de pulp moeten uitknijpen. Gooi dat overigens niet weg, amandelpulp kun je gebruiken door koekjesbeslag, in je smoothie, door eigen gebakken brood, door toetjes, als knapperig korstje in de oven etc. Het ruikt hééérlijk en je kunt het invriezen tot later gebruik.

Eventueel kun je de melk nog wat aanlengen mocht het niet dun genoeg zijn om voor melk door te gaan. Wil je het als koffiemelk gebruiken dan kan het romiger blijven.
En dat was het. In de koelkast kun je het afgesloten zo'n 4 dagen goed houden.

Overigens..de verkoudheid werd wel minder, maar ging niet helemaal over. Nu, 15 jaar later, weet ik inmiddels dat ik een zware huisstofallergie heb. Daar zal het eerder aan hebben gelegen. In hoeverre ik dus echt een melkallergie heb weet ik niet, dat heb ik nooit meer laten testen. Maar ik ben er wel van overtuigd dat melk niet zo goed voor ons is als wordt beweerd. Allergie of niet. 
Dat neemt niet weg dat er best nog wel eens ijs op het menu staat, of crême fraiche door het eten. Maar dus ook geregeld amandelmelk in de koelkast!

C: Wilgenwater

Als er een natuurlijk, goedwerkend, gratis én makkelijk te maken alternatief bestaat voor iets wat je anders in de winkel zou kopen, dan is dat uiteraard altijd interessant. En vandaag wil ik graag vertellen over het bestaan van wilgenwater. Dat kan uitstekend als alternatief dienen voor stekpoeder bij nieuwe stekjes of als groeimiddel bij jonge zaailingen. Het helpt beter te wortelen en weert ziektes af. En sinds het nu ongeveer de tijd is om van alles te stekken en mijn vensterbank vol staat met kleine plantjes die in de groei zijn en straks de overgang naar de moestuin moeten maken, komt wilgenwater precies op tijd. Je kunt er normaal gesproken ook eerder in de lente mee beginnen, maar dit jaar loopt door het koude voorjaar de kalender nog steeds een beetje achter. En mijn eigen kalender eerlijk gezegd ook.. wat een drukke tijd heb ik achter de rug. Maar gelukkig is het nu de eerste dag van de meivakantie en kom ik weer aan tuin-dingen toe.. Aan de slag dus..

De wilg:

Wat je nodig hebt is een wilg (Salix) en die zijn gelukkig ruim aanwezig in de natuur, vaak bij wat nattere stukken zoals langs sloten, beken, plassen etc. (Salix is afgeleid van het keltische woord "sal lis" wat "bij water" betekent, ze staan graag een beetje nat. Dat kan in Nederland dus haast overal!)
Vaak herken ik een wilg qua groeivorm eigenlijk alleen als treurwilg, krulwilg of knotwilg, óf als in het voorjaar de katjes verschijnen. Ze kunnen er ook meer als struiken uitzien, dan vind ik het al lastiger. Gelukkig maakt het niet uit welke wilg je gebruikt, dus kies voor een boom waarvan je zeker weet dat het een wilg is.

Wat heb je nodig:

Wat je gebruikt zijn de takken van de wilg. Het meest werkzaam zijn de jongere eenjarige takken die erg buigzaam zijn en nog niet verhout. Niet meer dan potlooddikte. Knip met een scherpe (snoei)schaar wat van die takken af. Hoewel ze zeggen dat je wilgenwater tot wel 2 maanden in de koelkast kunt bewaren, is het toch het beste om het zo vers mogelijk te gebruiken. Om de zoveel tijd een verse portie maken is niet erg veel werk, dus neem mee wat je op dat moment nodig hebt. 
In de lente, als de sapstroom op gang komt, zijn de werkzame stoffen het meest actief.

En dan:

De geoogste takken knip je vervolgens in kleinere stukjes van ongeveer 2,5 cm. (Hoe kleiner, hoe beter.)  Heb je er toch een paar verhoute stukken tussen zitten dan kun je daar even met een hamer op slaan om de vezels te breken, of je splijt die takken in tweeën.
De meningen zijn trouwens verdeeld of je de bladeren van de takken nou wel of niet moet verwijderen. De meesten zeggen van wel, maar ik denk niet dat het echt iets uitmaakt, eerlijk gezegd. Bladeren voegen niets toe, maar ze werken ook niet tegen. Dus doe waar je op dat moment tijd/zin in hebt. (Als heb je de bladeren er vrij snel afgeritst.)

Vervolgens moeten de takjes gaan weken in water (infuseren). Voeg zoveel water toe dat de takjes ruim onder staan.
De snelle manier is om er kokend water over te gieten en dit te laten trekken tot het is afgekoeld. 
Je kunt ze ook in  koud (regen)water leggen, al moeten ze dan wel langer blijven weken, minstens 24-48 uur. 
Zeef dan de takjes eruit en je wilgenwater is klaar voor gebruik.

Hoe te gebruiken:

Je kunt wilgenwater gebruiken zoals je stekpoeder zou gebruiiken. Er zijn daarbij verschillende manieren die worden toegepast en geadviseerd. Iedereen heeft z'n eigen methode en overtuiging. Van even dopen in verdund wilgenwater, tot een paar dagen laten staan in onverdund wilgenwater. 
Ik ga meestal op m'n gevoel af. Als ik meer verhoute stekken heb, van bijvoorbeeld lavendel en rozemarijn, dan laat ik de stekjes een paar uur tot een dag in onverdund wilgenwater staan voordat ik ze in stekgrond zet. Zo hebben ze zich een beetje kunnen volzuigen. Verhoute stekken wortelen trouwens erg langzaam, het kan wel 4-6 weken duren, daarom begiet ik in die periode die stekken af en toe nog met wilgenwater als extraatje.
Van meer zachte stekken, zoals bijvoorbeeld basilicum of munt, gebruik ik verdund wilgenwater.. Daar laat ik ze continu in staan tot ik zie dat ze wortel schieten. Meestal is dat al binnen een week.

Je kunt het wilgenwater ook gebruiken om zaailingen of stekjes te begieten. Verdund of onverdund, ook dat gaat op gevoel. Ik doe het zo eens in de week afhankelijk van hoe warm het is en hoe goed ze groeien.
Een scheutje bij wat vaaswater kan ook trouwens.

Waarom werkt het?

In de bast van de wilg komen twee belangrijke werkzame stoffen voor, namelijk salicylzuur (een anti-oxidant, ontstekingswerend en voorloper van de aspirine) en indool-3-boterzuur (IBA een groeihormoon die onder de auxines/planthormonen valt. "Auxein" is Grieks voor "groeien".)
Deze twee stoffen zorgen ervoor dat de plant zelf goed beschermt is tegen bacterieën, schimmels en virussen én zeer makkelijk kan wortelen. Steek maar eens een wilgentak meteen na het afknippen in de grond, in bijna alle gevallen zal die zonder problemen aanslaan met een uitgebreid wortelstelsel. (Als je ooit een wilgenhaag hebt moeten weghalen dan weet je wat ik bedoel.)
Het zijn ook deze stoffen die je met een aftreksel oplost in water en toegankelijk maakt voor andere planten om op te nemen. Juist stekken, maar ook jonge zaailingen, zijn vaak erg kwetsbaar en hebben nog niet voldoende afweerstoffen of wortelen om zich goed te beschermen. Wilgenwater is dan een steuntje in de rug om die periode te overbruggen.

Werkt gewone asperine ook?

De asperine die we nu kennen (dus niet paracetamol) is een synthetische product, acetylsalicylzuur. (Waarvan salicylzuur de plantaardige voorloper was, die in wilgen voorkomt.) In vroeger tijden, voor de ontdekking van de aspirine, gebruikte men daarom dus wilgenextracten tegen koorts en pijn.
Geïsoleerd wordt salicylzuur (plantaardig of synthetisch) niet goed verdragen door het lichaam, vandaar dat er uiteindelijk in de laboratoria acetylsalicylzuur is ontwikkeld.
  
Nu lees ik steeds vaker berichten van tuinhobbyisten dat er asperine wordt gebruikt als "geheim" ingrediënt in voedingsrecepten voor planten om de weerbaarheid (en dus de groei) te verbeteren. En dat is op zich best logisch bedacht. Of het ook op die manier werkt weet ik niet, ik ben geen chemicus, maar als je de verhalen van de gebruikers mag geloven dan heeft het wel degelijk effect. 
Echter, dan wel alleen als ontstekingsremmer. Asperine is geen planten-groeihormoon, en heeft daarom niet hetzelfde effect als wilgenwater, waar wél IBA-auxine inzit. Daarbij..als je ziet hoe snel en makkelijk je wilgenwater maakt, waarom zou je dan niet daarvoor kiezen boven aspirine? Er zit bovendien niets synthetisch aan en is helemaal gratis..  ik hou wel van het romantische idee dat het ene plantje het andere plantje helpt.