C: Snail mail in 10 tips

De Kerstvakantie is hier begonnen. Dat is nog even drukte van een andere orde maar ongetwijfeld daarna ook een aantal rustige dagen. Tenminste, dat is de planning...niks plannen. Het liefst gebruik ik deze laatste dagen van het jaar om met poezen op schoot in een trager ritme te komen. De dag een beetje laten voortkabbelen en maar wat aanrommelen. Het sluit helemaal aan bij alle huidige omstandigheden, de donkere korte dagen, de afsluiting van het jaar, het terugblikken.
Bij het opsnorren van de kerstspullen op zolder vorige week stuitte ik op 3 oude doosjes. Ze zaten vol met ontvangen brieven van weleer. (Voornamelijk afkomstig van m'n man toen hij nog mijn vriendje was.) Geschreven in de tijd vóór de computer om de hoek kwam kijken. Hele correspondenties stuurde ik destijds per post en ik herinnerde me meteen weer de verrukking als er daaropvolgend een dikke brief op de mat terug plofte.

Wat een gemis eigenlijk. Tegenwoordig is het schrijven van een persoonlijk bericht grotendeels teruggedrongen naar een kaartje met verjaardagen of kerst. Of een vlugge mail over en weer. Ik kan niet anders concluderen dan dat we er behoorlijk bij ingeschoten zijn. Al die verzamelde brieven bij elkaar stonden opeens symbool voor die vertraging waar ik in vakanties zoals deze soms zo naar verlang. De tijd nemen voor iets, er iets moois en persoonlijks van willen maken, de wereld in sturen en dan maar afwachten. Dagen, of soms wel weken of zelfs maanden. Maar altijd in de wetenschap dat je ooit, vroeger of later, zomaar op een dag een brief terug zou kunnen krijgen. Als uitgesteld geluk dat je deur weer had gevonden. Zo staat er ook nog een kistje vol met brieven van een vriendin die naar Spanje emigreerde, jarenlang hebben we elkaar nog op de hoogte gehouden van onze dagelijkse levens, tot de computer het overnam en de persoonlijkheid verdween.

Inmiddels is het bijna een verloren vaardigheid geworden voor mensen die mét internet zijn opgegroeid, denk ik wel eens. Een persoonlijke dikke brief schrijven. Want hoe leer je dat nou? Niet op school toch? Tenminste.. afgezien van een sollicitatiebrief heb ik er nooit les in gehad. Je leert het voornamelijk door het gewoon te doen, en weer terug te krijgen. Dat was de reden dat ik een paar jaar geleden op vakantie (ter lering en vermaak) een lange brief stuurde naar m'n neefje, vol met tips hoe je eigenlijk een goeie lange persoonlijke brief schrijft en hoe leuk dat allemaal wel niet is om te kunnen.

En als ik zeg lange, dan bedoel ik ook lange... Tijdens een van de verjaardagen afgelopen weken nam m'n neefje 'm weer eens mee. Voor- én achterkant zijn helemaal volgeschreven. Bij elkaar ruim 2,75 meter aan brief. (Bovenstaande foto laat trouwens óók zien dat neefje een understatement is, het is puur een verkleinwoord gebaseerd op het leeftijdsverschil, want qua lengte heeft hij me al lang ingehaald.)

De tips zal ik hier met jullie delen. Wie weet, misschien begin je er zelf ook (weer) aan. Omdat het een stuk authentieker is dan een mailtje sturen, een stuk leuker ook, alleen al vanwege de voorpret en de wetenschap dat het geweldig is om te ontvangen.  De tips zijn in willekeurige volgorde en opgedaan vanuit eigen jarenlange ervaring.

tip 1:
Schrijf met de hand! Jouw hand, of eigenlijk jouw handschrift, is het persoonlijkste wat er is. Zolang je niet bezig bent met een sollicitatiebrief is daar eigenlijk geen uitzondering op. Ook niet als je een lelijk handschrift hebt, of haast onleesbaar. Natuurlijk mag je er wel een béétje je best op doen om het leesbaar te maken, maar het hoeft nou ook weer geen schoonschrift te zijn. (Mijn man, destijds nog mijn vriendje, heeft altijd een heel lelijk handschrift gehad. Zat ik daar te puzzelen wat hij in godsnaam geschreven had, maar wat ben ik blij dat dat hem nooit weerhouden heeft om te schrijven.)
Zinnen kunnen scheef gaan, woorden verkeerd geschreven of doorgehaald, misschien twijfel je wel over de grammatica, zo zonder een autocorrectie erbij. Maakt allemaal niets uit. Het gaat om de intentie die erachter steekt, dat weegt 1000x meer dan of het netjes is.
tip 2:
Dateer je brief. Ergens bovenaan in een hoekje schrijf je op z'n minst het jaartal. Liefst gewoon de hele datum. Wellicht ook nog tijd en plaats erbij voor de volledigheid. Voor de brief zelf is het niet per se van belang maar het fijne aan brieven is dat ze herlezen kunnen worden, soms wel jaaaaren later. Voor die gelegenheden is het ontzettend fijn als je ze dan nog in de tijd kunt plaatsen.
tip 3:
Als je een lange brief schrijft is dat tegen het eind een hele lap tekst bij elkaar. Je kunt dat wat speelser houden door het geheel wat op te breken. Wat goed helpt zijn kleine tekeningetjes hier en daar, ter illustratie of voor de leuk. Ook hier geldt, je hoeft helemaal niet goed te kunnen tekenen, het gaat niet om een tekenwedstrijd. (Mensen die niet goed kunnen tekenen maken vaak de mooiste illustraties trouwens!) Of, als je dat tekenen echt niet wil.. wie zegt  dat alle regels horizontaal moeten staan. Een stukje tekst haaks erop waardoor je het papier even moet draaien maakt het allemaal wat minder formeel. Zolang het maar geen doolhof van woorden is waardoor het irritant lezen wordt, maakt dat het geheel juist wat luchtiger.
tip 4:
Inhoudelijk is het soms wel lastig om een lange brief te schrijven, want wat schrijf je allemaal? Ik weet nog goed dat ik vroeger brieven schreef naar mijn oma. "Lieve oma, hoe gaat het met u? Met mij gaat het goed................ ", en vervolgens wist ik niets meer, zat ik daar te turen naar dat lege vel. Als je lange brieven schrijft hoeft heus niet alles hele inhoudelijke waarde te hebben. En het hoeft ook niet allemaal formeel opgeschreven te worden. Het scheelt al als je bedenkt dat je kunt schrijven wat je anders zou zeggen in een gesprek. En dan bedoel ik, alle liflafjes die anders ook voorbij zouden komen. Schrijven in spreektaal. Mijn brieven schreef ik vroeger altijd graag in de trein, dan beschreef ik wel eens wat er nou weer voor raar figuur tegenover me was gaan zitten, hoe die zat en eruit zag. Totaal onbelangrijk, maar het geeft de ontvanger een beeld van jouw beleving op dat moment alsof ie er zelf bij zou kunnen zitten. Kun je prima afwisselen met stukken die wel ergens op slaan.
tip 5:
Praktisch gezien is het nogal een kluif om een lange brief te schrijven. Qua tijd alleen al. Niemand beweert dat je dat in één keer moet doen, in de zin van..ik ga nú een brief schrijven en ik stop pas als ie klaar is. Veel handiger is het als je er een paar dagen, goh, zelfs een paar weken over mag doen. Leg 'm af en toe even weg. Na een tijdje zijn er vanzelf weer nieuwe dingen voorgevallen waarover je kan schrijven. Dateer dan elke keer weer opnieuw zodat het voor de ontvanger ook duidelijk is hoeveel tijd er tussendoor is gepasseerd. Dat maakt het allemaal een stuk beter behapbaar. En je beschrijvingen mogen ook best wat ouder zijn, het is geen e-mail!
tip 6:
Meestal schrijf je je brieven op gewoon formaat papier (A4 bijvoorbeeld) in plaats van op die lange lap die ik mijn neefje stuurde. In dat geval krijg je bij een lange brief al gauw meerdere kantjes. Nummer die pagina's. Dat is net als dateren een service naar de ontvanger. Je weet nooit hoe en waar jouw brief gelezen wordt. Springt er net een kat op schoot, valt het op de grond, waait het weg? Kleine moeite, groot plezier als de kantjes dan genummerd zijn.
tip 7:
Zorg voor fijn pen en papier. Dat zal de ervaring leren maar neem van mij aan dat dat er toe doet. Te glad papier, haperende pennen of ander ongemak is een bron van irritatie tijdens het schrijven. Zelf schrijf ik het liefst met 2B vulpotlood. Dan is m'n handschrift mooier, de weerstand op het papier fijner. M'n moeder schreef vroeger, voor haar hand verlamd raakte, het liefst met een dikke zwarte vulpen op gelig papier. Ze genoot van het geluid en de geur en hoe de letters zich vormden onder haar hand. Schrijven is een zintuiglijke ervaring, kies de materialen die bij je passen en voor je werken.
tip 8:
Maak werk van een mooie enveloppe. Dat is het eerste wat iemand ziet bij het ontvangen, zoals de kaft van een boek. Het is haast een belofte. Officieel hoort er natuurlijk een voldoende gefrankeerde postzegel en een leesbaar adres op te staan. En moet het door een brievenbus passen. Maar daarnaast zijn er legio mogelijkheden hoe een enveloppe er nog meer uit kan zien. Dat hoeft helemaal niet zo formeel te zijn. Op o.a. Pinterest kun je tegenwoordig de leukste voorbeelden zien ter inspiratie, bijv. hier. (20 jaar geleden vertelde onze dorpspostbode een keer dat ze altijd benieuwd was welke brief ze nou weer kon bezorgen, en dat die bij het postkantoortje soms eruit werd gevist om door iedereen bekeken te worden. In een klein dorpje ben je al gauw gespot!)
tip 9:
Niet iets wat ik standaard deed, maar soms, of bij sommige mensen, stuurde ik een kleine toegift mee, een soort cadeautje bij de brief. Een los tekeningetje, een gedroogd klavertje 4, een plat dropje, zoiets. Klein, plat en licht. Als je naar het buitenland stuurt, vooral buiten Europa, moet je wel weten of dat ook kan. Je mag niet altijd zomaar zaadjes of snoepjes meesturen van de douane. Zie ook hier.
tip 10:
Je hoeft niet altijd te wachten op antwoord voor je zelf weer gaat schrijven. Vooral als je weet dat de brieven toch wel over en weer gaan. Begin gewoon alvast weer met een beginnetje, het hoeft toch niet meteen af. Wie weet ben je al halverwege als je een brief terugkrijgt, nog genoeg tijd om er dan alsnog op in te haken. Zo spreid je het lekker uit. Zo lang je zelf maar met plezier schrijft en geniet van de brieven die je krijgt is het allemaal goed.

Wie schrijft, die blijft! Ik denk dat ik die oude vriendin in Spanje deze kerstvakantie weer eens ga verrassen met een ouderwetse brief. Dat is zo lang geleden.
(Voor iedereen die verder een correspondentie zoekt via ouderwetse snail mail kan hier eens kijken. Een platform voor brievenschrijvers van over de hele wereld.)