C: Moestuin deel 7: vruchtbare grond

Een stapsgewijze opsomming over het opzetten van een ecologische moestuin op zandgrond.
Vandaag deel 7:

De bodem in goede conditie:

Afgelopen meivakantie heb ik veel in de moestuin gewerkt, maar niet het soort werk wat ik gepland had staan. Hoewel ik m'n zinnen had gezet op het mulchen van de paden, het maken van een pergola voor de druif en het herstellen van het tuinhekje... werd ik min of meer gedwongen om het onkruidprobleem in het achterste deel van de tuin aan te pakken. 

Tja.. dat achterste deel, heel handig verstopt achter de frambozenstruiken, maar toch nog wel een stuk van zo'n 4 x 13 meter. Ik had het plan om me om dat stuk nog niet al te veel druk te maken dit jaar. Heb m'n handen eerlijk gezegd meer dan vol aan het voorste (moestuin)deel, maar toen ik zag hoe daar na een paar regenbuien het zevenblad ontploft was....als één dikke grasmat 30 cm. hoog... toen kon ik het niet echt meer ontkennen. Bovendiep kroop dat zevenblad ook gestaag over de tuingrenzen naar de buren, dat kun je als fatsoenlijk mens niet maken. Dus met de duizelingwekkende snelheid van een vierkante meter per uur ben ik rigoureus de strijd aangegaan om zo mogelijk alle worteltjes uit te pluizen die in de grond zaten. Langer dan 4 uur op een dag hield ik het niet vol en na 10 van die dagen heb je het allemaal wel zo'n beetje gehad, hoewel je dan wel een redelijk goed beeld hebt kunnen vormen van wat voor grond je zo ongeveer hebt.

Zandgrond is van nature vrij arm en dat was ook het gevoel wat ik bij dit stuk grond kreeg. Dat het leeg was. Een van de dingen die ik bijvoorbeeld deed was alle wormen tellen die ik bij het minutieuze uitpluizen van de onkruidwortels in de grond tegenkwam. Had een gemiddelde van 6 wormen per vierkante meter, wat mij belachelijk weinig leek. Daarnaast amper andere beestjes, of überhaupt iets van organische massa in de bodem. Bij elke meter die ik onder handen nam groeide het besef dat er nog heel wat meer werk te wachten stond om van deze bodem een vruchtbaarder geheel te maken.

Thuis ging ik op zoek naar informatie over grond en bodemleven, en zo stuitte ik op een aantal documentaires die me nieuwe informatie gaven, heersende overtuigingen bevestigden of me over het algemeen aan het denken zette over hoe ik zelf met mijn grond en tuin om zou willen gaan. 

A farm for the future:

De eerste documentaire die ik zag was een prachtige BBC uitvoering van Rebecca Hosking. Een Britse filmmaakster die op dat moment op het punt stond om de traditionele boerderij van haar vader over te nemen. Hoewel het meer de nadruk legt op de manier hoe de boeren en de landbouw op een duurzamere manier de toekomst tegemoet kunnen (of moeten) treden, geeft het ook veel raakvlakken met de moestuinders. Beiden werken namelijk (al is het op een andere schaal) met grond en gewas. Om die zo duurzaam, vruchtbaar en zelfvoorzienend mogelijk te maken is het belangrijk om je grond te kennen en te respecteren. Maar vooral de noodzaak om het zo duurzaam te doen opende m'n ogen voor het grotere geheel. Ik heb de documentaire inmiddels al een paar keer bekeken en raad iedereen aan om er even een uurtje voor te gaan zitten. Een interessante zoektocht naar alternatieven en goed onderbouwt met een prettige flow erin. Nederlands ondertiteld.

Dirt! The Movie:

Een andere documentaire die ik later zag was Dirt! The Movie. Hier wordt vooral ingezoomd op de bovenste laag aarde (of topsoil zoals ze het in het Engels noemen.) de laag waar we met het telen van onze gewassen het meest van afhankelijk zijn, en hoe daar op mondiaal niveau mee om wordt gegaan met alle gevolgen van dien. De sfeer is hierbij wat rauwer en ongemakkelijker. Het duurt ook een hele tijd voordat het omslagpunt wordt gemaakt naar nieuwe initiatieven en oplossingen. Toch een heel inzichtelijke film die in alle facetten probeert uit te leggen waarom die bovenste laag aarde zo belangrijk is voor mens en dier. En hoe alles met elkaar verbonden is.

Back to Eden:

Tot slot kreeg ik nog de tip om te kijken naar deze film over Paul Gautschi. Een man die een onmogelijk stuk grond vruchtbaar kreeg zonder daar al te veel werk aan te hebben. Het is wel een beetje op z'n Amerikaans gebracht en daarnaast is Paul Gautschi ook nog een zeer religieus man die kwistig met bijbelcitaten strooit  om z'n overtuiging kracht bij te zetten. Maar dat neemt niet weg dat het onderliggende principe interessant is. Het gaat net als bij de documentaire van "a farm for the future" uit van wat ze ook wel forest gardening noemen, bostuinieren. Kortweg dat je de methode kopieert waar bossen al eeuwenlang en zonder teveel invloed van mensen op floreren. Namelijk de grond bedekken met organisch materiaal en het verder zo veel mogelijk met rust laten zodat het bodemleven ongestoord z'n werk kan doen. Ondanks dat het klimaat en de grond bij Paul Gautschi compleet het tegenovergestelde is van hier werkt de methode hetzelfde, het kijken wel waard dus.

Klik hier voor de link naar vimeo

Dus?

Dus ik ben er inmiddels wel achter dat je niet een, twee, drie een perfecte grond kunt verwachten maar dat het een kwestie is van verstandig bodembeheer en geduld. Het braak liggende stuk wat ik nu heb (bijna helemaal klaar met onkruidvrij maken) kan in ieder niet zo blijven liggen. Dat is wel het stomste wat ik na al dat werk van opschonen kan doen. Ook al ga ik het dit jaar nog niet gebruiken om op te tuinieren.

Mijn plan van aanpak is dus als volg:

. 

-Allereerst ga ik de grond mesten met goed verteerde compost. Kost op onze vereniging 0,70 cent per kruiwagen. Dat is de investering dus niet.

-Vervolgens ga ik er een groenbemester op zaaien, zoals phacelia/klaver, of later in het jaar winterrogge. Groenbemesters kunnen voedingsstoffen in de bodem opnemen en opslaan in de wortels om het later langzaam weer af te geven zodat er minder weg kan spoelen door de regen. De begroeiing gaat verder nog onkruid tegen en de plant is daarnaast in bloei ook nog eens een goede bijenplant.

-Tussen de rijen groenbemester breng ik mulch aan. Mulch is eigenlijk niets anders dan een organische stof die de grond beschermt tegen droogte, teveel regen, inwaaiend onkruid etc. Paul Gautschi is helemaal weg van boomsnippers, maar gemaaid gras, stro, bladcompost e.d. werkt ook. Deze mulch wordt langzaam opgegeten door het bodemleven.. tenminste, als je dat hebt.

-De 6 wormen per vierkante meter zitten me nog steeds dwars. Ik wil uiteindelijk minstens het tienvoudige daarvan!! Als je meer organisch materiaal aanbrengt zullen als het goed is ook de wormen gaan toenemen, maar je kunt ook wormen uitzetten.. Ja serieus! Hier kun je online wormen kopen om uit te zetten in je tuin. Compostwormen voor in je composthoop of mixwormen voor tussen je planten. Kijk ook hier voor een filmpje.

-In de achterste hoek van de tuin ga ik een traditionele composthoop opzetten om ook zelf compost te kunnen maken. Maar daarnaast komen er ook composttorens in de bedden zélf. Dat is een manier om helemaal ter plaatse te kunnen composteren en de wormen de compost zelf door het bed te laten vervoeren. Helemaal makkelijk. Inmiddels heb ik al in 4 bedden zo'n composttoren ingegraven. Foto's en uitleg volgen snel.

-Een andere manier om je bed op te zetten is volgens het pricipe van de Hugelkultur of Sandwich/ Lasagna gardening. Ook manieren om meer organisch materiaal in te brengen in de grond. Best interessant om je eens in te verdiepen.

Het lijkt allemaal heel veel werk maar eigenlijk gaat het er juist vanuit dat als je grond eenmaal goed is en beschermd wordt, je juist haast geen werk of omkijken ernaar hebt. Duidelijk is het in ieder geval wel dat een investering in de grond, een investering in het totaal is. Een duurzame en natuurlijke aanpak is daarbij de slimste keus want dat is de manier waarop de grond het zelf wil.