C: Kippenvoer fermenteren.

Het is een tijdje geleden dat ik iets over m'n kippetjes heb geschreven, Popo en Fops. Ze lopen hier nog steeds vrolijk in de rondte, blij dat de dagen weer wat gaan lengen. Inmiddels worden ze deze zomer al 4 jaar oud. Op zich nog niet zo heel oud, maar toch is de eierproductie hier gemiddeld al een poosje dramatisch afgenomen. Vooral Popo, toch in het begin mijn superkip qua eitjes leggen, heeft na 19 oktober 2015 geen één eitje meer gelegd. Niks....Nada. Dat is dus heel vorig jaar niet, toen ze 3 jaar werd.
Ik heb me het hoofd gebroken wat de oorzaak kan zijn, bang dat ze misschien onzichtbaar ziekig was maar als dat zo is dan heeft zich dat nog steeds niet geopenbaard. Het is een raadsel.
Fops heeft afgelopen jaar nog wel eitjes gelegd, en ook redelijk consequent, maar wel op z'n Fops. Dat wil zeggen, een kort eierseizoen, ze begint laat en houdt ook vroeg weer op.
Nee, qua eitjes worden we niet heel erg verwend, maar qua gezelligheid des te meer. Het zijn zulke lieve en makkelijke kippen. Dus we hebben ons er inmiddels maar bij neergelegd dat het geen actieve legkippen zijn en genieten van ze zoals ze zijn, biologische stadskippen met pensioen.

Toch blijf ik het gek vinden, van die eitjes. En m'n boerenverstand kan er niets anders op verzinnen dan er maar gewoon voor te zorgen dat ze zo gezond mogelijk zijn. Dat is altijd goed, nietwaar? Vandaar dat ik me weer eens ben gaan verdiepen in het fermenteren van kippenvoer. Vanwege de vitamines, probiotica en de makkelijke vertering. Het geeft de inwendige gezondheid een kleine boost. Ik heb het zelf al eerder een poosje gedaan toen de kippen nog in de groei waren maar ben gestopt zodra ze gingen leggen. Misschien is het nu weer eens tijd om te zien of het verschil uitmaakt. Dat zou wat zijn!

Zelf krijgen de kippen hier altijd biologisch kippenvoer, soms van Van Gorp en soms van Bio-Ron. Voor het fermenteren koos ik nu voor de pluimvee-mix van Bio-Ron omdat dat hele granen zijn, zo onbewerkt en zo puur mogelijk en nog vol groeikracht. Om een of andere reden heb ik het idee dat dat beter is, hoewel het fermenteren ook met pelletkorrels kan en word gedaan.

Het proces is eigenlijk heel makkelijk. Je hebt alleen een glazen pot*, schoon water en voer nodig.. en een beetje geduld. (*Een plastic of stenen pot kan ook, alleen nooit metaal.)

-Je begint met een schone gesteriliseerde pot. (Met mijn 2 kippen heb ik aan volume genoeg aan een grote pindakaaspot.) En vult dat voor ongeveer 1/3 met droog kippenvoer.
-Vervolgens giet je daar schoon water overheen. Hoewel er hier in Brabant lekker zacht schoon water uit de kraan komt kook ik het zelf altijd eerst een keertje op en laat dat afkoelen. Zorg dat het voer ruim voldoende onder water staat want het voer gaat nog zwellen en moet ook dan te allen tijde onder water blijven. De plastic deksel ligt er maar losjes op, niet helemaal dichtgedraaid.
-Laat het een paar dagen bij kamertemperatuur staan zodat het fermentatieproces op gang kan komen. Roer het dagelijks even door.

Dat is alles. Er hoeft dus verder niets bij. Het fermenteren komt vanzelf op gang door de wilde gisten die overal aanwezig zijn. In de lucht, op het voer, overal. Je herkent het proces aan de belletjes die na verloop van tijd op de oppervlakte verschijnen en de zurige lucht. Afhankelijk van het seizoen en de temperatuur is het voer dan na zo ongeveer 3-5 dagen klaar om aan de kippen te geven.

Droog versus nat gefermenteerd voer.

Schep dan een paar lepels uit de pot in een bakje voor de kippen. Hoeveel voer je nodig hebt merk je snel genoeg. Zoveel dat het op het einde van de dag op is. Ik heb zelf ongeveer 5 à 6 eetlepels per dag.
Haal niet ál het voer en vocht uit de pot maar zorg dat er een flink restje achterblijft. Vul dat weer aan met nieuw droog voer en wat schoon (gekookt/afgekoeld) water en roer het goed door. De volgende dag kun je daar weer het voer voor de kippen uithalen en met nieuw voer/water weer aanvullen zodat alles ruim onder staat.. enz. enz.

Ik blijf zelf zo trouwens niet eindeloos doorgaan met bijvullen. Na ongeveer anderhalve week zet ik een nieuwe pot op waar ik na een halve week op overga. Dit om ervoor te zorgen dat mogelijke slechte bacteriën niet de overhand kunnen krijgen. Vertrouw sowieso altijd op je neus, ruik aan het mengsel. Zolang het zurig ruikt kun je het met een gerust hart aan de kippen geven. Zodra het wat schimmelig of anderszins bedorven ruikt meteen weggooien en opnieuw beginnen.

De kippetjes zijn er hier dol op. In eerste instantie eten ze eerst de lekkerste granen eruit, maar op het eind van de dag is het hele schoteltje toch leeg.

Overigens heb ik hiernaast ook nog steeds een bakje met droge biologische legkorrels in de ren hangen voor de dagen dat ik 's ochtends soms vergeet ze meteen eten te geven. En ook nog vers groenvoer, water, kippengrit en wat levende meelwormpjes om de variatie erin te houden.
Nu ben ik dit keer nog niet zo heel lang bezig met dit gefermenteerde voer, ongeveer 3 weken dus wellicht is het nog te vroeg om conclusies te trekken, maar we hebben alvast sindsdien geen slappig drolletje meer gehad. Dat is al iets.
Ik hou jullie op de hoogte, en reken maar dat ik het wereldkundig maak als Popo tóch weer besluit om een eitje te gaan leggen!!

C: Gereedschap gereed!

Voor iemand die zoveel in de moestuin werkt ga ik opvallend nalatig met m'n tuingereedschap om, realiseerde ik me opeens. Ik zie ze voornamelijk als gebruiksvoorwerpen die gebruikt worden, niet verzorgd. Dus zo gebeurt het steeds weer dat ze na gedane arbeid vies en vuil in het schuurtje belanden tot ik ze weer nodig heb, zonder daar verder ook maar eventjes bij stil te staan. De focus ligt vooral op het stukje grond dat ik ermee bewerkt heb, of de struik die ermee is opgegraven... en hoe mooi dat er nu bij ligt. Niet op het gereedschap zelf uiteraard, want dat is vanzelfsprekend, daar zijn ze immers voor gemaakt.

Waarom ik het nu opeens anders ging zien weet ik niet precies. Voortschrijdend inzicht wellicht, of een plotselinge inval van wijsheid die ik eigenlijk al steeds in me had maar nooit aan het licht liet komen.  Hoe vaak hoor je wel niet zeggen dat goed werk begint bij goed gereedschap. In m'n eigen atelier of in de werkplaats is dat al lang doorgedrongen, alles zoveel mogelijk schoon en geordend. Waarom op de moestuin dan niet?
In een flits zag ik buurman Frits in m'n herinnering terug, hoe hij vroeger met een zeis het gras maaide en een slijpsteentje in z'n overal had zitten waar hij met regelmaat z'n zeis een scherp glimmend randje mee gaf. Of hoe een andere buurman alles aan haakjes geordend aan de muur had hangen. Vervolgens keek ik naar m'n eigen aangekoekte gereedschap dat als een rommeltje in een hoekje van m'n tuinhuisje lag..  Hier klopt iets niet Chantal! Dit kan beter, respectvoller en duurzamer.
 

Dus zo begon een goed voornemen. Ik verzamelde al het tuingereedschap bij elkaar, nam het mee naar huis en begon het schoon te borstelen. Al het aangeklonterde zand eraf waaronder hier en daar al roest en splinters aan het ontwikkelen waren. Vervolgens met een sopje van groene zeep en een ruw sponsje alles schoongemaakt. Het metaal én de houten stelen. Jeetje zeg, daar knapten ze al een heel stuk van op. En zo op een rijtje naast elkaar te drogen in het zwakke winterzonnetje voelde ik me opeens een beetje schuldig. Gereedschap in de tuin is zo onmisbaar, ze verlichten het werk enorm en zoals ze nu als soldaatjes helemaal opgepoetst stonden te blinken bracht dat besef helemaal naar voren dat ik niet echt aardig voor ze was geweest al die tijd.

Nadat ze een paar dagen hadden staan drogen onder het afdak begon ik aan de volgende stap. De houten stelen werden licht opgeschuurd met schuurpapier om ze weer mooi glad en splintervrij te krijgen, de metalen delen met een staalborstel zoveel mogelijk roestvrij gemaakt en alle randjes met een vijl weer scherp gemaakt. Over dat vijlen trouwens, daar zijn op internet verschillende video's over die wel handig zijn om eerst te bekijken. Dit is een willekeurige.
Kort gezegd moet je opletten dat je consequent in de juiste hoek zit en dat je met je vijl niet op en neer gaat maar steeds maar vanuit een kant vijlt.

Vervolgens smeerde ik alle houten stelen ruim in met gekookte lijnolie (geen rauwe lijnolie want die is niet drogend.) waarna ze na een kwartiertje met een schone doek werden uitgewreven. In het begin voelt het nog steeds vettig aan maar na verloop van tijd is dat ingetrokken en zijn de houten stelen beschermd.
Alle metalen delen spoot ik in met een dun laagje WD 40 om ze te beschermen.

 

En zo stond alles weer schoon, scherp en ingevet klaar voor het nieuwe seizoen. Dat voelt toch wel een stukje beter. Het enige waar ik nu nog voor moet zorgen is een manier om ze in de moestuin op te hangen, zodat ze niet op hun scherpe randjes hoeven te rusten. En dat er een ruwe borstel en doek bij ligt om ze steeds schoon en droog weg te kunnen hangen.

Een paar dagen later ook alle snoeischaren die ik had verzameld, zowel van thuis als van de moestuin. Sommige zagen er zo aftands uit en schaarden zo stroef dat ze haast opgegeven leken.
Had ik dat even mis!
Eerst gingen ze weer in een sopje met een schuursponsje, flink over de bladen heen om ze zo schoon mogelijk te boenen.
Vervolgens ook hier met de vijl erover om ze weer scherp te maken. (Aan snoeischaren kun je goed zien aan welke kant van het blad je moet vijlen want daar zit al een schuin kantje, doe het ook alleen maar dáár want anders ontstaat er ruimte tussen de bladen bij het scharen en dat is niet de bedoeling.) Daarna legde ik ze weer even in een laagje water waar een heel klein beetje chloor in zat om ze te ontsmetten en liet ze na afspoelen drogen op de verwarming.
Tot slot ook hier een dun laagje WD 40 eroverheen waardoor alles weer soepeltjes bewoog en ze haast weer als nieuw leken.
Als ik eerder had geweten dat het allemaal zo makkelijk was om te doen dan was ik veel eerder in actie gekomen. Nu is het alleen nog een kwestie van bijhouden en de tijd nemen om ook na het werken in de tuin niet meteen het poortje te sluiten om naar huis te gaan, maar om te zorgen dat al het gebruikte gereedschap weer schoon en droog opgeborgen ligt, klaar voor het volgende bezoek.

C: Het begint met.... Zaadjes

In de wintertijd liggen de moestuinactiviteiten redelijk stil. Zelfs aan het uitzoeken van de nieuwe zaden, toch vaak wel het hoogtepunt van deze rustige periode, kwam ik pas laat toe. Ik had al lang de mailtjes gezien van Velt en onze moestuinvereniging met het aanbod mee te doen met de samenkoopactie voor 10% bulk-korting, maar het kwam er steeds maar niet van. De moestuin is dan misschien wel rustig, maar voor m'n werk is de winter juist een drukke tijd en december spant helemaal de kroon.
Vandaar dat ik er pas in januari aan toe kwam, bij ongeluk nog wel want het ging niet via de geijkte weg. Ik begon namelijk in eerste instantie een enkele zoektocht naar roodbloeiende tuinboonzaden. Die kunnen zowat als eerste de grond in en mijn eigen zaden had ik door de natte vorige zomer niet weten te oogsten en waren op. Die zaden kreeg ik alleen op de Nederlandse sites niet gevonden, tenminste, niet biologisch en dat is toch wel mijn vereiste. Uit frustratie toen maar over de grenzen gaan zoeken, meer om te achterhalen of ze überhaupt wel bestonden..ergens.. dan om ze nou ook daadwerkelijk uit den vreemde te gaan bestellen. Op Engelse sites kwam ik ze ook niet tegen maar uiteindelijk wél op een Duitse site. En dat bleek een hele interessante site ook nog. Zomaar plotseling ontdekt.
De site is eerder een soort verzamelsite van 15 verschillende bio-kwekerijen verspreidt over heel Duitsland. Dat aantal zorgt ervoor dat het aanbod van biologisch zaad een stuk diverser is dan wat er hier in Nederland te krijgen is. Toch wel even de moeite van het bekijken waard.
Al browsend door hun onlineshop werd ik lekker gemaakt met allerlei nieuwe variëteiten. Samen met een vertaalprogramma en weggezakt vwo-Duits kwam ik een heel eind, dus het duurde eigenlijk niet lang voordat ik daadwerkelijk besloot m'n hele bestelling maar daar te plaatsen. Niet alleen de roodbloeiende tuinbonen, maar alles waar ik geen weerstand tegen kon bieden.

Na het plaatsen van de bestelling duurt het wel wat langer voordat 't thuisbezorgd wordt. Ik neem aan dat daar alle zaden van de verschillende kwekerijen eerst bij elkaar gebracht moeten worden én het is natuurlijk ook buitenlandse post, maar na twee weken viel het hier dan toch op de mat, samen met de rekening. Bestelling gelukt!! (Alwéér geslaagd, zou m'n moeder zeggen.)

Nadat ik halverwege vorig jaar m'n instagram-account over de moestuin een beetje liet versloffen heb ik inmiddels in dit nieuwe jaar de draad weer helemaal opgepakt. De ontdekking van de site én de komst van de zaadjes bleef uiteraard niet onvermeld.