C: De kippenkalender

Op de valreep van het jaar een kleine tip voor iedereen met kippetjes. Hou een lijst bij met de eitjes die ze leggen in het nieuwe jaar. Eventueel per kip als je de eitjes van elkaar kunt onderscheiden, anders in het algemeen.

Bovenstaande foto laat een lijstje zien dat afgelopen jaar op onze koelkast heeft gehangen. Een overzicht van alle gelegde eitjes in 2015. (Het zijn 212 eitjes in totaal, 74 van Fops en 128 van Popo.) En nu dat het jaar voorbij is vind ik het eigenlijk jammer dat ik niet óók een overzicht had bijgehouden van het jaar daarvoor (het eerste jaar dat ze eieren gingen leggen), om te kunnen vergelijken.
Hoewel, ook zonder is het me meteen al wel duidelijk dat ze in hun eierproductie achteruit zijn gegaan. Jaja, ook hier bieden in het verleden behaalde resultaten geen garantie voor de toekomst. En met inmiddels 2,5 jaar oud en officieel over hun piek heen, vind ik het interessant om te zien hoe het vanaf nu gaat verlopen met de aantallen.

Toch was dat niet de belangrijkste reden om dit te gaan registreren, want eitjes zijn natuurlijk leuk (héél leuk zelfs) maar ik heb de kippetjes niet alleen voor de leg. Ik wilde vooral inzicht krijgen, zien of ik er iets van zou kunnen afleiden, qua gezondheid of sociaal gedrag. Als er eentje namelijk opeens stopt met eieren leggen maar niet broeds of in de rui is, of midden winter leeft, dan kan dat een signaal zijn voor iets anders. Het is handig om te weten wanneer ze dan haar laatste eitje heeft gelegd, of hoe lang zo'n periode duurt. Allemaal in het kader van "ken je kip".

Fops en Popo. De meisjes in het flauwe eindejaars-zonnetje vandaag.

Fops (oftewel Ophelia) 

Wat ik grappig vond: Het eitje van Fops op 24 januari. Ik heb het zien gebeuren anders zou je kunnen denken dat ik een foutje had gemaakt. Fops legde toen haar eerste eitje van het jaar en prompt stopte Popo (die al ruim een jaar haast onophoudelijk aan het leggen was.) alsof ze dacht: "Mooi, neem jij het vanaf nu maar weer over." Waarna Fops (meer showkip dan legkip) waarschijnlijk dacht.."Euh, dacht-het-niet" Om na 21 dagen toch wroeging te krijgen en aan het werk te gaan, even, waarna ze besloot dat ze toch eigenlijk liever broeds was in maart.
Haar topmaanden liepen van april  tot half augustus, met nog een broedsheid in juni/juli en eind augustus. Waarom ze het daarna niet weer normaal oppakte weet ik niet. Haar rui begon eind november pas en is nog steeds aan de gang. Gelukkig hebben we een zachte winter zover. Een hele productieve en consequente legster was ze ook vorig jaar niet. Maar wat een heerlijke rare enigszins nerveuze kip is het verder.

Popo (oftewel Opolla)

Van de twee kippen de meest betrouwbare en toegewijde. Minder lang doorgelegd dan vorig jaar. (Toen liep haar termijn compleet van januari t/m december, afgezien van de broedse periodes. Ik schreef er nog heel trots over hier.) Nu was het van maart tot half oktober. Toch nog zo'n 2,5 maand langer dan Fops. Daarna ging ze prompt in de rui en stopte voor winterreces. Ze is heel duidelijk de leider van de twee. Na een broedsheid is zij de eerste die weer gaat leggen, waarna Fops volgt. En áls ze legt, dan is ze vrij regelmatig. Twee broedse periodes had ze afgelopen jaar. Ik kreeg haar in beide gevallen na een week weer broedsaf, en dan duurde het daarna nog 10-14 dagen voor de eieren weer kwamen. Ik geef haar trouwens groot gelijk dat ze nu in de winter is gestopt. Ben wel erg benieuwd of ze na die langere pauze eerder gaat starten dit jaar. 

De legnesten zijn na de grote schoonmaak in de herfstvakantie nog niet gebruikt. Alhoewel er de laatste week wel wat verandering voordeed. De strootjes zijn wat platgelegen en er liggen veertjes. Misschien dat ze goede voornemens aan het maken zijn en er dus toch weer wat voorzichtige actie op komst is? Of denk ik te rooskleurig? Januari is eigenlijk nog veel te vroeg, niet? We houden het bij!!

C: Doe het zelf: Yoghurt maken.

De afgelopen weken ben ik weer flink aan het fermenteren geslagen. Zo staat er weer een grote brouwemmer vol met gesnipperde biologische valappeltjes* te borrelen (*die ik kistvol van een lieve cursist met een boomgaard had gekregen). Daar ga ik weer een nieuwe lading appelazijn van maken. Zulke gezellige geluidjes komen daar vanaf.

Daarnaast ook nog een pot met rode kool in de fermentatie staan. Die rode kool geeft zo'n mooie kleur af, lekker vrolijk voor een kleurrijke winter. (met een gesnipperd appeltje en geweekte rozijntjes erg lekker als bijgerecht.)

Maar sinds afgelopen week is daar ook de eigengemaakte yoghurt bij gekomen. Want ook het maken van yoghurt gaat via een fermentatieproces en is helemaal niet moeilijk. Ik had er al heel vaak over gelezen, maar ben er nooit eerder aan begonnen omdat, nou ja.. eerlijk gezegd omdat ik steeds redeneerde dat het niet erg veel winst opleverde. Je hebt bijvoorbeeld een liter melk nodig om een liter yoghurt te maken, en aangezien het qua prijs niet erg veel uitmaakt in de winkel kun je toch net zo goed meteen dat pak yoghurt kopen?
De enige reden om zelf met yoghurtmaken aan de gang te gaan, was voor mij als ik redelijk makkelijk en lokaal aan biologische RAUWE melk zou kunnen komen. Dan zit de winst niet zozeer in de prijs maar wél in het product. Namelijk het feit dat je dus on-gepasteuriseerde yoghurt kunt maken, vol met alle voedingsstoffen die er normaal met pasteuriseren uitgekookt worden. In rauwe vorm is melk, en dus ook yoghurt, ook nog eens veel beter te verteren.

Je raadt het waarschijnlijk al, die biologische rauwe melk heb ik inmiddels gevonden. Namelijk bij de biologische boerderij De Genneper Hoeve in Eindhoven. Vroeger woonde ik daar vlak in de buurt, en met wijlen m'n eerste hondje Tapas heb ik dagelijks eindeloos vaak in de Genneper Parken rondgewandeld. Als je namelijk de skyline wegdenkt heeft het verdacht veel weg van mijn geboortedorp, pure nostalgie. De plek was me dus goed bekend, maar de laatste keer dat ik checkte (lang geleden) verkochten ze daar nog geen eigen rauwe melk. Inmiddels dus wel!! En hoewel ik er nu niet meer om de hoek woon, is het nog steeds niet erg ver bij m'n huis vandaan.

Dussss. Ik er meteen naar toe. Je moet wel een eigen schone fles meenemen en gepast geld. (€ 1,- per liter), dan kun je tussen 16:30-17:30 zelf melk uit de tank aftappen. Toen ik kwam waren ze nog bezig met melken. Verser kan haast niet! Bovendien kon ik zo ook meteen de dames persoonlijk bedanken voor hun melk. Mooie forse koeien zijn het, die lekker veel buiten staan.

Omdat het voor mij de eerste keer was kreeg ik uitleg over het gebruik en reinigen van de tank, dan kan ik de volgende keer zelf. Florian heeft me geholpen, toevallig een oude bekende ook nog. Gezellig bijpraten ondertussen.

En de volgende keer dus een fles met een iets wijdere opening, dat is handig als de trechter er toevallig eens niet ligt. Goeie tip!

Het maken van de yoghurt:

Benodigdheden:
- (rauwe) biologische melk
- 2 eetlepels biologische yoghurt (met yoghurtculturen erin) per liter melk.
- thermometer
- schone (gesteriliseerde) afsluitbare pot
- warme plek

-Verwarm al roerend de (rauwe) melk tot 41-45 graden C. De thermometer is hier wel handig want als je veel warmer gaat vernietig je een hoop goede stoffen die rauwe melk/joghurt juist zo gezond maakt. Er schijnt ook een vingertest te zijn voor het geval je geen thermometer hebt, waarbij de melk zo warm is dat je 'm er net 10 seconden in kunt houden, maar ik heb (als keramist) vuurvaste handen. 45 graden is echt nog niet zo heel warm hoor.
-Als de melk op temperatuur is roer je er (per liter melk, 2 eetlepels) biologische yoghurt doorheen. De eerste keer heb je dus naast de melk ook wat yoghurt nodig (waarbij het belangrijk is dat daarbij op het etiket staat dat er yoghurtculturen inzitten.) Maak je vaker je eigen yoghurt dan kun je de volgende keer ook twee eetlepels van je eigengemaakte yoghurt toevoegen. Zo kun je een keer of tien achter elkaar doorgaan. Daarna is het slim om weer eens yoghurt uit de winkel te nemen als 'starter' omdat bij de eigengemaakte yoghurt langzamerhand de balans van de culturen wat verschuift.
-Roer goed door, breng de temperatuur weer terug op 41-45 graden C. en giet het dan over in een gesteriliseerde pot.
-Zet die pot voor ongeveer 24 uur weg op een warme plek. Een hooikist zou kunnen, of gewikkeld in een fleecedeken, of in de oven met alleen het lampje aan. De temperatuur van de yoghurt in wording moet in ieder geval zo constant mogelijk blijven en niet teveel afkoelen (of opwarmen)
-Zet daarna de yoghurt in de koelkast waar die verder op kan stijven. Na ongeveer een dag kun je er dan van eten. Hmmm. Lekker hoor! Blijft ongeveer een week goed.
-Dit alles is werkelijk in 5 minuutjes gepiept. Zo snel en makkelijk!

De yoghurt is iets dunner dan die uit de winkel. Hier zitten natuurlijk ook geen verdikkingsmiddelen in. Ik heb wel eens gehoord dat je er een beetje melkpoeder bij kunt doen, of gelatine. Dus mocht je dikkere yoghurt willen dan kun je daar meer onderzoek naar doen. Maar je kunt natuurlijk ook gewoon accepteren dat het in z'n natuurlijke vorm iets dunner is.
Ik ben er in ieder geval erg blij mee. Denk dat de Genneper Hoeve regelmatig een bezoekje van me krijgt!

C: King of my Garden

Gistermiddag ging ik even langs bij m'n volkstuinvereniging want er lag een boek voor me klaar. En wel het nieuwste boek van fotografe Anja Ligtenberg over "onze" volkstuin! 4 seizoenen heeft zij als project op het terrein rondgelopen, mensen gesproken en veel gefotografeerd. Wat uiteindelijk heeft geresulteerd in een gedrukt boekwerk met een selectie van portretten en informatie over de volkstuin en haar tuinders.

Ook ik ben Anja een aantal keren tegen het lijf gelopen in die tijd. Want hoewel ik op deze blog het afgelopen jaar helemaal niet meer over de tuin geschreven heb (foei Chantal) ben ik er toch echt wel flink in bezig geweest. Bovenstaande foto is daar het bewijs van, want ik heb een plekje in het boek van Anja gekregen. Zie je dat ik inmiddels een houten schuurtje heb staan?! Helemaal zelf gezet!! Nou ja, met hulp natuurlijk.

Erg leuk om door te lezen en te ervaren hoe iedereen op z'n eigen manier met de tuin bezig is. En om de medetuinders in hun element geportretteerd te zien. Mensen die ik hier regelmatig ook 'in het wild' tegenkom. Zoals Achmed op de voorpagina. Hij is mijn achterbuurman en heeft me aan het citroengras-kweken gezet! (In getekende vorm beschreven op m'n instagram-account. De plek waar m'n tuin het afgelopen jaar alle aandacht heeft gekregen.) Zo merk je vanuit een ander perspectief hoe veelzijdig het moestuinieren is, en hoe het voor alle mensen een rustgevende ontsnapping is uit de drukte van alledag. Een kleine gemeenschap op zichzelf met één grote gemeenschappelijke deler. De liefde voor groen. 

Het boek is eventueel te bestellen op de website van Anja. (Klik hier) 

C: Geurige dennenappels

Na de vorige blogpost over het maken van dennenhydrolaat (hier) blijf ik nog even in de sfeer van de dennen. Het is per slot al december, dé maand bij uitstek voor dennenbomen nietwaar? Hoewel ik het nu specifiek wil gaan hebben over de dennenappels. Geurige dennenappels nog wel!! Voor een heerlijk ruikend huis tijdens de feestdagen.

In het stukje bos waar ik dagelijks met de hondjes wandel stikt het van de dennen, en dus ook van de dennenappels. Allerlei maten kun je er vinden, maar vooral de grote zijn favoriet. Bij de hondjes dan. Niets leukers dan achter een dennenappel aanrennen. Nu kan ik natuurlijk ook een tennisbal meenemen, maar die is net iets te groot voor hun bekjes. Dennenappels niet, die hebben een spitse punt dus dat past altijd wel. Bovendien, als we het tijdens het spelen kwijtraken dan is het ook niet zo erg, het bos ligt er toch vol mee.
Maar meestal raken we ze niet kwijt. Meestal worden ze helemaal mee naar huis gedragen, vol trots. Bij de voordeur grijp ik pas in, geen dennenappels mee naar binnen. En zo gebeurt het dat we naast de voordeur een groeiende berg dennenappels hebben liggen. Eens in de zoveel tijd gooi ik er een zwik weg in de gft.

Maar deze maand krijgen er een paar een ander doel. Ik zocht er een aantal uit, die dus voor het gemak al bij de voordeur lagen maar anders moet je dus even het bos in, en maakte ze schoon.

Dat deed ik door ze een tijdje in water te laten weken onder iets zwaars zodat ze onder water bleven, en daarna door ze met een borsteltje af te schrobben. Geen honden-slijm of beestjes meer, alstublieft.

Vervolgens gingen ze op wat bakpapier de oven in om ze weer te drogen. Daardoor gaan de schubben van de dennenappel mooi open staan. Mogelijke beestje die daar nog onder verscholen zaten overleven de oven niet. Aangezien de dennenappels nog wat hars kunnen bevatten wat vluchtig is, zette ik de oven niet té heet. Ongeveer 100 graden C. Als je zelf hoger durft gaat het drogen ook sneller. Blijf in ieder geval een beetje in de buurt. Bij mij stonden ze toch wel voor een uur of 5 in de oven, met de ventilator aan.

De volgende dag, toen de dennenappels helemaal afgekoeld waren kwam het leukste gedeelte, de geuren toevoegen. Zelf koos ik voor etherische olie, dat vind ik lekkerder dan synthetische geurolie, maar neem gerust wat je zelf lekker vindt. Traditioneel worden vaak de wat zwaardere decembergeuren gebruikt, zoals kaneel en kruidnagel, maar je kunt elke geur of geurcombinatie gebruiken die je lekker vindt. Sinaasappel, dennengeur etc.
Met mijn verzameling etherische oliën koos ik voor een mix kaneel-kruidnagel op 3 dennenappels, daarnaast 3 dennenappels met een mix lavendel-anijs, en nog 6 dennenappels met een mix cederhout-benzoë-sandelwood.

Druppel de geur(en) op de schone, droge en open dennenappel en berg ze vervolgens in een afgesloten plastic zak op. Heel makkelijk daarvoor zijn de ziplock-zakjes. En laat zo alles lekker intrekken. Het hout van de dennenappel neemt de geur op en geeft die later langzaam weer af. Met als gevolg een heerlijk ruikend huis.

Hoe lang de geur blijft hangen is van een aantal factoren afhankelijjk. Allereerst van de geur zelf. De diepe zware geuren blijf je langer ruiken dan de vluchtige. Menthol en citrus vervliegen sneller dan houtige of kruidige geuren. Wat niet wil zeggen dat je die dus niet kan gebruiken. Vaak is de combinatie van meerdere geuren juist erg lekker, die net als bij een parfum langzaam veranderen.
De hoeveelheid druppeltjes die je toevoegt is ook van belang. Voor etherische olie deed ik er ongeveer 10 per dennenappel in totaal. Bij de mix kaneel-kruidnagel wat minder en bij de mix lavendel-anijs wat meer.
Daarnaast is natuurlijk ook het aantal dennenappels dat je gaat behandelen van invloed. Hoe meer dennenappels bij elkaar, hoe sterker (en dus langer) de geur waarneembaar blijft.
Tot slot is de periode waarin ze opgesloten blijven in de plastic zak nog mede bepalend. Hoe langer, hoe sterker. Van een dag tot twee weken is allemaal mogelijk.
Globaal gezien zouden de dennenappels dan ergens tussen de paar dagen tot de paar weken geur af kunnen geven.

Eenmaal uit de plastic zak kun je de dennenappels geurend en wel in een mooi mandje leggen met wat versiering erbij als tafelstuk. Of integreren in een mooie kerstkrans, of per stuk bij het raam hangen. Nou ja, van alles dus. Dat laat ik een beetje aan jullie over. En als de geur te flauw wordt kun je weer nieuwe druppeltjes toevoegen en even in een plastic zak laten zitten.

Leuk toch? Al denk ik niet dat de hondjes ze nog erg graag in hun bek nemen als er eenmaal geur op zit. Haha.

Mocht je dit allemaal teveel gedoe vinden dan is er ook nog een makkelijkere manier om wat lekkere en natuurlijke geur in je huis te krijgen d.m.v. een bakje water op het vuur (fornuis/kachel) met wat citrusschillen en kruiden erin. Ik beschreef dat een paar jaar geleden uitgebreider hier. Gister ging bij ons voor het eerst de houtkachel aan met meteen een pannetje met sinaasappel -en citroenschil erin, 2 kaneelstokjes en wat rozemarijntakjes.  Hmmmmm, héérlijk.