C: Wilgenwater

Als er een natuurlijk, goedwerkend, gratis én makkelijk te maken alternatief bestaat voor iets wat je anders in de winkel zou kopen, dan is dat uiteraard altijd interessant. En vandaag wil ik graag vertellen over het bestaan van wilgenwater. Dat kan uitstekend als alternatief dienen voor stekpoeder bij nieuwe stekjes of als groeimiddel bij jonge zaailingen. Het helpt beter te wortelen en weert ziektes af. En sinds het nu ongeveer de tijd is om van alles te stekken en mijn vensterbank vol staat met kleine plantjes die in de groei zijn en straks de overgang naar de moestuin moeten maken, komt wilgenwater precies op tijd. Je kunt er normaal gesproken ook eerder in de lente mee beginnen, maar dit jaar loopt door het koude voorjaar de kalender nog steeds een beetje achter. En mijn eigen kalender eerlijk gezegd ook.. wat een drukke tijd heb ik achter de rug. Maar gelukkig is het nu de eerste dag van de meivakantie en kom ik weer aan tuin-dingen toe.. Aan de slag dus..

De wilg:

Wat je nodig hebt is een wilg (Salix) en die zijn gelukkig ruim aanwezig in de natuur, vaak bij wat nattere stukken zoals langs sloten, beken, plassen etc. (Salix is afgeleid van het keltische woord "sal lis" wat "bij water" betekent, ze staan graag een beetje nat. Dat kan in Nederland dus haast overal!)

Vaak herken ik een wilg qua groeivorm eigenlijk alleen als treurwilg, krulwilg of knotwilg, óf als in het voorjaar de katjes verschijnen. Ze kunnen er ook meer als struiken uitzien, dan vind ik het al lastiger. Gelukkig maakt het niet uit welke wilg je gebruikt, dus kies voor een boom waarvan je zeker weet dat het een wilg is.

Wat heb je nodig:

Wat je gebruikt zijn de takken van de wilg. Het meest werkzaam zijn de jongere eenjarige takken die erg buigzaam zijn en nog niet verhout. Niet meer dan potlooddikte. Knip met een scherpe (snoei)schaar wat van die takken af. Hoewel ze zeggen dat je wilgenwater tot wel 2 maanden in de koelkast kunt bewaren, is het toch het beste om het zo vers mogelijk te gebruiken. Om de zoveel tijd een verse portie maken is niet erg veel werk, dus neem mee wat je op dat moment nodig hebt. 

In de lente, als de sapstroom op gang komt, zijn de werkzame stoffen het meest actief.

En dan:

De geoogste takken knip je vervolgens in kleinere stukjes van ongeveer 2,5 cm. (Hoe kleiner, hoe beter.)  Heb je er toch een paar verhoute stukken tussen zitten dan kun je daar even met een hamer op slaan om de vezels te breken, of je splijt die takken in tweeën.

De meningen zijn trouwens verdeeld of je de bladeren van de takken nou wel of niet moet verwijderen. De meesten zeggen van wel, maar ik denk niet dat het echt iets uitmaakt, eerlijk gezegd. Bladeren voegen niets toe, maar ze werken ook niet tegen. Dus doe waar je op dat moment tijd/zin in hebt. (Als heb je de bladeren er vrij snel afgeritst.)

Vervolgens moeten de takjes gaan weken in water (infuseren). Voeg zoveel water toe dat de takjes ruim onder staan.

De snelle manier is om er kokend water over te gieten en dit te laten trekken tot het is afgekoeld. 

Je kunt ze ook in  koud (regen)water leggen, al moeten ze dan wel langer blijven weken, minstens 24-48 uur. 

Zeef dan de takjes eruit en je wilgenwater is klaar voor gebruik.

Hoe te gebruiken:

Je kunt wilgenwater gebruiken zoals je stekpoeder zou gebruiiken. Er zijn daarbij verschillende manieren die worden toegepast en geadviseerd. Iedereen heeft z'n eigen methode en overtuiging. Van even dopen in verdund wilgenwater, tot een paar dagen laten staan in onverdund wilgenwater. 

Ik ga meestal op m'n gevoel af. Als ik meer verhoute stekken heb, van bijvoorbeeld lavendel en rozemarijn, dan laat ik de stekjes een paar uur tot een dag in onverdund wilgenwater staan voordat ik ze in stekgrond zet. Zo hebben ze zich een beetje kunnen volzuigen. Verhoute stekken wortelen trouwens erg langzaam, het kan wel 4-6 weken duren, daarom begiet ik in die periode die stekken af en toe nog met wilgenwater als extraatje.

Van meer zachte stekken, zoals bijvoorbeeld basilicum of munt, gebruik ik verdund wilgenwater.. Daar laat ik ze continu in staan tot ik zie dat ze wortel schieten. Meestal is dat al binnen een week.

Je kunt het wilgenwater ook gebruiken om zaailingen of stekjes te begieten. Verdund of onverdund, ook dat gaat op gevoel. Ik doe het zo eens in de week afhankelijk van hoe warm het is en hoe goed ze groeien.

Een scheutje bij wat vaaswater kan ook trouwens.

Waarom werkt het?

In de bast van de wilg komen twee belangrijke werkzame stoffen voor, namelijk salicylzuur (een anti-oxidant, ontstekingswerend en voorloper van de aspirine) en indool-3-boterzuur (IBA een groeihormoon die onder de auxines/planthormonen valt. "Auxein" is Grieks voor "groeien".)

Deze twee stoffen zorgen ervoor dat de plant zelf goed beschermt is tegen bacterieën, schimmels en virussen én zeer makkelijk kan wortelen. Steek maar eens een wilgentak meteen na het afknippen in de grond, in bijna alle gevallen zal die zonder problemen aanslaan met een uitgebreid wortelstelsel. (Als je ooit een wilgenhaag hebt moeten weghalen dan weet je wat ik bedoel.)

Het zijn ook deze stoffen die je met een aftreksel oplost in water en toegankelijk maakt voor andere planten om op te nemen. Juist stekken, maar ook jonge zaailingen, zijn vaak erg kwetsbaar en hebben nog niet voldoende afweerstoffen of wortelen om zich goed te beschermen. Wilgenwater is dan een steuntje in de rug om die periode te overbruggen.

Werkt gewone asperine ook?

De asperine die we nu kennen (dus niet paracetamol) is een synthetische product, acetylsalicylzuur. (Waarvan salicylzuur de plantaardige voorloper was, die in wilgen voorkomt.) In vroeger tijden, voor de ontdekking van de aspirine, gebruikte men daarom dus wilgenextracten tegen koorts en pijn.

Geïsoleerd wordt salicylzuur (plantaardig of synthetisch) niet goed verdragen door het lichaam, vandaar dat er uiteindelijk in de laboratoria acetylsalicylzuur is ontwikkeld.

  

Nu lees ik steeds vaker berichten van tuinhobbyisten dat er asperine wordt gebruikt als "geheim" ingrediënt in voedingsrecepten voor planten om de weerbaarheid (en dus de groei) te verbeteren. En dat is op zich best logisch bedacht. Of het ook op die manier werkt weet ik niet, ik ben geen chemicus, maar als je de verhalen van de gebruikers mag geloven dan heeft het wel degelijk effect. 

Echter, dan wel alleen als ontstekingsremmer. Asperine is geen planten-groeihormoon, en heeft daarom niet hetzelfde effect als wilgenwater, waar wél IBA-auxine inzit. Daarbij..als je ziet hoe snel en makkelijk je wilgenwater maakt, waarom zou je dan niet daarvoor kiezen boven aspirine? Er zit bovendien niets synthetisch aan en is helemaal gratis..  ik hou wel van het romantische idee dat het ene plantje het andere plantje helpt.